Govor predsjednika Vlade Crne Gore Igora Lukšića na Bečkom ekonomskom forumu

Uvaženi kancelaru Fajman,

Ekselencije, 

Dame i gospodo,

Počastvovan sam pozivom i mogućnošću da svojim učešćem doprinesem radu tradicionalnog Bečkog ekonomskog foruma, koji će, uvjeren sam, dodatno osnažiti motive za jačanje EU i zajedničke evropske perspektive.

Tema ’Kuda ide Evropa’ korespondira sa aktuelnim ekonomskim dešavanjima koja intrigiraju nauku, politiku i ekonomiju i u kojima svako iz svog ugla pokušava da odgovori na pitanje ciljeva i relevantnosti dvadesetsedmočlane EU. 

Evropa se suočava sa najvećim izazovima tražeći najbolji put da ih prevaziđe. Svi Evropljani imaju zajednički interes za snažnom Evropom i zdravim eurom. Stoga, trenutno nijedno pitanje nije toliko važnije od rješavanja krize eurozone. 

Kriza eurozone je ponovo pokazala da nijedna zemlja ne može ostati po strani. Da mora preispitati i prilagoditi politike ekstremnim uslovima i globalnim ekonomskim trendovima i implementirati politike čiji je cilj održivi rast. Da međuzavisnost bankarskih institucija i ekonomija nalažu veći nadzor i odgovornost (accountability). Čini se da su zajednička ekonomska pravila i ciljevi od sušinskog značaja za opstanak eura. Stoga i mnoge debate upravo na temu koliko federalnija EU, kuda ide Evropa.

Sa nerazriješenom krizom, Evropi nedostaju motivi koji su je jednom pokrenuli naprijed ka jedinstvu. A izazovi sa kojima se suočava su od demografskog profila do njene de-industrijalizacije, od slabosti u obrazovnom sistemu do smanjenog ulaganja u istraživanje i razvoj i međunarodne konkurentnosti. Izazovi koje jedino ujedinjena Evropa može prevazići. 

Evropi treba nova dinamika. Impuls kojim ćemo prevazići ne samo zajednički strah od kolapsa eurozone i posljedica koje on nosi, već dati novi vjetar u jedra ujedinjenoj Evropi. Evropi treba nešto više od zajedništva iniciranog strahom. Treba joj jasna vizija koja će je ponovo osnažiti kao zajednicu naroda ujedinjenih u različitostima koji su značajan nosilac ukupnog svjetskog razvoja. Upravo onako kakvom je uvijek težila da bude, posebno u posljednjih pola vijeka. 

Ali što je to nešto? Koji je to put koji vodi EU naprijed? Izazov je, dakle, dvostruk - kako prevazići finansijsku krizu i kako boljim upravljanjem stvoriti sigurniju budućnost. Drugim riječima, potrebna je veća kohezija i finansijska solidarnost, ’više Evrope’ koja implicira jačanje zajedničkih institucija. Nasuprot Evropi koja se ’zatvara’. Da li bi bilo opravdano zatvaranje Evrope zbog aktuelnih ekonomskih izazova? Ne, evropske vrijednosti slobode, demokratija i vladavina prava su univerzalne vrijednosti, a otvorena društva i otvorene ekonomije, mreže saradnje modeli za budućnost. Za Evropu izgrađenu na održivim demokratskim osnovama, Evropu prilagođenu 21 – om vijeku. 

Poštovane dame i gospodo,

Uprkos svim izazovima i nedoumicama, strahovima i očekivanjima, evropski san i svijest o potrebi članstva u Evropskoj Uniji ne jenjava kod zemalja jugoistočne Evrope. Evropska Unija nije pitanje prestiža, želje, već realne potrebe da se istinski bude njenim dijelom. Ne samo statusno, već mentalno i duhovno. Politika Brisela je umnogome zaslužna za to, evropski san čini živim i ostvarljivim. Princip regate u ovom kontekstu se ne čini samo pravednim sa aspekta individualnog članstva, tj. poštovanja individualnih rezultata, već i sa aspekta davanja realnih očekivanja onima koje čeka još izazova na putu do članstva.

Uspješan primjer u evropskim integracijama je uvijek potreban i Evropskoj Uniji i nama koji joj težimo. Evropskoj Uniji zato što predstavlja kontinuitet politike proširenja, a nama na ovim prostorima zato što potvrđuje zajedničko opredjeljenje o integraciji svih geografski i kulturno pripadajućih djelove Evrope u jednu cjelinu. Cjelinu koja obezbjeđuje kvalitetniji protok robe i ljudi, bolju privrednu i ekonomsku saradnju, jak podsticaj daljem razvoju, valorizaciju naših ekonomskih, kulturnih i istorijskih posebnosti, istovremeno jačajući bezbjednost čitavog prostora kroz jačanje mehanizama borbe protiv svih oblika kriminala. Jednom riječju, siguran dom kome svi težimo. 

Čineći sebe boljima i spremnijima, organizovanijima i uređenijim, ne samo zbog članstva u Evropskoj uniji, već prije svega zbog nas samih dajemo svoj doprinos snaženju evropske strukture. 

Raduje me što smo proteklih godina, suočeni sa brojnim izazovima na unutrašnjem i spoljno-političkom planu, dokazali da je Crna Gora zaslužila da bude aktuelni u nizu uspješnih primjera.

Potvrdili smo snažnu posvećenost jačanju regionalnog dijaloga i stabilnosti regiona centralne i jugoistočne Evrope, kao i njegovom napretku u ekonomskom i socijalnom smislu, što lično posmatram kao uslov, ali i dobar mehanizam za ostvarenje širih integracionih procesa kojima kao društvo u cjelini težimo.

Ono što mi se ovdje čini posebno važnim jeste postojanje odnosa uzajamnosti, dvosmjernosti i podrške, tj. partnerskog odnosa. Zašto? Upravo zbog teškog ekonomskog trenutka u kojem se EU nalazi. Ali i šire od toga - zato što ekonomski izazovi povlače čitav niz drugih, pa i onih političkih nedoumica. Drugim riječima, izazovi kroz koje prolazi Evropa nam šalju dosta signala, pokazuju ili nagovjestavaju kakva nas Evropa očekuje i koliko će u kojoj politici biti ujedinjena. Evropa čak i u trenutku kada polaže najveći test od svog osnivanja aktivno saradjuje sa nama, to je dokaz da ona raste i da ima namjeru da raste ne samo prostorno, već i po dubini. Zato je Evropa dio nas i mi dio nje. 

Uvjeren sam da ćemo pojedinačnim i zajedničkim naporima i aktivnostima, primjenom adekvatnih politika i oblika saradnje u okruženju u kojem dijelimo i baštinimo zajedničke vrijednosti iskoristiti šanse koje nam se pružaju kako bi stvorili uslove za podizanje kvaliteta života svih nas. Na taj način dobijamo svi, dobija Evropa i oni koji će poslije nas nastaviti da dalje obogaćuju njenu baštinu. 

Hvala za pažnju!