Govor ministra zdravlja doc.dr Miodraga Radunovića povodom otvaranja godišnjeg sastanka Nacionalne komisije za AIDS i Nacionalnog koordinirajućeg tijela

Posebno mi je zadovoljstvo što prisustvujem Petom, sada već tradicionalnom, Godišnjem sastanku Nacionalnog koordinirajućeg tijela, koji se odnosi na praćenje implementacije Nacionalnog strateškog odgovora na HIV/AIDS i tuberkulozu, uključujući i projektne aktivnosti koje se sprovede u okviru Projekta koji finansira Globalni fond za borbu protiv AIDS-a, tuberkuloze i malarije (GFATM).

Današnji raspoloživi podaci govore da su i HIV i TBC prisutni u Crnoj Gori ali i da su pod kontrolom. Međutim, njihov infektivni potencijal, te prisutni socijalni faktori, koji mogu uticati da se ove infekcije otmu kontroli, tjeraju nas na oprez i traže od nas još veće napore i angažman. Takođe, stvaranje adekvatnog okruženja za pogođene ovim infekcijama je naša prioritetna obaveza i uslovljena je predanom borbom protiv stigme i diskriminacije. Ne smijemo zaboraviti da se univerzalna ljudska prava ne smiju dovoditi u pitanje i da je obaveza svakog od nas da ih štitimo.

Prije deset godina u Ujedinjenim nacijama su se ujedinili državnici svih zemalja i donijeli odluku da se pokrene globalna borba protiv AIDS-a, tuberkuloze i malarije, kao i da se osnuje Fond koji će tu globalnu borbu finansijski podržati. Efekti ovog ujedinjenja, zajedničke volje i podrške, već su se pokazali i bilježi se prvi put od početka epidemije HIV-a usporavanje širenja infekcije. Sa zadovoljstvom mogu da konstatujem da smo i mi, kao dio ovog procesa i korisnici navedene podrške, na putu da postignemo zacrtane ciljeve, i kad je u pitanju AIDS i kad je u pitanju tuberkuloza.

Podsjetimo se samo da je Crna Gora od početka pojave epidemije HIV-a preduzimala adekvatne mjere i to:
Uvela je program za HIV/AIDS još 1985. godine, u sklopu programa bivše SFRJ, četiri godine prije nego je registrovan prvi slučaj HIV infekcije u Crnoj Gori. Od 1987. godine se posebna pažnja posvećuje obezbjeđivanju sigurne krvi i krvnih produkata obezbjeđivanjem adekvatnih uslova za kontrolu krvi dobijenu od dobrovoljnih davaoca. U Crnoj Gori je, takođe, prepoznata politička želja na najvišem nivou da se problem AIDS-a rješava na sveobuhvatan način u skladu sa smjernicama Zajedničkog programa za AIDS Ujedinjenih Nacija. Tako je Nacionalna multisektorska komisija za AIDS formirana 2001. godine u nadležnosti Ministarstva zdravlja sa ciljem koordinacije ukupnog odgovora na HIV/AIDS.

Prva Strategija za HIV/ AIDS Crne Gore dizajnirana je kao petogodišnji okvir za razvoj, implementaciju, monitoring i evaluaciju HIV/ AIDS programa. Nacionalna strategija za borbu protiv HIV/AIDS-a 2005.-2009. dala je dobru podlogu za prevenciju HIV-a sa posebnim fokusom na populaciju u najvećem riziku i bezbjednu krv, te unaprijedila dijagnozu, liječenje i njegu osoba koje žive sa HIV-om. Nevladine organizacije imale su ključnu ulogu u obuhvatu teško dostupnih grupa. Podrška dobijena od Globalnog fonda za borbu protiv AIDS-a, tuberkuloze i malarije u 2006. godini, uz koordinaciju Nacionalnog koordinirajućeg tijela ubrzala je aktivnosti koje su već bile preduzete od strane vladinih i nevladinih organizacija, uz pomoć agencija UN i drugih međunarodnih partnera.

Nova Nacionalna strategija za borbu protiv HIV/AIDS-a u Crnoj Gori za period 2010.-2014. razvijena je na poseban način sa ključnim učesnicima iz vladinog i nevladinog sektora i Tematskom grupom za AIDS UN. Strategija se temelji na rezultatima i uspjesima prethodne strategije (2005-2009) i kontinuirani rad na njenoj realizciji je nastavljen, uz dalju podršku Global fonda.

Rađeno je puno i na polju prevencije i suzbijanja tuberkuloze. S obzirom da se program kontrole tuberkuloze sprovodi decenijama unazad, u cilju njegovog unapređenja donešen je novi Nacionalni program 2006. godine. Uz pomoć sredstava Globalnog fonda programske aktivnosti su ubrzane što je dovelo do bitnih pomaka u izgradnji sistema koji će omogućiti uspješan odgovor na tuberkulozu kroz obezbjeđenje boljeg i sveobuhvatnijeg nadzora nad tuberkulozom, unaprjeđenje dijagnostike i liječenja, te kroz veće uključenje zajednice i njeno bolje informisanje.

Navedeni napori dali su mjerljive i evidentne rezultate: izrađen je veliki broj nacionalnih vodiča i protokola za prevenciju HIV-a i liječenje AIDS-a, ključne ciljne grupe dobile su informacije o prevenciji HIV-a, potreban materijal i usluge liječenja, ojačani su kapaciteti zdravstvenih radnika, osoblja u zatvorima, vršnjačkih edukatora, mladih i NVO, kapaciteti vladinih institucija u oblasti monitoringa i evaluacije odgovora na HIV, uključujući biološko bihevioralni nadzor. U oblasti tuberkuloze obnovljeni su prostori za ležeće pacijente i dijagnostiku, nabavljena nova oprema i sredstva za transport, obučeni zdravstveni profesionalci na svim nivoima zdravstvene zaštite, sproveden skrining u populacijama u riziku, uveden sistem nadzora nad sprovođenjem terapije, izgrađen informacioni sistem.

I na kraju želim da istaknem da sam veoma ponosan što smo ovih dana dobili pohvale od Global fonda u vezi sprovođenja projektnih aktivnosti u prošloj godini, koje su ocijenjene najboljom ocjenom.

Koristim priliku da se zahvalim gospodinu Černjavskom i svim čelnicima fonda na bezrezervnoj podršci koju Global fond pruža Crnoj Gori, zatim UNDP-u i projektnim jedinicama na uspješnom vođenju projekata, kao i svim članovima Nacionalnog koordinirajućeg tijela i realizatorima projektanih aktivnosti na postignutom uspjehu.

Hvala.