Članstvo u NATO-u šansa za domaću privredu - ND Vijesti, 07. oktobar 2012. FORUM (21. strana)

Crna Gora je Strategijom nacionalne bezbjednosti jasno definisala odbrambene ciljeve. To su odbrana suvereniteta, jedinstva i teritorijalnog integriteta države Crne Gore; odbrana države Crne Gore od svih vidova konvencionalnih, nekonvencionalnih i asimetričnih opasnosti, posebno opasnosti od terorizma i odlučnost da pruži puni doprinos globalnoj borbi protiv terorizma i organizovanog kriminala.

Da bi samostalno, bez ičije pomoći, Crna Gora postigla zacrtane ciljeve, morala bi da ima jaku, dobro opremljenu i naoružanu kopnenu vojsku sa snažnom artiljerijom. Jaka mornarica sa više velikih i na desetinine manjih brodova za patroliranje u pograničnim vodama, te ratno vazduhoplovstvo i protivvazdušna odbrana sa savremenom opremom se apsolutno podrazumijevaju kada se planira autonomni sistem odbrane. Imajući u vidu veličinu i stepen ekonomskog razvoja naše zemlje, jasno je zašto je ideja o samostalnoj crnogorskoj odbrani nerealna.

Ni mnogo veće i bogatije zemlje od Crne Gore ne bi mogle da podnesu finansijski izdatak koji sa sobom nosi samostalni sistem odbrane. Ipak, zacrtani ciljevi se moraju ispuniti. U sadašnjem odnosu snaga i u ovom vremenu, kao jedino racionalno i ekonomski isplativo rješenje, nameće se punoprvano članstvo u NATO Alijansi. Mada je osnovna prednost pristupanja NATO savezu kolektivna odbranafnapad na jednu članicu Alijanse tretira se kao napad na cijelu Alijansu), ne treba zanemariti ekonomske šanse kako u periodu do učlanjenja, tako i od stupanja u Alijansu.

Naoružanje, oprema, obuka, procedure komandovanja,... sve u Vojsci Crne Gore usklađuje se sa propisanim NATO standardima. Za opremanje i modernizaciju vojske tokom proteklih godina iz budžeta Ministarstva odbrane izdvajalo se između 1,5 i 8 miliona eura. Iako od konkretne vojne opreme u Crnoj Gori može da se računa samo na automatske puške i pištolje iz mojkovačke "Tare", to ne znači da i ostale domaće kompanije nemaju šansu da svoje proizvode i usluge plasiraju na vojno tržište. Samo je potrebno uskladiti svoj proizvod sa NATO standardom, tačnije izvršiti kodifikaciju proizvoda.

Kodifikacija je jedinstven sistem identifikacije, klasifikacije i označavanja materijalnih sredstava u oružanim snagama sa ciljem da se oprema jedinstveno razvrstava i raspoznaje, da se omogući kompjuterska obrada podataka i logistička komunikacija i izmjena podataka unutar Ministarstva odbrane i država NATO i Partnera, čime se olakšava upravljanje lancem snabdijevanja. Svaki proizvod dobije NATO kodifikacioni broj, koji da je podatke o fizičkim karakteristikama, kvalitetu, cijeni i uslovima proda je, pakovanju, transportu, roku upotrebe, kriterijumima za opravku, zamjenjivost itd. Proizvođači koji imaju kodifikovane proizvode po NATO kodifikacionom sistemu mogu da prodaju svoje proizvode crnogorskom, ali i ministarstvima odbrane zemalja članica NATO i EU. Takođe, mogu da snadbijevaju snage ili ratne brodove NATO-a u tranzitu ili u susjednim zemljama, kao i NATO snage angažovane na teritoriji Crne Gore.

Crnogorski proizvođači imaju mogućnost da plasiraju svoje kodifikovane proizvode kako u Crnoj Gori, tako i šire. Da se isplati snađbijevati vojno tržište govori podatak da samo Vojska Crne Gore godišnje nabavi hranu u vrijednosti od preko pola miliona eura.

 S obzirom na činjenicu da se Vojska Crne Gore nalazi u fazi opremanja i modernizacije, oko 20% odbrambenog budžeta namjenjeno je za nabavke roba i usluga. Crnogorska privreda treba da prepozna šansu i nametne se kao konkurentan snadbjevač za vojne potrebe. Na taj način bi novac utrošen za snadbijevanje vojske ostao u zemlji. Domaći proizvođači roba i usluga su u startu u prednosti u odnosu na inostrane konkurente s aspekta troškova prevoza, održavanja i slično. Naročitu šansu imaju privrednici koji se bave održavanjem opreme, remontom, odnosno modernizacijom borbene i neborbene tehnike i dr. Posebno brodograđevna industrija ima šansu kada su u pitanju dokovanja i remont plovnih objekata Mornarice Vojske Crne Gore.

Učlanjenjem Crne Gore u NATO, crnogorskim privrednicima se pruža mogućnost da, ravnopravno sa ostalim proizvođačima iz zemalja članica NATO, plasiraju proizvode potrebne za život i rad oružanih snaga. Konkurencija jeste velika, ali treba iskoristiti šansu.