Saopštenje: Moody’s promijenio izglede za rejting iz negativnih u stabilne

Moody’s Investors Service promijenio je izglede za rejting Ba3 za državne obveznice Crne Gore iz negativnog u stabilan i potvrdio je postojeći nivo rejtinga. Izgledi za Ba1 rejting za gornji prag obveznica u stranoj valuti i B1 za gornju granicu za depozite u stranoj valuti takođe su promijenjeni iz negativnih u stabilne.

Odluka Mudisa da izglede promijeni iz negativnih u stabilne uslijedila je nakon procjene rejting agencije da crnogorska Vlada ulaže napore da riješi ključne rizike koji su izazvali negativne izglede u aprilu 2009. Mudis naročito primjećuje napredak u sljedećim područjima:

(1) Vlada je počela da popravlja značajno fiskalno pogoršanje sa kojim se suočila 2008/09, što se ogleda u činjenici da je budžetski deficit 2010. bio manji od planiranog. Vlasti su takođe sprovele značajne mjere da odgovore na neke od više strukturnih slabosti u javnim računima.

(2) Ekonomija pokazuje znake postepenog oporavka. U 2010. realni rast BDP-a bio je pozitivan u poređenju sa ranijim očekivanjima, u drugoj godini recesije nakon oštrog pada 2009. Izgledi rasta za 2011/12 – iako daleko skromniji nego u periodu prije krize – pozitivniji su nego u vrijeme kada je Mudis rejtingu Crne Gore dodijelio negativne izglede.

(3) Situacija u bankarskom sektoru se stabilizuje. Nivoi kapitalizacije u sistemu su ojačani, a vlasnici inostranih banaka su uglavnom pružili podršku svojim lokalnim filijalama gdje je to bilo potrebno. Tako je značajno smanjena potencijalna odgovornost Vlade. Likvidnost bankarskog sektora je poboljšana, naročito kad je u pitanju vraćanje depozita stanovništva u sistem.

OBRAZLOŽENJE ZA PROMJENU IZGLEDA

Kao prvo, Vlada je napravila značajan napredak u budžetskoj poziciji prošle godine, sa padom deficita budžeta opšte Vlade sa 5,7% BDP-a u 2009. na 3,9% u 2010. godini, u poređenju sa početnom procjenom od 4,5%. Iako je ovo dijelom zbog niskog izvršenja kapitalnih programa (5,4% od BDP-a u odnosu na plan od 7,7% od BDP-a), Mudis konstatuje da su tekući rashodi takođe smanjeni više nego što je prvobitno planirano (-8% u odnosu na cilj od -2,9%). Budžet za 2011. ima za cilj dalje smanjenje deficita na 2,4% BDP-a za opšti državni sektor. Uzimajući u obzir tekuće nezimirene obaveze i značajne poreske neizmirene obaveze dugovanja i neizmirene obaveze za rashode (koji su iznosili 0,9% BDP-a u 2010), Mudis očekuje veći deficit od 3,5% BDP-a, ali priznaje i značajno poboljšanje u javnim finansijama Crne Gore još od 2009. Vlasti imaju za cilj da se postigne uravnotežen budžet u 2012. i da se vrate budžetski suficit od 2013. pa nadalje.

Što je još važnije, Vlada je počela da se bavi nekim od ključnih strukturnih slabosti u javnim finansijama, a naročito velikim izdacima za zarade i penzije. Penzione reforme uvedene u decembru 2010. postepeno povećavaju starosnu granicu za penzionisanje na 67 godina, i više povezuju penzije sa (donjom) stopom inflacije, a manje sa prosječnim rastom zarada, kao što je to bio slučaj do sada. U cilju bolje kontrole izdvajanja za zarade u javnom sektoru, Vlada je uvela strogu politiku zapošljavanja za cijeli (i veliki) javni sektor (koja je na snazi do 2013), i ukinula je bonuse i druga diskreciona plaćanja zaposlenim u javnom sektoru. Prema podacima o izvršenju budžeta, ove mjere donijele su uštedu od blizu 0,2% BDP-a već u 2010. godini. Tokom naredne tri godine, Vlada ima za cilj smanjenje diskrecione potrošnje koja se ne odnosi na kapitalnu potrošnju od 1,5% BDP-a. Subvencije od 0,8% BDP-a u proizvodnom sektoru biće fazno ukinute do 2012. godine.

Drugo, privreda se oporavlja od duboke recesije u 2009. godini. Procjena za realni rast BDP-a u 2010. godini nedavno je revidirana na do 1,1% (sa 0,5% prethodno). Za 2011, MMF i EBRD očekuju pozitivan rast realnog BDP-a od 2% odnosno 3%. Nedostatak blagovremenih i visoko učestalih podataka nastavlja da otežava analizu, ali podaci za turizam, industrijsku proizvodnju i izvoz potvrđuju sliku postepenog oporavka. Prema mišljenju Mudisa, ohrabrujuće je da su direktne strane investicije i dalje na visokom nivou, u iznosu od 18% neto BDP-a u 2010. Strategija rasta Crne Gore koja se fokusira na viskokvalitetnom turizmu i proizvodnji obnovljive energije zahtijevaće stalne visoke prilive kapitala za finansiranje unapređenja infrastrukture u zemlji tokom narednih nekoliko godina.

Pozitivniji izgledi rasta trebalo bi da obezbjede i veću podršku bankarskom sistemu. Mudis vjeruje da su rizici za bankarski sistem i dalje povećani jer su banke u cjelini i dalje posluju sa gubitkom, a problematični zajmovi se i dalje povećavaju. Ipak, u poređenju sa stanjem od prije dvije godine, sistem je bolje kapitalizovan jer su strani partneri pokazali volju da podrže filijale putem injekcija kapitala. Zbog toga, Mudis sada smatra da je rizik da će Vlada morati da podrži bankarski sistem niži nego što je bio u vrijeme kada je Mudis rejtingu Crne Gore dao negativne izglede.

Mudis pozitivno ocjenjuje i to što je Crna Gora dobila status kandidata za članstvo u EU u decembru 2010. i smatra to značajnim korakom ka članstvu u EU koji bi obezbjedio podršku vladinim politikama.

ŠTA BI MOGLO DA PROMIJENI REJTING NA GORE/DOLJE

Dalje poboljšanje rejtinga zavisi od nastavka smanjenja deficita Vladinog budžeta i promjene rastuće putanje javnog duga. Mudis zapaža značajnu promjenu u strukturi duga Vlade prema finansiranju sa tržišta umjesto finansiranja iz bilateralnih i multilateralnih izvora sa povlašćenim kamatnim stopama. Jedna od snaga rejtinga Crne Gore u odnosu na druge u istoj poziciji – njen veoma nizak odnos plaćenih kamata i prihoda – vjerovatno će se značajno pogoršati tokom nekoliko narednih godina, što napore da se što prije smanji ukupno opterećenje dugom čini još hitnijim. Poboljšanja u spoljnoj konkurentnosti odražena kroz sužavanje bilansa tekućeg računa i značajno povećanje stope rasta BDP-a takođe će biti od koristi za rejting, kao što će biti i dalje jačanje bankarskog sistema ukoliko nekvalitetni krediti ostanu na povišenom nivou.

Sa druge strane, dokaz slabljenja posvećenosti strukturnim reformama, praćen pogoršanjem odnosa javnog i spoljnog duga odmah bi izazvali pad rejtinga.

POSTUPAK I METODOLOGIJA PRETHODNOG REJTINGA

Mudis je sproveo postupak poslednjeg rejtinga koje se ticao Crne Gore 30. aprila 2009. i tada je rejting agencija degradirala rejting Crne Gore sa Ba2 na Ba3 sa negativnim izgledima. Tome je prethodio postupak rejtinga 18. decembra 2008, kada je rejting agencij adodijelia negativne izglede Ba2 rejtingu.

PR SLUŽBA
MINISTARSTVA FINANSIJA