Ministar Radunovic otvorio regionalni skup o sprovođenju programa koje finansira Globalni fond za borbu protiv AIDS-a, tuberkuloze i malarije

Poštovane dame i gospodo,

Poštovani predstavnici medija

Posebno mi je zadovoljstvo što sam u prilici da otvorim regionalni skup na temu sprovođenja programa koje finansira Globalni fond za borbu protiv AIDS-a, tuberkuloze i malarije, i da pozdravim predstavnike UNDP kancelarija iz zemalja istočne Evrope i centralne Azije kao i predstavnike kancelarije Partnerstva UNDP-a i Globalnog fonda za borbu protiv AIDS-a, tuberkuloze i malarije iz Njujorka i Ženeve.
Prije 12 godina u Ujedinjenim nacijama su se ujedinili državnici svih zemalja i donijeli odluku da se pokrene globalna borba protiv AIDS-a, tuberkuloze i malarije, kao i da se osnuje Fond koji će tu globalnu borbu finansijski podržati. Efekti ovog ujedinjenja, zajedničke volje i podrške, već su se pokazali i, prvi put od početka epidemije HIV-a, širom planete se bilježi usporavanje širenja infekcije.

Uvažena gospodo,

Sa zadovoljstvom mogu da konstatujem da smo i mi u Crnoj Gori, kao dio ovog procesa i korisnici navedene podrške kroz tri Granta, 2 za HIV i jedan za tuberkulozu, na dobrom putu da postignemo zacrtane ciljeve, i da veliki dio preventivnih servisa i intervencija učinimo, u potpunosti, dijelom postojećeg zdravstvenog sistema i na taj način finansijski održivim.
Današnji raspoloživi podaci govore da su i HIV i tuberkuloza prisutni u Crnoj Gori, ali i da su pod kontrolom. Međutim, njihov infektivni potencijal, te prisutni socijalni faktori, koji mogu uticati da se ove infekcije otmu kontroli, tjeraju nas na oprez i traže od nas neprekidni angažman. Takođe, stvaranje adekvatnog okruženja za pogođene ovim infekcijama je naša prioritetna obaveza i opredjeljenje i zahtijeva kontinuiranu borbu protiv stigme i diskriminacije u svim segmentima društva sa posebnim naglaskom na zaposlene u zdravstvu, obrazovanju i socijalnoj zaštiti. Ne smijemo zaboraviti da se univerzalna ljudska prava ne smiju dovoditi u pitanje i da je obaveza svakog od nas da ih štitimo.
Crna Gora je, od samog početka epidemije HIV-a preduzimala adekvatne mjere za njenu kontrolu. Od 1987. godine posebna pažnja se posvećuje obezbjeđivanju sigurne krvi i krvnih produkata obezbjeđivanjem adekvatnih uslova za kontrolu krvi dobijenu od dobrovoljnih davalaca, što je nedavno rezultiralo i osnivanjem Zavoda za transfuziju krvi Crne Gore kao samostalne zdravstvene institucije. U Crnoj Gori je, takođe, prepoznata politička želja na najvišem nivou da se problem HIV-a i AIDS-a rješava na sveobuhvatan način u skladu sa smjernicama Zajedničkog programa za AIDS Ujedinjenih nacija. Nacionalna multisektorska komisija za AIDS, u nadležnosti Ministarstva zdravlja, formirana je 2001. godine u cilju koordinacije ukupnog odgovora na HIV/AIDS u Crnoj Gori.

Prva Nacionalna strategija za borbu protiv HIV/AIDS-a 2005-2009. definisala je programske intervencije za prevenciju HIV-a sa posebnim fokusom na populacije u najvećem riziku, bezbjednu krv i primjenu univerzalnih mjera zaštite, te unaprjeđenje dijagnostike, liječenja i njege osoba koje žive sa HIV-om, kao i stvaranje podržavajućeg okruženja za osobe koje žive sa HIV-om. Podrška dobijena od Globalnog fonda za borbu protiv AIDS-a, tuberkuloze i malarije 2006. godine, uz koordinaciju Nacionalnog koordinirajućeg tijela, a sa UNDP-em kao primarnim primaocem sredstava, omogućila je uvođenje nekih novih aktivnosti i zdravstvenih usluga koje su bile prepoznate od strane vladinih i nevladinih organizacija kao suštinske za efikasan odgovor na HIV, a za čije su sprovođenje nedostajala finansijka sredstva. U sprovođenju ovog programa pored zdravstvenih institucija, od suštinske važnosti je bilo učešće nevladinih organizacija, posebno u domenu intervencija namijenjenih grupama u posebnom riziku kao I podrška UN Sistema u Crnoj Gori.
Aktuelni Nacionalni strateški odgovor na HIV/AIDS-a u Crnoj Gori za period 2010-2014. razvijen je, takođe, u saradnji sa Tematskom grupom za AIDS UN-a. Strategija se temelji na rezultatima i uspjesima prethodne strategije (2005-2009) i za njeno sprovođenje značajan dio sredstava je obezbijeđen kroz dalju finansijsku podršku Globalnog fonda u Rundi 9. S obzirom da se sprovođenje ove strategije završava u junu 2015. i da su izgledi za dalju finansijsku podršku od strane Globalnog fonda slabi, intenzivirani su napori da se aktivnosti i usluge koje su započete ili zaokružene kroz ova dva Granta integrišu u postojeće državne sisteme, prvenstveno zdravstveni i obrazovni, i da se na taj način obezbijedi finansijka održivost i kontinuitet u pružanju usluga. Kao posebne uspjehe bih izdvojio kompletiranje dijagnostike u vezi sa HIV-om i kompletan proces nadzora nad statusom pacijenata sa HIV-om, uvođenje savjetovališta za HIV u 7 domova zdravlja i Institutu za javno zdravlje, sprovođenje metadonske supstitucione terapije u, zasad 3 doma zdravlja, a u narednih par mjeseci u još 3 doma zdravlja, kao i uvođenje izbornog predmeta Zdravi stilovi života u osnovne i u srednje škole.
Navedeni napori dali su mjerljive i evidentne rezultate i kroz izradu velikog broja nacionalnih vodiča za prevenciju HIV-a, primjenu univerzalnih mjera zaštite, protokola za liječenje HIV-a, značajan broj pripadnika ključnih ciljnih grupe dobile su informacije o prevenciji HIV-a, potreban materijal i usluge liječenja, ojačani su kapaciteti zdravstvenih radnika u raznim segmentima odgovora na HIV, osoblja u zatvorima, vršnjačkih edukatora, mladih i NVO sektora, kapaciteti vladinih institucija u oblasti monitoringa i evaluacije odgovora na HIV, uključujući i kontinuirano sprovođenje biološko bihejvioralnog nadzora kroz redovna istraživanja u grupama u najvećem riziku i među mladima uzrasta 15 do 24 godine.
Rađeno je puno i na polju prevencije i suzbijanja tuberkuloze. S obzirom da se program kontrole tuberkuloze sprovodi decenijama unazad, u cilju njegovog unaprjeđenja 2006. godine donešen je Nacionalni program za kontrolu tuberkuloze, a do kraja godine Vlada će usvojiti i novi Nacionalni program za naredni petogodišnji period. Uz pomoć sredstava Globalnog fonda u Rundi 6, programske aktivnosti iz Nacionalnog programa za kontrolu tuberkuloze su ubrzane što je dovelo do bitnih pomaka u izgradnji sistema koji će omogućiti uspješan odgovor na tuberkulozu kroz obezbjeđenje boljeg i sveobuhvatnijeg nadzora nad tuberkulozom, unaprjeđenje dijagnostike i liječenja, te kroz veće uključenje zajednice i njeno bolje informisanje.
U oblasti tuberkuloze obnovljeni su prostori za ležeće pacijente i dijagnostiku, nabavljena nova oprema i sredstva za transport, obučeni zdravstveni profesionalci na svim nivoima zdravstvene zaštite, sproveden skrining u populacijama u riziku, uveden sistem nadzora nad sprovođenjem terapije (DOT) i razvijen informacioni sistem.

Poštovana gospodo,

Koristim ovu priliku da se zahvalim UNDP-u na veoma uspješnoj saradnji tokom sprovođenja pomenutih programa tokom prethodnih 7 godina, kao i da svima vama poželim uspješan rad u narednih 4 dana.

Hvala.