Pomoć onima koji je nemaju dovoljno – bolja pristupačnost u Crnoj Gori

• Pristup zgradama je uvijek predstavljao problem za Dejana Tmušića, osobu sa invaliditetom koja živi u Crnoj Gori – uglavnom zbog toga što su zgrade neadekvatno građene.
• Dejan i oko 9,000 ostalih ljudi učestvovali su u debatama o prostorno-urbanističkom planiranju (PUP) kako bi iznijeli svoje mišljenje i uticali na projektovanje i izgradnju kako privatnih, tako i javnih objekata u Crnoj Gori.
• Kao dio Projekta zemljišne administracije i upravljanja Svjetske banke, radne grupe i diskusije o PUP-ovima su do sada pomogle da se značajno smanji broj loših ili ilegalno sagrađenih objekata u Crnoj Gori.

Dejan Tmušić ima 40 godina i živi na Cetinju, gradu na jugu Crne Gore, koji broji oko 13,000 stanovnika. Dejan ima fizički invaliditet.

Kao i približno 2,200 drugih ljudi sa posebnim potrebama koji žive na Cetinju, Dejan se nije slagao sa nestrukturiranim, opasnim i socijalno neinkluzivnim načinom na koji se širila fizička infrastruktura grada.

Tokom prethodnih nekoliko decenija izgrađeno je približno 3,000 objekata, javnih i privatnih, u cijelom gradu, a većina njih ilegalno. Građevinari su često zaobilazili standarde bezbijednosti i ograničenja zoniranja i potpuno su zanemarili potrebe ljudi sa invaliditetom.

Pošto ga je ovo sve više brinulo, Dejan je odlučio da nešto preduzme – pridružio se grupi koja je pratila implementaciju zakonodavstva kojim se propisuje da sve nove javne zgrade budu pristupačne ljudima sa invaliditetom. Dejan je član radne grupe za socijalna pitanja, jedne od nekoliko tijela koja rade sa grupom Svjetske banke, u sklopu Projekta zemljišne administracije i upravljanja (LAMP).

"Postao sam član radne grupe kako bih omogućio ljudima sa invaliditetom da se uključe u brojne oblasti – obrazovanje, zapošljavanje, donošenje odluka i infrastrukturu."
Dejan Tmušić - Stanovnik Cetinja, Crna Gora

LAMP projekat je osmišljen sa ciljem unapređenja osnivanja katastra nepokretnosti, registracije, jačanja kapaciteta za podršku sektoru planiranja, kao i daljeg razvoja procesa izdavanja dozvola u Crnoj Gori.
Od početka projekta, 2008. godine, preko 9,000 ljudi je učestvovalo u debatama o prostorno-urbanističkom planiranju, čime se pomoglo da se osigura da se razmotre sve zabrinutosti zainteresovanih strana tokom implementacije projekta, kao i da rezultati budu što inkluzivniji. Ovi napori pomažu da se smanji ilegalna izgradnja i osigura da svi objekti, a naročito javni, budu izgrađeni u skladu sa zakonom i da time bolje ispunjavaju potrebe svih ljudi.

“Uočavam napredak – kako u smislu poboljšanja opšte situacije, tako i u smislu podizanja svijesti,” izjavio je Dejan na nedavnom sastanku radne grupe. “Putem direktne komunikacije između mreža nevladinih organizacija, gotovo polovina ljudi sa invaliditetom na Cetinju imali su priliku da iskažu svoje mišljenje u procesu planiranja,” dodao je.

Tokom šest godina implementacije, LAMP projekat je pomogao da se nelegalna izgradnja objekata smanji za preko 88% i kao rezultat toga, značajno je povećan broj zgrada koje su pristupačnije za Dejana i ostale ljude sa invaliditetom.

“Svaki put kada nova zgrada postane pristupačna, osjećam da su naše potrebe zadovoljene,” zaključuje Dejan.

Mladi Cetinja su takođe imali koristi od ovoga. Prošle godine je u gradu otvoren dnevni centar za brigu o mladima sa invaliditetom, uz podršku opštine, Ministarstva socijalnog staranja i UNICEF-a. Centar može da primi do 25 mladih, starosti od 3 do 27 godina, gdje im se pruža pomoć u ispunjavanju svakodnevnih potreba.
Izgradnja dnevnog centra, značajno smanjenje ilegalne gradnje, kao i sprovođenje zakona o prostornom planiranju i izgradnji objekata koji su pristupačni, predstavljaju pozitivan razvoj za Cetinje i cijelu Crnu Goru.

Aktivno učešće ljudi kao što je Dejan Tmušić u radnim grupama, čime se nastavlja uticaj na ove aktivnosti, dokaz je da jedan glas, kada se umnoži nekoliko puta, može zaista napraviti razliku – za pojednice, zajednicu i zemlju u cjelini.