SVJETSKI DAN VETERINARA

SVJETSKI DAN VETERINARA

Svjetski dan veterinara obilježava se od 2000-te godine, na inicijativu Svjetske Veterinarske Asocijacije (World Veterinary Association) i uz podršku Svjetske organizacije za zdravlje životinja (World Organization for Animal Health). 

Svjetski Dan Veterinara održava se uvijek posljednje subote u aprilu mjesecu, a ove godine biće obilježen 30.aprila.

Tema “Svjetskog Dana Veterinara” u 2016 godini је kontinuirano obrazovanje veterinara i povećavanje stručnosti na teme kao što su zoonoze, bezbjednost hrane i otpornost na antibiotike.

To je povod da se skrene pažnja na važnost veterinarske profesije ne samo na zdravlje i dobrobit životinja već i na zdravlje ljudi i očuvanje životne sredine.

Veterinarska profesija ima veoma dugu tradiciju i igra ključnu ulogu u zaštiti globalnog zdravlja.

Istorijat veterinarske nauke

Prvi poznati “veterinar” koji je važio za stručnjaka za liječenje životinja, može se smatrati Urlugaledin iz Mesopotamije (3000. godine p.n.e.). Na drevnom egipatskom papirusu iz Kahuna (1900. godine p.n.e) mogu se pronaći pisani tragovi o veterinarskoj profesiji. U ediktu prvog budističkog cara Ašoka (273-232. pn.n.e.), zabranjuje se nepotrebno ubijanje i mučenje životinja, posebno žigosanje i lov iz razonode. U srednjem vijeku potkivači konja često su se „usput“ bavili i njihovim liječenjem. Prva sveobihvatnija knjiga o anatomiji životinja iz toga doba bila je „Anatomija konja“, autora Karla Ruinija, iz 1598. godine.

Prvu veterinarsku  školu osnovao je Klod Burželat u Lionu 1761. godine, u želji da pronađe lijek za bolest koja je u to vrijeme pogađala mnogobrojna stada goveda u Francuskoj.

Razvoj veterinarske medicine u Velikoj Britaniji, domovini mnogih uglednih aktivista za zaštitu životinja, vezuje se za 1791. godinu kada je osnovana londonska veterinarska škola. I tamo su se veterinari prvenstveno bavili liječenjem konja i to vojnih, da bi tek kasnije polako počeli da posvjećuju pažnju liječenju stoke, pa tek na kraju pasa i drugih kućnih ljubimaca.

Veterinarska etika

Pravila ispravnog ponašanja i rada veterinara sadržana su u aktima profesionalnih organizacija – etičkim kodeksima struke. 

Najbitniji je Ustav Svjetske veterinarske organizacije (Constitution of World Veterinary Association), a značajni su i akti donijeti od strane Svjetske organizacije za zdravlje životinja (World Organisation for Animal Health) - Zdravstveni kodeks za kopnene životinje (The Terrestrial Animal Health Code) i Zdravstveni kodeks za životinje koje žive u vodi (The Aquatic Animal Health Code) i akti usvojeni pod okriljem Evropske veterinarske federacije (Federation of Veterinarians of Europe) i to - Evropski veterinarski kodeks ponašanja (European Veterinary Code of Conduct), Evropski kodeks dobre veterinarske prakse (European Code of Good Veterinary Practice)  i Evropski Veterinarski akt (European Veterinary Act).

Radi unaprjeđenja uslova za obavljanje veterinarske profesije, zaštite i unaprjeđenja stručnosti, profesionalne etike i zaštite profesionalnih interesa veterinara, podizanja nivoa zdravstvene zaštite životinja i unaprjeđenja veterinarskog javnog zdravlja, veterinari u Crnoj Gori se udružuju u Veterinarsku komoru kao profesionalnu organizaciju, sa pravima i obavezama utvrđenim Zakonom o veterinarstvu i Statutom Veterinarske komore.

Veterinarska komora je donijela Kodeks veterinarske profesije i obezbjeđuje njegovu primjenu, stara se o ugledu profesije, disciplini u obavljanju djelatnosti zdravstvene zaštite životinja i preduzima odgovarajuće mjere u slučaju kršenja kodeksa i etičkih normi.

Veterinarska komora Crne Gore je od 2008 godine članica Evropske veterinarske federacije (Federation of Veterinarians of Europe), a od oktobra 2015 godine  članica njenog ogranka- Visegrad meeting Vet4 + Vet+ countries.

Veterinarska djelatnost

Radi zaštite zdravlja životinja veterinarske organizacije i veterinarska služba u Crnoj Gori danas sprovode sljedeće mjere:

- identifikaciju i registraciju životinja, registraciju njihovog kretanja i registraciju gazdinstava;                                                                                                                                

- sprječavanje pojave, otkrivanje, suzbijanje i iskorjenjivanje zaraznih ili parazitskih bolesti životinja, uključujući i zoonoze;                                                                                                         

- zaštitu životinja od drugih bolesti;                                                                                                                      

- sprječavanje i otkrivanje kontaminacije životinja i proizvoda životinjskog porijekla kontaminentima biološkog i hemijskog porijekla;                                                                                          

- liječenje oboljelih životinja, obavljanje hirurških zahvata na životinjama i druge poslove vezane za zdravstvenu zaštitu životinja;                                                                                                     

- obezbjeđivanje razmnožavanja životinja u skladu s biološkim karakteristikama vrste, sprječavanje poremećaja plodnosti, liječenje neplodnosti životinja, sprječavanje i liječenje uzgojnih bolesti kao i bolesti podmlatka životinja;                                                               

- zdravstvenu zaštitu u postupku: dobijanja i pripreme sjemena za vještačko osjemenjavanje, dobijanja i presađivanja oplođenih jajnih ćelija i embriona, skladištenja i distribucije sjemena za vještačko osjemenjavanje i oplođenih jajnih ćelija i embriona i vještačko osjemenjavanje životinja, sprječavanja i otkrivanja nasljednih bolesti životinja;                  

- obezbjeđivanje zoohigijenskih i drugih veterinarsko-zdravstvenih uslova uzgoja i korišćenja životinja i očuvanje zdravlja i pravilne ishrane životinja;                                                      

- zaštitu dobrobiti životinja;                                                                                                                                    

- izdavanje i upotrebu veterinarskih ljekova prilikom neposrednog pružanja usluga zaštite zdravlja životinja, kao i medicinirane hrane za životinje;                                                             

- promet veterinarskih ljekova na malo, u skladu sa posebnim propisima;

- dezinfekciju, dezinsekciju, deratizaciju i radiološku dekontaminaciju životinja, zemljišta, objekata, opreme i drugih predmeta;                                                                                                     

- veterinarsku zaštitu životne sredine prilikom upotrebe veterinarskih ljekova i supstanci štetnih za životnu sredinu, odnosno prilikom obavljanja djelatnosti;                                                               

- veterinarsku edukaciju u cilju zaštite zdravlja životinja i veterinarskog javnog zdravlja.

Gore navedene djelatnosti pokazuju koliko je veterinarska profesija sveobuhvatna i široka i koliko njena dostignuća doprinose ne samo zdravstvenoj zaštiti životinja već i zdravlju ljudi. Tome treba dodati i značaj brojnih međunarodnih udruženja i projekata, zahvaljujući kojima se veterinari angažuju na zaštiti i lečenju divljih životinja širom sveta, a posebno onih koje pripadaju zaštićenim životinjskim vrstama.

Savremena veterinarska profesija

U vrijeme kada se čovjek sve više edukuje u smislu poboljšanja odnosa prema životinjama  i životnoj sredini, veterinarska profesija dobija još širi značaj. Osim liječenja domaćih životinja i kućnih ljubimaca, veterinarima je danas povjereno i staranje o bezbjednosti hrane i proizvodima životinjskog porijekla namjenjenih ishrani ljudi, istraživanje i razvijanje novih sredstava i metoda za prevenciju i liječenje različitih bolesti životinja, pronalaženje zamjena za eksperimentalne životinje, osmišljavanje i realizacija programa za očuvanje ugroženih životinjskih vrsta, sudsko vještačenje u slučajevima ubijanja i zlostavljanja životinja.

Posebno je važna uloga savremenih veterinara u edukaciji građana o pravilnom i odgovornom odnosu prema životinjama. Ovo se posebno odnosi na odgovorno vlasništvo nad kućnim ljubimcima – psima i mačkama.

Promjene globale klime utiču na razvijanje vektorskih bolesti i postaju glavni javni zdravstveni problem u svim regijama svijeta i nijesu ograničeni samo na tropska i suptropska područja. Zbog toga veterinari imaju glavnu ulogu u zaštiti javnog zdravlja i veza
između vektora, životinjskih domaćina, klimatskih uslova, patogena, i osjetljivosti ljudske populacije.

Aktivnosti veterinarske službe u svijetu se priznaju kao globalno javno dobro, zbog njihove uloge u zaštiti zdravlja i dobrobiti životinja. Time veterinari doprinose smanjenju siromaštva među ruralnim stanovništvom pomažući im da sačuvaju svoj stočni fond, presudan za njihov opstanak.

Suočeni sa svim ovim izazovima i odgovornostima, veoma je važno da veterinari u Crnoj Gori postupaju u skladu sa osnovnim principima veterinarske etike i odredbama Zakona o veterinarstvu i Zakona o dobrobiti životinja. Ono što uvijek treba imati u vidu jeste da i u veterinarskoj, kao i u humanoj medicini, dobrobit pacijenata mora biti na prvom mestu.