Reagovanje na tekst „Sveštenici ne moraju da se prijavljuju“, objavljenog u dnevnim novinama „Dan“ 24.08.2016. godine

Povodom teksta „Sveštenici ne moraju da se prijavljuju“, objavljenog u dnevnim novinama „Dan“ 24.08.2016. godine, Ministarstvo za ljudska i manjinska prava saopštava da je naslov teksta pogrešan i da u tekstu postoji nekoliko pogrešnih tumačenja. Naime, u odgovoru ministra unutrašnjih poslova Gorana Danilovića mitropolitu crnogorsko-primorskom Amfilohiju navedeno je da je strancu ko­ji ispunja­va uslo­ve iz čla­na 42 Za­ko­na o stran­ci­ma, kao do­kaz o oprav­da­no­sti za­htje­va potrebno da pri­lo­ži po­tvr­du da je vjer­ska za­jed­ni­ca u ko­joj na­mje­ra­va da oba­vlja vjer­ski ob­red i vjer­ske po­slo­ve pri­ja­vi­la dje­lo­va­nje i sje­di­šte u Cr­noj Go­ri, u skla­du sa pro­pi­si­ma ko­ji­ma se ure­đu­je prav­ni po­lo­žaj vjer­skih za­jed­ni­ca. Potom je ministar Danilović naveo da Mitropolija crnogorsko-primorska, prema Zakonu o pravnom položaju vjerskih zajednica, nema obavezu da se prijavi, što znači da ta prijava nije potrebna strancu koji želi da obavlja vjerske poslove i obrede u Mitropoliji crnogorsko-primorskoj. Dakle, to nikako ne znači da stranac-sveštenik ne mora da se uopšte prijavi, kako je sugerisano u naslovu ovog teksta. Stranac-sveštenik ili vjerski službenik mora da se prijavi u skladu sa Zakonom o strancima.

Smatramo da je sporno tumačenje da za Mi­tro­po­li­ju cr­no­gor­sko-pri­mor­sku i osta­le pra­vo­slav­ne epar­hi­je Srp­ske pra­vo­slav­ne cr­kve ko­je dje­lu­ju u Cr­noj Go­ri ne posto­ji oba­ve­za pri­ja­vlji­va­nja osni­va­nja iz čla­na dva, stav dva, Za­ko­na o prav­nom po­lo­ža­ju vjerskih za­jed­ni­ca. Zakon o pravnom položaju vjerskih zajednica u Crnoj Gori iz 1977. godine je u članu 2 propisao obavezu prijavljavanja osnivanja ili prestanka rada vjerske zajednice, odnosno njenog organa ili organizacije. U ministrovom odgovoru je navedeno da su u vri­je­me do­no­še­nja i stu­panja na sna­gu ovog Za­ko­na Mi­tro­po­li­ja cr­no­gor­sko-pri­mor­ska sa sje­di­štem u Ce­ti­nju i osta­le pra­vo­slav­ne epar­hi­je Srp­ske pra­vo­slav­ne cr­kve po­sto­ja­le i za­ko­ni­to dje­lo­va­le u Cr­noj Go­ri, i da je njihov pravni subjektivitet ovim Zakonom samo potvrđen. No, takva odredba o potvrđivanju ne postoji u ovom Zakonu. Čak i da postoji, ona se mogla odnositi samo na tadašnju Mitropoliju crnogorsko-primorsku. U Crnoj Gori je 1977. godine postojala Mitropolija crnogorsko-primorska, ali nije postojala Eparhija budimljansko-nikšićka koja je osnovana 2001. godine. Arhijerejsko namjesništvo pljevaljsko je tada bilo u nadležnosti Mitropolije dabro-bosanske, a Eparhija mileševska je osnovana 1992. godine. S obzirom na to da su Eparhija budimljansko-nikšićka i Eparhija mileševska osnovane nakon 1977. godine, one su u skladu sa članom 2 stav 2 Zakona o pravnom položaju vjerskih zajednica bile dužne da se u roku od 15 dana prijave opštinskom organu uprave nadležnom za unutrašnje poslove. One to nijesu uradile. Zato je strancima-sveštenicima ko­ji na­mje­ra­vaju da oba­vljaju vjer­ski ob­red i vjer­ske po­slo­ve u ovim eparhijama ili njihovim organima ili organizacijama na području Crne Gore, u skladu sa Zakonom o strancima, neophodna potvr­da da su ove vjer­ske za­jed­ni­ce pri­ja­vi­le osniva­nje i sjedište u Cr­noj Go­ri. To se, izuzev sjedišta, odnosi i na Mitropoliju crnogorsko-primorsku jer je ona od 1977. godine mijenjala svoje organe i organizacije. Pored toga, od 1977. godine promijenilo se nekoliko država i pravnih poredaka, a Crna Gora je od 2006. godine nezavisna država. U tom vremenu su sve vjerske zajednice u Crnoj Gori mijenjale unutrašnje ustrojstvo. To je dovelo do obaveze da se vjerske zajednice ponovo prijave u skladu sa Zakonom. To su, na primjer, Barska nadbiskupija, Kotorska biskupija i Islamska zajednica uradile 2010. i 2011. godine. I pored očite zakonske obaveze, Mitropolija, eparhije i organizacioni djelovi SPC u Crnoj Gori to nijesu uradili i zato njihovi stranci-sveštenici od nadležnog ministarstva ne mogu dobiti po­tvr­du da su ove vjer­ske za­jed­ni­ce pri­ja­vi­le osniva­nje i sje­di­šte u Cr­noj Go­ri.

 Smatramo da je pogrešna tvrdnja da je Zakon o pravnom položaju vjerskih zajednica kao i pret­hod­ni za­ko­ni sa­mo pri­zna­o ne­spor­nu isto­rij­sku či­nje­ni­cu da su određe­ne cr­kve i vjer­ske za­jed­ni­ce to­kom isto­rije bi­le pri­sut­ne i da su po­sto­ja­le i dje­lo­va­le u skla­du sa za­ko­ni­ma. U Zakonu o pravnom položaju vjerskih zajednica nema odredbi koje se bave utvrđivanjem ni potvrđivanjem istorijskih činjenica, niti time koje su crkve i vjerske zajednice djelovale u Crnoj Gori kroz istoriju. Mitropolija i eparhije SPC u Crnoj Gori imaju status pravnog lica, ali je važno reći da su pravni subjektivitet dobile na osnovu drugih zakona, a ne na osnovu Zakona o pravnom položaju vjerskih zajednica, jer nijesu prijavljene u skladu s ovim Zakonom. To potvrđuje i zvanična evidencija Ministarstva unutrašnjih poslova prema kojoj su u Crnoj Gori, u skladu sa Zakonom o pravnom položaju vjerskih zajednica, prijavljene 23 vjerske zajednice među kojima nema Mitropolije, eparhija i drugih organa ili organizacija SPC. Zato bi bilo dobro da se prilikom utvrđivanja karaktera pravnog subjektiviteta Mitropolije, eparhija i ostalih organizacija SPC u Crnoj Gori prvo uvaži registar Ministarstva unutrašnjih poslova.