Govor predsjednika Vlade RCG Mila Đukanovića na Kran Montana Forumu u Zagrebu

Poštovani Predsjedniče Vlade gospodine Sanader,
Poštovani gospodine Karteron,
Ekselencije,

Ovdje u Zagrebu okupila nas je tema koja je značajna za Hrvatsku, za region i za Evropsku uniju. Činjenica da su ovdje prisutni visoki predstavnici i država članica EU i država regiona, kao i Specijalni koordinator Pakta stabilnosti za Jugoistočnu Evropu, ima i simboličko i suštinsko značenje. To je još jedna jasna poruka zajedničke opredijeljenosti i posvećenosti evropskoj perspektivi regiona, kako bi ovaj vijek označio ostvarivanje vizije ujedinjene Evrope Evrope mira, stabilnosti i prosperiteta, Evrope koja je snažna u svojim različitostima, Evrope jednakih mogućnosti. A, što je Zapadni balkan bliži EU, to smo bliži ostvarivanju ovog istorijskog poduhvata. Zapravo, EU se na Zapadnom balkanu ne proširuje, nego ujedinjuje.

Naša geografska lociranost je zadata, i to se neće promijeniti ni ulaskom u EU. Zato, regionalni kontekst ostaje ključan.

Međutim, ono što nije zadato i što zavisi od naše vlastite kontrole jeste pozicija koju gradimo i brzina kojom se krećemo prema krajnjem odredištu punoj integraciji u EU. To potvrđuje i najnovije iskustvo Hrvatske. Takođe, i Makedonije, kao i cjelokupna istorija evropske integracije. Dakle, i u slučaju ovog regiona, pokazuje se da veličina zemlje i slični parametri sami po sebi ne obezbjeđuju lidersku poziciju. Mjera uspjeha su rezultati koje ostvarimo u usvajanju i promovisanju evropskih vrijednosti i ciljeva. Čestitamo Hrvatskoj na ostvarenom uspjehu, koji je značajan i za nas, njene susjede. Jer, svi imaju koristi od stabilnog, demokratskog i razvijenog susjedstva. U ovim okvirima, kao što sugeriše i tematski naziv Foruma, Hrvatska sa pravom računa na ulogu Evropske kapije za Jugoistok. Stalno se potvrđuje da je nivo institucionalizacije odnosa sa EU najvažniji indikator i putokaz za investitore. A, kada govorimo o neospornim prednostima i ulozi evropske integracije za razvoj demokratije, posebno u regionima čije je neposredno istorijsko iskustvo manje povoljno za njen razvoj, ne smijemo zaboraviti ključni aspekt ekonomske sigurnosti. Zapravo, evropska integracija ima takav uticaj u konsolidaciji, razvoju i zaštiti demokratije, jer poklanja punu pažnju ekonomskoj i socijalnoj koheziji.

Zato pozdravljamo orijentaciju EU na veće usmjeravanje podrške na održivi ekonomski razvoj u regionu, kao što je naznačeno u Komunikaciji Evropske komisije o Zapadnom Balkanu od 27. januara ove godine. I agendom austrijskog predsjedavanja EU. Takođe, svjesni smo da je otvoreno i integrisano regionalno tržište snažan generator ekonomskog razvoja, veće konkurentnosti i zaposlenosti, kvalitetnijih radnih mjesta i generalno, boljeg životnog standarda naših građana. A, to i jeste glavni zadatak i cilj naših Vlada. Zato su ciljevi Lisabonske agende podjednako relevantni i za nas na Zapadnom balkanu, i potrebno je da sve više postaju orijentir u našim nacionalnim reformama i politikama razvoja. Mi u Crnoj Gori, to i radimo.

Generalno, u predhodnom periodu, sve zemlje regiona su ostvarile značajan napredak u reformama, makroekonomskoj i političkoj stabilnosti, kao i u međusobnim odnosima i regionalnoj saradnji. To je potvrda da se Vlade i narodi regiona sve više okreću evropskoj budućnosti, što je verifikovano njihovim približavanjem EU. Skoro tri godine nakon Solunskog samita, evidentan je progres Zapadnog balkana u evropskoj integraciji: Hrvatska je već u pregovorima o pristupanju Uniji, Makedonija je dobila status kandidata, Albanija je parafirala Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju, dok su Srbija i Crna Gora, kao i BiH otvorile pregovore o Sporazumu.

Potvrdila se uloga evropske perspektive za mirnu i demokratsku tranziciju iz teškog političkog nasljeđa u demokratske forme vladavine. To je posebno važno, sada kada se približavamo demokratskoj finalizaciji jednog broja ključnih političkih procesa u regionu. Prije svega, preostalog bezbjednosnog problema u regionu Kosova, u uvjerenju da se, uvažavajući realne okvire, kroz dijalog, može doći do održivog i stabilnog demokratskog rješenja.

Rješavanje državno-pravnog statusa Crne Gore je u svojoj biti od početka demokratsko i razvojno pitanje. Veliki je uspjeh što smo uz podršku i partnerstvo EU uspjeli da u Crnoj Gori ostvarimo konsenzus o referendumskim pravilima, što je dokaz našeg značajnog demokratskog iskoraka, kredibiliteta i zrelosti. To je uspjeh čitave Crne Gore i, vjerujem, prelomni momenat za njenu širu evropeizaciju. Smatrali smo da je najvažnije da otvorimo proces koji će omogućiti da 22. maj dočekamo kao još jednu novu demokratsku pobjedu svih građana Crne Gore. Iz tog razloga smo i prihvatili, po mnogo čemu specifičan model, koji propisuje da je za opciju nezavisnosti Crne Gore neophodno da glasa 55% od ukupnog broja izašlih birača.

Moje je ubjeđenje da će rezultat demokratskog izjašnjavanja građana na fer i transparentnom referendumu rezultirati obnovom crnogorske državnosti. I, da će to biti još jedna potvrda uspješne evropske politike u regionu, dokaz da su i na Balkanu stasale političke elite i narodi koje su sposobne da i ovako važna pitanja rješavaju demokratski, u evropskom duhu. Nadam se da nije pretenciozno ako ustvrdim da se Crna Gora u kontinuitetu potvrđuje kao uspješna evropska priča. Podsjetiću da je Crna Gora uspjela da se sačuva od pogubnih sukoba na Zapadnom balkanu u minuloj deceniji. I da očuva i učvrsti multietnički sklad i evropski kurs, da pokaže snagu ''jedinstva u različitostima'', što je aksiom ovog vremena i moto evropske integracije.

Čvrsto vjerujem da će demokratski epilog i uspjeh crnogorskog referenduma imati pozitivan uticaj i na rješavanje Kosovskog problema. I na brži evropski put regiona. Jedino zatvaranjem poglavlja statusnih i otvorenih pitanja u regionu, osiguraćemo da se svi politički akteri fokusiraju na neophodne reforme, ekonomsku i socijalnu agendu, na put koji nas približava Uniji.

Zbog toga, ne bi smjeli sebi priuštiti luksuz da zbog nefunkcionalnih državnih aranžmana i odlaganja rješenja naša evropska i evro-atlantska integracija bude na čekanju. I to je važno, ne samo u ovoj fazi evropskog puta, već i za naš kredibilitet i poziciju kao buduće članice EU. Samo punopravni status i kapacitet države omogućava da se zaštite njeni ključni nacionalni interesi, a da se pritom ne naruše osnovni temelji i ciljevi na kojima počiva EU.

Na ovim osnovama, dalje ćemo jačati i razvijati naše veze sa Srbijom.I sa ostalima u regionu. Mi smo u Crnoj Gori opredijeljeni da i nakon referenduma, građanima i kompanijama u Srbiji osiguramo ista prava koja važe sada. Čvrsto vjerujem da će takav odnos pokazati i Srbija. Ne samo zbog toga što u Evropi teško da postoje dvije države koje dijele toliko zajedničkog nasljeđa, već zato što je strateški cilj i Crne Gore i Srbije integracija u EU. A, dobrosusjedstvo, saradnja i povezivanje preko granica, kao i poštovanje ljudskih i manjinskih prava i vladavina prava, čine srž evropskog projekta: Takođe, i uslov za sve koji teže pristupanju EU.

Na kraju, ponovio bih značaj izvjesnosti i kredibilnosti evropske perspektive za države ovog regiona. Iskustvo nas uči kolika je cijena ostanka regiona izvan ključnih evropskih tokova. To svakako podrazumijeva našu obavezu da ispunimo sve kriterijume u pogledu članstva.

Zahvaljujem na pažnji.

Zagreb, 5. april 2006.