Održan okrugli sto na temu Nacrta zakona o izmjenama i dopunama Zakona o nacionalnom javnom emiteru RTCG

Ministarstvo kulture, Misija OEBS-a u Crnoj Gori, Savjet Evrope i Delegacija Evropske unije u Crnoj Gori organizovali su u petak, 8. marta 2019. godine u Podgorici okrugli sto na temu Nacrta zakona o izmjenama i dopunama Zakona o nacionalnom javnom emiteru Radio i Televizija Crne Gore. Događaju su prisustvovali predstavnici državnih institucija, medijske zajednice, međunarodnih organizacija i diplomatskih predstavništava u Crnoj Gori, kao i predstavnici organizacija civilnog društva koje se bave medijima.

Osnovni cilj okruglog stola bio je da omogući prisutnoj javnosti učešće u konstruktivnoj diskusiji o predloženim amandmanima i pravnim rješenjima, kao i priliku za upoznavanje sa analizama međunarodnih medijskih eksperata. 

Izradu nacrta o izmjenama i dopunama Zakona o nacionalnom javnom emiteru RTCG otpočelo je Ministarstvo kulture u februaru 2018. godine, u cilju harmonizacije crnogorskog medijskog zakonodavstva sa najboljim standardima Savjeta Evrope i Evropske unije i praksama u ovoj oblasti. Vodeći se uvjerenjem da je uloga javnog servisa da objektivno i pravovremeno informiše javnost o političkim, privrednim, kulturnim, obrazovnim, naučnim, sportskim i drugim značajnim događajima i pojavama u zemlji i inostranstvu, usaglašavanje ovog dokumenta sa evropskim acquis-em i najboljim praksama iz regiona i Evrope je od izuzetnog značaja za crnogorsku medijsku scenu. 

Podršku procesu reformi medija u Crnoj Gori pružili su Savjet Evrope i Evropska unija kroz dva zajednička programa: Horizontal facility za zapadni Balkan i Tursku i „Jačanje pravosudne ekspertize o slobodi izražavanja i medija u Jugoistočnoj Evropi (JUFREX)“. Misija OEBS-a u Crnoj Gori je bila angažovana na pružanju podrške medijskim institucijama, kroz program koji realizuje u Crnoj Gori.

U svom uvodom izlaganju ministar kulture Aleksandar Bogdanović istakao je sljedeće: „Faza pregovora u kojoj se Crna Gora nalazi i izvjesnica evropske perspektive prirodno je da podrazumijeva ispunjavanje visokih demokratskih standarda. Tom cilju smo iskreno posvećeni, a na listi prioriteta i pažnje svakako jesu i biće medijske slobode. U ovoj fazi EU integracija, a shodno preuzetim obavezama iz pregovaračkih poglavlja i strateških dokumenata pristupanja, Crna Gora pravno baštini i implementira visoke međunarodne standarde slobode i nezavisnosti medija. Ti standardi nedvosmisleno podrazumijevaju, između ostalog i javni radio-difuzni servis koncipiran da zadovoljava interese najšire javnosti, odnosno da obezbjeđuje poštovanje i promociju osnovnih ljudskih prava i sloboda, pluralizam društvenih i socijalnih ideja, unaprjeđuje kulturu javnog dijaloga i poštovanje jezičkih razlika.”

Ministar Bogdanović je dodao i da Nacrt o kojem će danas biti riječi predviđa izmjene aktuelnog zakonskog teksta, u cilju dodatnog snaženja mehanizama političke i institucionalne nezavisnosti javne radiodifuzije: “Na bazi JUFREX Analize medijskog sektora u Crnoj Gori, koju je Savjet Evrope u saradnji sa EU sproveo u okviru regionalnog projekta „Jačanje pravosudne ekspertize o slobodi izražavanja i medija u Jugoistočnoj Evropi“, Ministarstvo kulture je, sa pažnjom analizirajući sadržaj, duh i preporuke navedene analize, iste involviralo u tekst Nacrta."

"Želim istaći da je Nacrt zakona o izmjenama i dopunama Zakona o nacionalnom javnom emiteru RTCG, proizvod rada multiresorske radne grupe sastavljene od predstavnika menadžmenta i Savjeta RTCG, predstavnika menadžmenta i Savjeta AEM, te predstavnika civilnog društva, akademske zajednice i državnih organa. Napominjem da su ekspertska pravna mišljenja i komentari Savjeta Evrope i OSCE implementirani u tekst Nacrta koji je predmet današnjeg panela, te da će nakon sumiranja javne rasprave, te usaglašavanja sa domaćim zakonodavstvom, Nacrt biti upućen, na još jedno ekspertsko čitanje, međunarodnim organizacijama”, zaključio je Ministar.

Ambasador i šef Delegacije Evropske unije u Crnoj Gori Aivo Orav obratio se prisutnima sljedećim riječima: „Veoma sam zadovoljan što je ovaj Zakon bio predmet javne diskusije i što su eksperti Evropske unije imali priliku da ga komentarišu. Pravni okvir treba da stvori uslove za transparentnost finansiranja i vlasništva nad medijima, integritet i medijski pluralizam. U tom smislu jednako je važno da zakon o javnom emiteru RTCG, kao i Zakon o elektronskim medijima, kojima bi prethodila sveobuhvatna medijska strategija, uvaže sve preporuke. Drago mi je što smo bili u mogućnosti da u koordinaciji sa našim partnerima iz Savjeta Evrope i OSCE-a damo naše preporuke o izmjenama i dopunama Zakona. Eksperti će predstavit svoje opservacije o Zakonu, između ostalih nezavisnost Savjeta RTCG, uloga Agencije za elektronske medije i finansiranje javnog servisa. Ovo je veoma važno pitanje za nas, kao i za crnogorsku javnost u cjelini. Kao što znate u Izvještaju Evropske komisije iz 2018. godine rekli smo da Crna Gora nije napravila nikakav napredak u oblasti medija i zaista se nadam da ćemo u našem sljedećem Izvještaju moći da izrazimo pozitivnije mišljenje. Zakoni o javnom emiteru i medijima i njihove izmjene su dobra prilika da unesemo novine u oblasti medija i nadamo se da će se stvoriti uslovi da javni servis funkcioniše bez političkog uticaja i u skladu sa profesionalnim standardima. Mediji igraju ključnu ulogu u formiranju javnog mnjenja i zato bi trebalo da su uvijek u skladu sa najvišim etičkim standardima.“ 

“U današnjem vremenu ekspanzije mas-medija i brzog širenja vijesti, veoma je važno pružiti javnosti precizne i objektivne informacije. Stoga, uloga javnog servisa je od naročitog značaja, s obzirom na uticaj koji ima na kreiranje javnog mnjenja. Važno je naglasiti da javni servis treba uvijek da bude servis građana, nezavistan, nepristasan i profesionalan. Javni servis igra primarnu ulogu u oblikovanju medijskog prostora i kulture novinarstva. Stoga, na putu oblikovanja medijskog prostora, javni servis mora slijediti najviše etičke standarde. Bez obzira na okolnosti, svi akteri medijske javne scene moraju uložiti dodatne napore kako bi pružili građanima, na realan i nepristrasan način, jasnu sliku društva u kojem žive”, kazala je šefica Misije OEBS-a u Crnoj Gori Mariz Davije. 

Pozdravni govori zaključeni su izlaganjem Angele Longo, šefice Programske kancelarije Savjeta Evrope u Podgorici: „Kao čuvar vladavine prava u Evropi, Savjet Evrope ima zadatak da kroz svoj pravni sistem štiti osnovna prava koja su zagarantovana u Evropskoj konvenciji, uključujući pravo na slobodu izražavanja. Bez slobode izražavanja i slobodnih medija, kršenja ljudskih prava mogu ostati skrivena i istinska demokratija nije moguća. Kroz ovu isključivu nadležnost, naša organizacicjja je razvila sveobuhvatan set standarda koji garantuju pravo na slobodu izražavanja i informisanja. Zahvaljujući ovim standardima, svom etičkom autoritetu, znanju i širokoj mreži stručnjaka i partnera, Savjet Evrope ima jedinstvenu poziciju da pruži pomoć članicama i državama koje nijesu članice, kako bi se osiguralo poštovanje ovog temeljnog ljudskog prava. Naravno, mi djelujemo u koordinaciji sa ostalim međunarodnim partnerima koji rade na jačanju slobode medija širom Evrope, uključujući OSCE i EU. 

U nastavku svog govora Angela Longo je istakla da je ovo drugi javni okrugli sto koji Savjet Evrope organizuje u okviru njihovog angažmana praćenja medijske reforme u Crnog Gori, podsjećajući da je tokom prošle godine u okviru zajedničkog projekta sa EU, JUFREX, pripremljena iscrpna i sveobuhvatna analiza medijskog sektora, u kojoj je data detaljna lista preporuka koje mogu da posluže kao vodič za postavljanje i implementaciju nacionalnih medijskih politika i pripremu detaljnijeg akcionog plana u okviru pregovaračkog poglavlja 23. Ona je izrazila zadovoljstvo što je Vlada pripremila akcioni plan za implementaciju tih preporuka. 

Nakon uvodnog dijela uslijedili su komentari ekpertkinja Savjeta Evrope na Nacrt zakona, Eve Salomon i Tanje Kerševan Smokvine, koje su pozdravile napredak koji su crnogorske vlasti učinile uključujući veliki broj njihovih preporuka u verziju Nacrta zakona koja je data na javnu raspravu i istakle da je tokom nastavka rada na ovom Nacrtu potrebno uložiti dodatne napore i riješiti otvorena pitanja koja se odnose na imenovanje članova Savjeta RTCG i nadzor nad sprovođenjem Ugovora.

Na kraju okrugog stola je Lejla Dervišagić, koordinatorica za ekspertizu Savjeta Evrope istakla da će Savjet Evrope nastaviti podršku ovom procesu i zaključila da je bitno, da na kraju, sva tri nacrta zakona – o medijima, o RTCG i o elektronskim medijima budu razmotrena zajedno kako bi se izbjegle sve kontradiktornosti.