Saopštenje: Crna Gora uspješno sprovodi aktivnosti na projektu IPA CAPS 2

U Crnoj Gori se uspješno sprovode planirane aktivnosti Projekta IPA CAPS 2 “Jačanje centara za proizvodnju akvakulture i nadzor bezbjednosti u prekograničnim zemljama Jadrana”.

Pet zemalja sa izlazom na Jadransko more- Albanija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Hrvatska i Italija su korisnice projekta. Institucije korisnici iz Crne Gore su Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja- Veterinarska uprava i Centar za ekotoksikološka ispitivanja Crne Gore. Projekat je kofinansiran od strane Evropske unije, kroz Program IPA Adriatik prekogranične saradnje 2007-2013 (IPA Adriatic Cross Border Cooperation Programme 2007-2013). Vrijednost projekta za korisnika Ministarstvo poljoprivrede i ruralnog razvoja- Veterinarsku upravu je 123.944,40 eura sa 15% nacionalnog učešća, t.j. 18.591,66 eura.

Cilj aktivnosti definisanih projektom je unaprjeđenje sistema nadzora bezbjednosti školjki prije stavljanja na tržište, kako u registrovanim uzgajalištima u Bokokotorskom zalivu tako i školjki u slobodnim staništima.

Preduslov za bezbjednu proizvodnju školjki je čista morska voda. Kako do sada nijesu vršena ispitivanja morske vode na parametre na osnovu kojih se procjenjuje da li je voda odgovarajućeg kvaliteta za nasađivanje i uzgoj školjki i da ova oblast nije u potpunosti usaglašena sa EU standardima , prepoznata je važnost sprovođenja preliminarnih ispitivanja voda u područjima u kojima se nalaze uzgajališta.

Po prvi put u Crnoj Gori izvršena je identifikacija svih mjesta na kojima se uzgajaju školjke vrsta dagnje i ostrige i uspostavljen registar uzgajališta koji vodi Veterinarska uprava (ukupno 16 uzgajališta)

Takođe su po prvi put određene koordinate za svako uzgajalište i ista su razvrstana u 6 proizvodnih zona. Izvršena je i preliminarna analiza rizika i procjena potencijalnih zagađivača mora na osnovu čega su određene tačke za uzimanje uzoraka školjki i laboratorijsko ispitivanje u skladu sa EU zahtjevima, radi utvrđivanja:

1. ukupnog broja E. coli u mesu školjki
2. prisustvo drugih patogenih mikroorganizama u mesu školjki u skladu sa nacionalnim propisima o bezbjednosti hrane (salmonella)
3. prisustvo biotoksina:
- koji izaziva paralizu, paralitički otrov školjki (Paralityic Shellfish Poison - PSP)
- koji izaziva gubitak pamćenja, amnezijski otrov školjki (Amnesic Shellfish Poison- ASP)

- okadainsku kiselinu, dinofizistoksine i pektenotoksine zajedno i jesotoksine.

Veterinarska uprava je pripremila i nacrt Plan monitoringa školjki koji sadrži: opis proizvodnih područja, broj i vrstu uzoraka, dinamiku uzorkovanja, uputstvo za uzorkovanje i dr. Planirano je da sprovođenje Plana tj. uzorkovanje i ispitivanje otpočne u septembru 2014.godine i mjesečno se vrši tokom narednih 12 mjeseci.

Nakon dobijanja rezultata ispitivanja tokom jednogodišnjeg praćenja navedenih parametara stvoriće se uslovi za unaprjeđenje nivoa bezbjednosti proizvodnje I stavljanja na trđište školjki kao hrane đivotinjskog porijekla vrlo zastupljene u ishtrani u ovom području.

Klasifikaciju proizvodnih oblasti za sakupljanje živih školjki i ostalih mekušaca i izdavanje odobrenja od strane Ministarstva.

Proizvodne oblasti se na osnovu nivoa fekalnog zagađenja (ukupnog broja E. coli u mesu školjki) razvrstavaju se u jednu od sledeće tri kategorije.

- oblast klase A, iz koje se mogu prikupljati žive školjke i ostali mekušci direktno za ljudsku upotrebu i moraju da zadovolje propisane zdravstvene standarde;
- oblast klase B, iz koje se mogu prikupljati žive školjke i ostali mekušci za dostavu na tržište i ljudsku upotrebu tek nakon obrade u objektu za prirodno prečišćavanje (centar za purifikaciju);
- oblast klase C iz koje se mogu prikupljati žive školjke i ostali mekušci za dostavu na tržište tek po dugotrajnom prepolaganju kako bi zadovoljile zdravstvene standarde navedene stavom 3

Važno je napomenuti, da će se aktivnosti sa projekta sprovoditi istovremeno u svim zemljama korisnicama a da će podaci o ispitivanjima , klasifikaciji oblasti i drugi podaci od značaja biti povezani u Geografski informacioni sistem preko GIS aplikacije, što će sa aspekta procjene rizika biti veoma koristan instrument u kreiranju daljih mjera za unaprjeđenje bezbjednosti ovih proizvoda.

Predstavnici Veterinarske uprave su prisustvovali trećem sastanku Upravnog odbora Projekta IPA CAPS 2 koji je održan 27 i 28. maja u Teramu, Italija.

Pored izvještaja o dosadašnjim aktivnostima projekta, jedna od glavnih tema trećeg po redu sastanka Upravnog odbora je bilo predstavljanje nacrta nacionalnih planova nadzora, kao i diskusija o ostalim planiranim aktivnostima. Održana je i radionica na temu “Bezbjednost i nadzor u sektoru akvakulture” na kojoj su. predstavnici nadležnih institucija u Italiji prezentovali svoj sistem, legislativu EU iz ove oblasti, uticaj životne sredine na akvakulturu, kontamiente u školjkama i dr. Podstaknuta je razmjena znanja i iskustava i dalja saradnja među partnerima i relevantnim učesnicima na polju proizvodnje i bezbjednosti proizvoda akvakulture između priobalnih zemalja.

Više informacija o Projektu IPA CAPS2 može se naći na sajtu http://www.caps2.eu/joomla/