Intervju pomoćnika ministra ekonomije za energetiku Miodraga Čanovića dnevnom listu „Pobjeda“ – 08. avgust 2011.

Interkonekcija između Italije i Crne Gore predstavlja prvi energetski most između Balkana i Evropske Unije. Sa tehnološke tačke gledišta ova podmorska energetska interkonekcija predstavlja najvažnije i najnaprednije povezivanje ove vrste u Evropi. Cjelokupan posao električne interkonekcije biće realizovan preko podmorskog kabla i podzemnih kablova, sa nultim uticajem na životnu sredinu i pejzaž. Takođe, budući da je posao realizovan preko podzemnog kabla jednosmjerne struje, rizici za zdravlje su anulirani, imajući u vidu da kablovi jednosmjerne struje ne proivode magnetna polja, osim onih jednakih kao ona prirodna.
Interkonekcija između Crne Gore i Italije je infrastruktura istorijske važnosti za obje zemlje i predstavlja obostranu izuzetnu razvojnu šansu.
Pomoćnik ministra ekonomije za energetiku Miodrag Čanović kaže da je ovaj projekat uvršten je među energetske infrastrukture koje Evropska komisija smatra prioritetnim, imajući u vidu buduću integraciju zemalja Balkana u Evropsku Uniju. Evropska komisija je, shodno tome, odmah kofinansirala studije tehničke i ekonomske izvodljivosti preko TEN programa. U istom kontekstu, Evropska banka za obnovu i razvoj (EBRD) finansirala je cost-benefit analizu projekta na crnogorskom dijelu.
“Crna Gora, zahvaljujući svom geografskom položaju i prenosnoj mreži u dobrom stanju , dobro je povezana sa drugim zemljama (Bosna i Hercegovina, Srbija, Kosovo, Albanija i preko Srbije sa Bugarskom i Rumunijom) i u strateškom je položaju da postane elektro-energetska platforma za razmjenu između Italije i Balkana. U tom smislu, Crnu Goru i više, Balkan u cjelini, karakteriše značajan neiskorišćeni hidroelektrični energetski potencijal iz obnovljivih izvora u iznosu od oko 8,1 TWh/godišnje za Crnu Goru (iskorišćeni potencijal oko 1,8 TWh/god) i oko 167 TWh/godišnje za čitav balkanski prostor (iskorišćeni potencijal oko 53 TVhW/god), a na srednji i dugi rok imaće značajnu raspoloživost energetskih viškova u odnosu na potrebe pojedinačnih zemalja” kaže Čanović.
Direktne koristi od kabla Crna Gora će imati prihodovanjem od 10-40 miliona eura godišnje, koji odgovaraju 20 odsto prihoda od korišćenja prenosnih kapaciteta , dobijenih bez obaveze da zemlja investira u kabal, a koje se mogu koristiti za smanjenje tarifa crnogorskim potrošačima, koristi od prolaza međunarodnog tranzita kroz prenosnu mrežu Crne Gore merljivih u milionima eura kao i uštedu od 1,5 miliona eura godišne zbog smanjenja tehničkih gubitaka u prenosnoj i distributivnoj mreži po tekućim tržišnim cenama. Pomoćnik ministra ekonomije kaže da direktna električna veza Crne Gora sa energetskim tržištem EU, koji će crnogorsku mrežu učiniti baznom platformom za razmjenu između Italije i regiona Jugoistočne i Istočne Evrope je podrška stvaranju regionalnog tržišta električne energije sa svojim "čvorištem" u Crnoj Gori (npr. Kancelarija za električne aukcije u Podgorici je u fazi konstitucije) i njenu integraciju u evropsko energetsko tržište.
“Akreditacija Crne Gore kao pouzdanog partnera u prihvatanju i razvoju velikih međunarodnih investicija znači i kreiranje povoljnijeg ambijenta za privlačenje novih investicija u proizvodnju energije, kroz moguća partnerstva sa lokalnim investitorima, usmjerenih ka korišćenju značajnih energetskih resursa zemlje (i uopšte u regionu), prije svega u značajnim obnovljivim hidro potencijalima kao i značajno poboljšanje makroekonomskih i fiskalnih indikatora, s obzirom da će implementacija projekta podvodnog kabla, kroz svoje direktne i indirektne efekte, dovesti do poboljšanja osnovnih makroekonomskih i budzetskihi faktora (rast BDP, rast SDI, budžetski uvoz / izvoz, javni dug)” navodi Čanović.
Za Crnu Goru realizacija podmorske energetske interkonekcije sa Italijom i projekti ojačavanja prenosne mreže koje su sa istom povezane, predstavljaju fundamentalnu priliku za budućnost energetskog sektora i presudno će uticati na razvoj infrastruktura i planove ekonomskog rasta zemlje, kao i procesa energetske integracije u Evropsku Uniju. Osim toga, Čanović naglašava i da će izgradnje novih infrastruktura za ojačavanje, predviđenih projektom, omogućiti realizaciju višedecenijskog plana razvoja priobalne mreže za prenos električne energije, neophodne kako bi se podržao rast turizma i potrošnja električne energije u toj oblasti, i garantovaće pouzdanost kad je u pitanju snabdijevanje električnom energijom potošačima primorja kao i veću sigurnost prilikom samog rada i snabdijevanja cjelokupnog nacionalnog energetskog sistema.
„Interkonekcija sa Italijom predstavlja projekat ekonomskog i industrijskog razvoja međunarodnog nivoa i značiće nove mogućnosti za lokalna preduzeća angažovana u energetskom, građevinskom i mašinskom sektoru, što će za posljedicu imati stvaranje novih radnih mjesta i dobiti“ tvrdi Miodrag Čanović.
Uz to, kako naglašava, infrastruktura će, direktno povezujući Crnu Goru sa Evropom, privući investicije u sektor proizvodnje energije, koje će biti u stanju da prevedu u bogatstvo ogromne energetske potencijale zemlje, uz poseban akcenat na obnovljive izvore energije. Ove znacajne investicije će garantovati znatan porast BDP zemlje, a doprinijeće i procesu ekonomskog i industrijskog razvoja Crne Gore.
„Sa međunarodnog stanovišta, podmorska interkonekcija sa Italijom učiniće da Crna Gora postane jedina balkanska država koja je direktno povezana sa Evropom, konkretno doprinoseći procesu političke i energetske integracije u EU i dajući dodatno priznanje državi da je pouzdan partner koji može ugostiti velike inicijative međunarodne saradnje i razvoja“ zaključio je Čanović.
Za Italiju električna veza sa Crnom Gorom prije svega znači imati mogućnost za povećavanjem i diverzifikovanjem izvora snadbijevanja električnog sistema, budući je region Balkana, karakterisani sa obnovljivim izvorima energije.

Glavne ekonomske i tehničke karakteristike projekta
415 km ukupna dužina sistema interkonekcije između Italije i Crne Gore
390 km dužina podmorskog kabla , 25 km zemljane veze, putem kabla koji je kompletno podzeman (10 km u Crnoj Gori, 15 km u Italiji)
1000 MW maksimalan kapacitet prenosa
760 miliona eura predviđenih investicija


Nulti uticaj na životnu sredinu
Korišćenjem podzemnih kablova uticaj na životnu sredinu i pejzaž projekta je nulti. Uz to, treba imati u vidu da kablovi jednosmjerne struje ne proizvode magnetna polja, osim na istom nivou kao ona prirodna, anulirajući rizike za zdravlje.

Benefiti za Crnu Goru:
realizacija plana za ojačavanje prenosne mreže (predviđenim projektom), naročito u priobalnoj oblasti i samim tim veću sigurnost prilikom samog rada i snabdijevanja cjelokupnog nacionalnog energetskog sistema.
stvaranje novih radnih mjesta i mogućnosti za lokalne kompanije, kao rezultat ekonomskih aktivnosti vezanih za projekat
transformisanje Crne Gore u zemlju izvoznika električne energije, sa smanjenjem prosječne cijene, koju plaćaju potrošači, kao i mogućnost crnogorskim preduzećima proizvođačima električne energije da viškove energije u odnosu na potrebe zemlje prodaju u inostranstvu
značajan ekonomski razvoj i rast DBP Crne Gore, kao rezultat novih investicija u sektoru proizvodnje i prevođenje obnovljivih izvora energije u bogatstvo.
direktno električno povezivanje Crne Gore sa energetskim tržištem Evropske Unije i akreditacija Crne Gore kao pouzdanog partnera , koji može ugostiti velike međunarodne investicije

Tok projekta
23. novembar 2010 Potpisivanje ugovora o realizaciji projekta od strane Vlade Crne Gore, CGES i Terne
9 jul 2010: Skupština Crne Gore ratifikuje italijansko-crnogorski međuvladin sporazum, potpisan od dviju vlada 6. februara 2010.
6 februar 2010: potpisivanje međuvladinog sporazuma između Italije i Crne Gore o novoj podmorskoj električnoj interkonekciji i o strateškom partnerstvu operatora prenosnih sistema TERNA i Prenos.
6 april 2009: finalizovano izmještanje aktivnosti prenosa i dispečera od EPCG i stvaranje novog nezavisnog operatera - Prenos AD, kotiranog na crnogorskoj berzi
13 oktobar 2008: Terna i EPCG potpisuju sporazum o zajedničkoj izradi preliminarnog projekta o infrastrukturi interkonekcije.
12 maj 2008: prihvaćeni zaključci studije o izvodljivosti interkonekcije između Italije i Crne Gore, koja je zajednički elaborirana između TERNA-e i EPCG-a.
19 decembar 2007: potpisan međuvladin sporazum za početak aktivnosti italijansko-crnogorskih radnih grupa o projektu nove električne interkonekcije između dvije zemlje.

Bitne karakteristike kabla
-prvi električni most između Evropske Unije i Balkana
-tehnološki najsavremenija podmorska veza na svijetu
-Prečnik kabla je manji od 15 cm
-konkecija je u potpunosti podvodna, uz to ukopana u podmorju i podzemna u kopnenenom dijelu