Istanbulska konvencija stupila danas na snagu

1. avgusta 2014. stupila na snagu Konvencija Savjeta Evrope o sprječavanju i suzbijanju nasilja nad ženama i nasilja u porodici ( Istanbulska konvencija )

Nova Konvencija Savjeta Evrope o sprječavanju i suzbijanju nasilja nad ženama i nasilja u porodici (Istanbulska konvencija) je prvi pravno obavezujući međunarodni instrument u Evropi u oblasti nasilja nad ženama i nasilja u porodici i najdalekosežniji međunarodni ugovor koji se bavi ovim oblikom kršenja ljudskih prava.

Istanbulska konvencija je prvi instrument na evropskom nivou koji se sveobuhvatno bavi nasiljem nad ženama. Kroz Preambulu i članove, Konvencija je integrisana u evropski okvir za zaštitu ljudskih prava. Takođe, pažljivo je povezana s relevantnim dokumentima Ujedinjenih nacija za zaštitu ljudskih prava, posebno CEDAW Konvencijom, zatim instrumentima međunarodnog humanitarnog prava i međunarodnog krivičnog prava.

Konvencija iznova poziva na uspostavljanje rodno ravnopravnog društva, jer je nasilje nad ženama duboko ukorijenjeno u nejednakom društvenom položaju žena i muškaraca, a obnavlja se kulturom tolerancije prema nasilju i negiranjem postojanja nasilja. Ona zahtijeva da se prava žrtve u stave u središte svih mjera i da se primjenjuju kroz djelotvornu saradnju svih nadležnih organa, institucija i organizacija.(Član 7)

Konvencija zahtijeva da se države potpisnice uzdrže od učešća u bilo kakvom činu nasilja nad ženama i da obezbijede da državni organi, zvaničnici, službenici, ustanove i drugi akteri koji nastupaju u ime države postupaju u skladu sa ovom obavezom .Takođe, zahtijeva da države članice preduzmu neophodne zakonodavne ili druge mjere da sa dužnom pažnjomspriječe, istraže, kazne i obezbijede reparaciju za djela nasilja obuhvaćena ovom Konvencijom koja učine nedržavni akteri. (Član 5 Konvencije).

Dalje, Konvencija zahtijeva da države prepoznaju važnost i podrže održivost specijalizovanih ženskih servisa za podršku žrtvama nasilja. U članu 9 “Nevladine organizacije i civilno društvo”, Konvencija propisuje obavezu potpisnica da “prepoznaju, podstiču i i podržavaju, na svim nivoima, rad nevladinih organizacija i organizacija civilnog društva u borbi protiv nasilja nad ženama i uspostave djelotvornu saradnju sa ovim organizacijama“.

Crna Gora je jedna od prvih država koje su potpisale i ratifikovale Istanbulsku konvenciju, čime je preuzela obavezu da mijenja zakone, uvede praktične mjere i obezbijedi resurse za efikasnu prevenciju i sprječavanje nasilja nad ženama i nasilja u porodici. To znači da je Crna Gora, između ostalog, dužna da:

ü obezbijedi dovoljan broj bezbjednih i lako pristupačnih skloništa za žene i djecu žrtve nasilja, uspostavi besplatnu nacionalnu telefonsku liniju za pomoć žrtvama, obezbijedi posebnu podršku žrtvama seksualnog nasilja.

ü Obezbijedi procjenu rizika po žrtvu i hitne mjere zaštite, tako da nadležni organi imaju mandat da izdaju nalog, u situacijama neposredne opasnosti, učiniocu nasilja u porodici da napusti mjesto stanovanja žrtve ili ugrožene osobe na dovoljan vremenski period i da zabrane učiniocu da uđe u stan ili stupi u kontakt sa žrtvom ili ugroženom osobom.

ü Osigura da se istrage i sudski postupci za sve vidove nasilja obuhvaćene Konvencijom sprovode bez neopravdanog odlaganja i pritom uzimaju u obzir prava žrtve tokom svih faza krivičnog postupka, kao i da obezbijede neposrednu zaštitu žrtvama od strane organa nadležnih za sprovođenje zakona.

ü Obezbijedi informisanje žrtava na jeziku koji
razumiju o raspoloživim servisima podrške i zakonskim mjerama, kao i o preduzetim akcijama .

Države članice su dužne i da uspostave jedno ili više zvaničnih tijela nadležnih za koordinaciju, sprovođenje, praćenje i procjenu politika i mjera za sprječavanje i borbu protiv svih vidova nasilja obuhvaćenih ovom Konvencijom. Ova tijela će koordinisano prikupljati podatke, vršiti analizu i objavljivati rezultate. ( član 10 )

Primjenu Konvencije će pratiti Ekspertska grupa za borbu protiv nasilja nad ženama i nasilja u porodici (GREVIO), koju bira Komitet članica Konvencije, uz mogućnost da naloži jednom ili više svojih članova da sprovede istragu i hitno izvijesti GREVIO. Kada situacija nalaže i uz pristanak članice, istraga može obuhvatati posjetu na teritoriji članice.

Osim toga , Nacionalni parlamenti članica pozvani su da učestvuju u praćenju preduzetih mjera u primjeni ove Konvencije. Na nivou Savjeta Evrope , Parlamentarna skupština Savjeta Evrope
biće pozvana je da redovno prati sprovođenje ove konvencije.

Od kraja jula 2014. 13 zemalja je ratifikovalo Konvenciju, a 23 su je potpisale.

NVO Centar za ženska prava

Maja Raičević, izvršna direktorka

NVO Sigurna ženska kuća

Budislavka Saveljić,izvršna direktorka

NVO SOS Telefon za žene i djecu žrtve nasilja Nikšić

Nataša Međedović, izvršna koordinatorka

Ministarstvo za ljudska i manjinska prava, Odjeljenje za poslove rodne ravnopravnosti

PR služba Ministarstva za ljudska i manjinska prava