Predsjednik Vlade RCG Milo Đukanović u autorskom tekstu za "Vijesti": Put kojim se mora proći

Sadašnji okvir zajedništva Crne Gore i Srbije nije ni političko, ni funkcionalno rješenje. To mogu biti dvije međunarodno priznate države, koje razvijaju međusobne aranžmane, u okviru šire evropske integracije.

Crna Gora je uvijek bila dio Evrope, u svakom smislu - geografskom, istorijskom i naravno, civilizacijskom. U duhu najsjajnijih vrijednosti koje je Crna Gora odvajkada baštinila, sada nam se pruža istorijska šansa da se u punoj mjeri vratimo svojoj evropskoj vokaciji i da zauzmemo svoje mjesto u razvijenom evropskom klubu država i naroda.

Današnja Crna Gora nema dilemu - želimo da budemo aktivni sudionik i ravnopravan partner u evropskim i evroatlantskim integracijama. To je moto i pokretačka snaga naše evropske agende, koja sublimira ukupne reformske napore i stremljenja. Već smo značajno angažovani u tom procesu. Izašli smo iz faze dobro projektovane vizije i duboko smo zagazili u realizaciju konzistentnog paketa reformi. Ovo je, po pravilu, najteža dionica evropskog puta. Na kratak rok, koristi su slabo vidljive, dok su rezovi bolni i zadiru u sve pore sistema. To vam je kao kada gradite kuću. Uložite mnogo energije i truda da postavite i izgradite dobar temelj. Ali, sve dok se ne nazre spoljašnja arhitektura, gledano sa strane, to je uglavnom "nevidljiv" posao.

Potvrdu dobre vizije, redosljeda i obuhvata reformskih poteza dobili smo i kroz Evropsko partnerstvo, koje je istovremeno i precizno razrađen putokaz i kontrolni mehanizam našeg reformskog kapaciteta i dometa. Ipak, dosadašnja faza potencira nekoliko ključnih pitanja: koje su pretpostavke da bi ubrzano napredovali prema krajnjoj destinaciji - članstvu u EU; što su ključni zahtjevi i izazovi na tom putu; zbog čega je važno da budemo dio EU - koje su to prednosti za državu, njenu privredu i građane; u kojoj mjeri je precizno utvrđen vremenski okvir značajan za realizaciju naše evropske perspektive?

Najveća odgovornost za izgradnju sistema koji će moći nesmetano da funkcioniše u okviru strogih pravila i konkurencije zahtjevnog evropskog tržišta leži na domaćim akterima. I taj kompleksan posao niko ne može da uradi umjesto nas. Ali, ono po čemu se koncept evropskih integracija za Crnu Goru i Srbiju razlikuje u odnosu na region je dosadašnji nefunkcionalni model pridruživanja. To potenciram, jer se u dugoj istoriji evropskih integracija potvrđuje da institucionalni aranžmani sa EU predstavljaju snažnu potporu i pokretačku snagu evropskog razvoja i vode bržem ostvarivanju neophodnog, najšireg konsenzusa. To nipošto ne znači da reforme ne sprovodimo na pravi način i u evropskom duhu. Ali, ostaje činjenica da su i Crna Gora i Srbija, sa formalno-pravnog aspekta, na repu evropskih integracija.

Stoga, sadašnji okvir zajedništva Crne Gore i Srbije nije ni političko, ni funkcionalno rješenje. To mogu biti dvije međunarodno priznate države, koje na tim osnovama razvijaju međusobne aranžmane, u okviru šire evropske integracije. Jer, nezavisno od promjena koje donosi globalizacija, međunarodni suverenitet je i danas ključni garant prava na izbor različitih formi integracije koje imaju dugu tradiciju u evoluciji EU. To je duh suštinskih principa pravde, solidarnosti, jednakosti i nediskriminacije koji su sadržani u Ustavu EU. Takođe, naše je razumijevanje da su evropske integracije čitavo vrijeme vođene ovim principima, što je omogućavalo da se svi koji žele pridruže Evropskoj uniji kada ispune potrebne kriterijume. Dakle, ovdje se ne dovodi u pitanje evropska budućnost Crne Gore i Srbije, već modela koji omogućava i jednima i drugima da kvalitetno i nesmetano pređemo taj dio puta do zajedničkog odredišta - članstva u EU. To je nužan preduslov, koji, naravno, sam po sebi nije dovoljan. Ali, dok to ne riješimo, ne možemo govoriti o evropskoj agendi kao dominantnoj temi svih aktera.

I ovom prilikom ponavljam da Crna Gora ne bi imala posebnih problema da ispuni uslove za članstvo u EU, iako mnogo toga ostaje da se uradi da bi Crna Gora mogla da se kvalifikuje za punopravno članstvo u EU. To je kompleksan proces koji zahtijeva vrijeme i ogromne napore, na političkom, ekonomskom i institucionalnom planu. Radi se o međusobno povezanim i uslovljenim procesima. Prirodno je da oni prevazilaze okvire Vlade i državnih institucija. Zato je važno da svako odradi svoj dio posla, da svi budu edukovani o zahtjevima evropskih integracija i glavnim mogućnostima koje se otvaraju onima koji su za to dovoljno spremni.

Iz ove vremenske perspektive nezahvalno bi bilo licitirati sa datumima mogućeg ulaska Crne Gore u Evropsku uniju. Suština je u izgradnji političkog i ekonomskog sistema primjerenog evropskoj arhitekturi. Kada to postignemo, uvjeren sam da čvrsto kucamo na otvorena vrata evropskog kluba. To potvrđuje i iskustvo naših susjeda. Ne postoje pravila, niti prečice, već samo konzistentan paket mjera i rezultati, koji diktiraju dinamiku evropskog puta. Dobar primjer je Hrvatska, koja je znatno brže uskočila u evropski voz, nego što je početno procijenjeno u okviru Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju. Ipak, i primjer Hrvatske ukazuje na važnost vremenskog oročavanja evropske perspektive.

Na kraju, čini mi se vrijednim podsjećanje na citat: "Ako ima u Evropi zemlje koja zaslužuje svoju nezavisnost, zbog istorije, zbog geografskog položaja i okoline, to je Crna Gora. Sloboda i nezavisnost treba da budu duh narodnog i individualnog života Crnogoraca i svako rješenje koje tome ne odgovara, bilo bi surova nepravda i gorko razočarenje za sve one koji su se zauzimali za sreću ove male istorijske zemlje"(Gledston mlađi).

Danas, kada jačamo kapacitete za demokratsko odlučivanje građana o našoj evropskoj budućnosti, ne sumnjam da ćemo položiti ovaj najvažniji ispit zrelosti.