Završen seminar “Evroatlantizam – sigurna luka“

Treći dan seminara “Evroatlantizam – sigurna luka“, koji je okupio studente svih univerziteta Crne Gore i FDES-a, počeo je predavanjem prof.dr. Lidije Čehulić Vukadinović sa Fakulteta političkih znanosti Sveučilišta iz Zagreba. Ona je govorila na temu „Proces integracije Zapadnog Balkana u NATO i EU- perspektive i iskustva“.

Dr. Čehulić smatra da Crna Gora je kolateralna žrtva pristupanja NATO, jer je kako je kazala “još 2008. godine trebalo da dobije MAP, što se nije desilo zbog tadašnje situacije u Gruziji”.

“Isto se desilo i na poslednjem Samitu u Velsu, kada je Crna Gora trebalo da dobije poziv, koji nije uslijedio zbog situacije u Ukrajini i činjenice da su, u fokusu NATO-a, sada interne stvari”, saopštila je ona.

Posebnu pažnju, tokom predavanja, prof Čehulić-Vukadinović je posvetila predstavljanju različitih faza koje određena država mora da prođe na putu do članstva u NATO i EU, akcentirajući faze procesa u kojima se trenutno nalaze države aspiranti za članstvo u NATO, te aktuelnu političku situaciju na Zapadnom Balkanu.

Govorila je o kriterijumima koje su post-socijalističke države morale dostići da bi postale članice EU i NATO.

“Reforme i dostizanje kriterijuma su neophodne zbog promjene mentalnog sklopa odnosno društvene svijesti koju smo izgrađivali pola vijeka. U NATO i EU ne ulazi samo vlast ili Vlada, već društvo u cjelini, zbog čega je važno da svaki pojedinac razumije procese. Nivo javne podrške za članstvo u NATO u Crnoj Gori ne razlikuje se od nivoa podrške u drugim državama neposredno prije poziva za članstvo. Važno je informisanje građana kako bi razumijeli proces i zašto je važno biti član evroatlantske porodice naroda”, kazala je Čehulić- Vukadinović.

Ona smatra da Evropska unija i NATO moraju biti proaktivniji i pokazati bolje razumijevanje aktuelne situacije, jer je u njihovom interesu da svaki novi kandidat bude što spremniji. Tokom predavanja kazala je i da svako „otvaranje vrata“ nameće podizanje ljestvice i teže kriterijume za članstvo.

“Svakom narednom kandidatu se nameću novi uslovi. Države bivše Jugoslavije, izuzev Slovenije, igubile su deset godina za reforme”, rekla je Čehulić-Vukadinović navodeći da je Slovenija prvo postala članica NATO, a potom EU.

“NATO je savez država, zato se lakše postaje član, dok je EU nadnacionalni savez i iziskuje sveobuhvatniju pripremu kandidata. Prvo se postaje članica NATO, onda članica EU. Ulaskom u NATO država se ne odriče suvereniteta, kao kod EU, gdje se određeni dijelovi suvereniteta prenose na nadnacionalne organe EU”, naglasila je i dodala da “članstvo u EU je zapravo fino brušenje članstva u NATO, zaokruživanje reformi do kraja”. 

Osvrnula se i na neutralnost Republike Srbije rekavši da “Srbija donošenjem deklaracije u Skupštini nije proglasila neutralnost, jer bi u tom slučaju napustila i Partnerstvo za mir. Srbija nastavlja da sarađuje sa NATO-om”.

Prethodno je studente podsjetila na geopolitičku situaciju koja je vladala, poslije Drugog svjetskog rata, za vrijeme bipolarnog svijeta, na tadašnjem Jugoistoku Evrope, te predstavila aktuelnu situaciju i trenutne institucionalne odnose koje imaju države Zapadnog Balkana sa EU i NATO. Govorila je, takođe, o radikalnim promjenama koje su nastale padom Berlinskog zida, o dezintegraciji bivše SFRJ i reformama koje su uslijedile u bivšim socijalističkim državama.

Govorila je o kriterijuma koje su post socijalističke države morale dostići da bi postale članice EU i NATO.

Na panelu “Položaj i uloga Skupštine Crne Gore u procesu evropskih integracija“, pored profesorice Čehulović-Vukadinović, bili su prof.dr Milan Podunavac sa Humanističkih studija Univerziteta Donja Gorica (UDG), prof.dr Nebojša Vladislavljević sa Fakulteta političkih nauka Univerziteta u Beogradu, mr Nikoleta Tomović sa Humanističkih studija UDG, mr Boris Bastijančić, Fakultet pravnih nauka UDG.

Profesor Milan Podunavac govorio je o različitim vrstama uticaja na proces deparlamentarizacije nacionalnih političkih sistema. Istakao je da savremeni konstrukt javnog upravljanja ima izrazito tehonokratski karakter, te da postoji demokratski deficit u evropskim društvima. Prema njegovim riječima, posljednja faza kroz koju prolaze tranzicione zemlje na putu evropskih integracija, može se okarakterisati kao nestabilizovani sistem, koje karakteriše nepovjerenje u partijske sisteme, parlament i ostale ključne političke subjekte. Ocjenjujući crnogorski politički sistem po obnovi nezavisnosti, Podunavac kaže da pokazuje snažnu stabilnost.

Profesor Nebojša Vladislavljević predavanje studentima je koncentrisao na uticaj evropskih integracija na procese demokratizacije. Osim pozitivnih posljedica evropskih integracija, on smatra da postoje i određeni izazovi, kao što su tendencija dominacije izvršne vlasti nad ostalim granama vlasti, hiperprodukcija zakona koja ima za posljedicu nezadovoljavajuću javnu raspravu, nedovoljan nivo specijalizacije parlamentaraca, kao i nedovoljnost podzakonskih akata i propisa, koji ostavlja prostor za ad hok rješenja.

Mr Boris Bastijančić objasnio je prirodu i karakter poslaničkih mandata, ali i posebno interesantnu vezu političkih partija i poslanika. On je ocijenio da, u tom smislu, treba otkloniti prepreke koje bi omogućile građanima da budu nosioci suverenosti.

Mr Nikoleta Tomović govorila je o perspektivama razvoja EU nakon donošenja Lisabonskog sporazuma. Posebno se osvrnula na ključne probleme i izazove proširenja i produbljenja EU. Ocijenila je da utvrđivanja ravnoteže između komunitarnog i međuvladinog principa saradnje i nakon donošenja Lisabonskog ugovora predstavlja ključni izazov.

Profesorica Lidija Čehulić-Vukadinović, na ovom panelu, izlagala je o značaju intenziviranja dijaloga hrvatskog parlamenta po pitanju proširenja EU na region Zapadnog Balkana, naročito imajući u vidu da je Hrvatska država koja je najduže pregovarala i koja je posljednja ušla u EU. Ona je naglasila političke, ekonomske i bezbjednosne koristi koje bi Hrvatska, region, ali i cijela EU imala od proširenja.