Uvodno obraćanje ministra Bogdanovića na okruglom stolu povodom Nacrta zakona o izmjenama i dopunama Zakona o nacionalnom javnom emiteru Radio i Televizija Crne Gore

Poštovane dame i gospodo,

Vaše ekselencije, 

Poštovani predstavnici Savjeta Evrope, Evropske komisije i OSCE-a,

Uvaženi predstavnici medijske zajednice i civilnog društva,

Zadovoljstvo mi je da vas u ime Ministarstva kulture pozdravim, poželim dobrodošlicu i uspješan rad.

Oblast slobode medija kao temelj demokratskih procesa u Crnoj Gori koncipira se shodno strateškim ciljevima pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji kao i mehanizmima institucionalnog unaprijeđenja na principima slobode izražavanja i koncepta nezavisne regulacije i samoregulacije medijske industrije. Faza pregovora u kojoj se Crna Gora nalazi i izvjesnica evropske perspektive prirodno je da podrazumijeva ispunjavanje visokih demokratskih standarda. Tom cilju smo iskreno posvećeni, a na listi prioriteta i pažnje svakako jesu i biće medijske slobode. U ovoj fazi EU integracija, a shodno preuzetim obavezama iz pregovaračkih poglavlja i strateških dokumenata pristupanja, Crna Gora pravno baštini i implementira visoke međunarodne standarde slobode i nezavisnosti medija. Ti standardi nedvosmisleno podrazumijevaju, između ostalog, i javni radio-difuzni servis koncipiran da zadovoljava interese najšire javnosti, odnosno da obezbjeđuje poštovanje i promociju osnovnih ljudskih prava i sloboda, pluralizam društvenih i socijalnih ideja, unaprjeđuje kulturu javnog dijaloga i poštovanje jezičkih razlika. Uloga i značaj javne radiodifuzije u ostvarivanju temeljnih principa demokratskog građanskog društva snažni su razlozi za obezbjeđenje sveukupne institucionalne nezavisnost nacionalnog javnog emitera, te stvaranje neophodnih uslova za njegov razvoj i finansijsku održivost.

U kontekstu kazanog, želim naglasiti da je aktuelno zakonsko rješenje bazirano na najvišim medijskim standardima, odnosno usaglašeno sa preporukama Savjeta Evrope i direktivama Evropske unije, uz garancije političke, finansijske i institucionalne nezavisnost nacionalnog javnog emitera.

No, rasprava o javnim radiodifuznim servisima, nezavisno od adrese dijaloga i stepena demokratije je iznova prisutna, aktuelna i normativnom unapređenju otvorena materija. Generalna otvorenost dilema, problema i izazova ove materije, te njima upodobljena rješenja, ne pružaju nam komfor ako znamo da se primjenjuju i baštine raznorodne evropske prakse i modeli funkcionisanja. Naprotiv svjesnost i važnost pitanja, te unapređenje demokratskog života u Crnoj Gori motivišu nas na dodatno normativno snaženje institucionalne nezavisnosti RTCG.

Vjerujem, da na bazi dobrih rješenja inovativnih po svom sadržaju i karakteru treba posmatrati evolutivnost ovog procesa. Na državi je da definiše garancije sveukupne nezavisnosti javnog servisa, a na menadžmentu je implementacija misije kao javnog dobra kojima se štiti i unapređuje sloboda informisanja svih grupa društva, svih specifičnosti i potreba zajednice. 

Posebno me raduje, što smo, u odnosu na pitanje finansiranja, izmjenama i dopunama Zakona iz 2016.godine definisali norme koje obezbjeđuju punu finansijsku održivost RTCG, a koje u svojoj primjeni ne narušavaju izvornost prava tj. nezavisnost nacionalnog javnog emitera. Treba napomenuti i da budžetska sredstva koja se izdvajaju za potrebe RTCG, kako ukazuje Analiza OEBS-a, najveća su po glavi stanovnika u regionu Zapadnog Balkana.

Iako se u aktuelnom Zakonu radi o rješenjima, slobodan sam reći, među najnaprednijima u Evropi, Nacrtom zakona o izmjenama i dopunama Zakona o nacionalnom javnom emiteru Radio i Televizija Crne Gore predviđene su izmjene i dopune aktuelnog zakona u cilju dodatnog snaženja mehanizama političke i institucionalne nezavisnosti javne radiodifuzije.

Na bazi JUFREX Analize medijskog sektora u Crnoj Gori, koju je Savjet Evrope u saradnji sa EU sproveo u okviru regionalnog projekta „Jačanje pravosudne ekspertize o slobodi izražavanja i medijima u Jugoistočnoj Evropi“, Ministarstvo kulture je, sa pažnjom analizirajući sadržaj, duh i preporuke navedene analize, iste involviralo u tekst Nacrta. 

Predloženim Nacrtom na jasan način dodatno se osnažuju postojeći, te definišu novi instituti:

- Model odabira i imenovanja članova savjeta RTCG;

- Institut Upravnog odbora RTCG;

- Institut Ombudsmana RTCG;

- Postupak uvođenja novih digitalnih usluga;

- Nadzor nad sprovođenjem Ugovora o pružanju javnih usluga;

- Period ,,hlađenja” za političke funkcionere;

- i druga pitanja od značaja za oblast javne radio-difuzije u skladu sa međunarodnim standardima. 

Dozvolite da ukažem na najvažnije:

Iako način imenovanja članova Savjeta RTCG utvrđen aktuelnim zakonskim okvirom, kako se navodi u komentarima Savjeta Evrope u okviru Analize JUFREX,"nudi dovoljno garancija za njihovu nezavisnost”, predviđenim izmjenama i dopunama, osnažiće se proces odabira i imenovanja članova Savjeta RTCG na način što će se u postupak involvirati nezavisni regulator za oblast elektronskih medija ( AEM ) u dijelu koji se odnosi na:

- transparentnost procedure, 

- uvida u izborni proces,

- stručnog mišljenja regulatora u odnosu na kandidate za koje je podnešeno više odvojenih predloga. 

U cilju dodatne transparentnosti procesa, Nacrtom je definisano da nadležni skupštinski odbor, uz prethodno mišljenje nezavisnog regulatora za oblast elektronskih medija, kao izuzetak obavlja intervju sa kandidatima za koje je podnešeno više odvojenih predloga( Univerziteti, NVO), te vrši javno predstavljanje kandidata sa predloga liste za imenovanje i objavljuje njihove kvalifikacija. 

Skupština, shodno Nacrtu zakona, ne može selektivno odlučivati o pojedinačnim kandidatima, već uz obavezu javnog obrazloženja odlučuje o listi u cjelini.