INTERVJU DIREKTORA UPRAVE ZA DIJASPORU MR PREDRAGA MITROVIĆA DNEVNOM LISTU POBJEDA

1.U toku je javni poziv za podnošenje inicijativa za dodjelu nagrada istaknutim iseljenicima i organizacijama dijaspore. Možete li nam reći u kojim zemljama je crnogorska dijaspora najbolje organizovana i može biti primjer drugima?

Zajednice naših ljudi prisutne su u gotovo svim djelovima svijeta, od zemalja u susjedstvu, Evrope, Sjeverne i Južne Amerike do Australije i Južne Afrike. Neupitno je i da u zemljama regiona imamo brojnu dijasporu, imajući u vidu da se Crna Gora gotovo 70 godina nalazila u jugoslovenskim državnim tvorevinama, pa otuda i danas imamo brojnu dijasporu u tim državama, prije svega Srbiji, a koja je u tim sredinama zbog sličnosti jezika, religije itd. najviše izložena asimilaciji.  Brojnu dijasporu imamo i u SAD-u, Turskoj, Argentini i određenim evropskim državama, prvenstveno Njemačkoj, Luksemburgu, Švajcarskoj kao i drugim zapadno-evropskim zemljama.

U svakoj zemlji naša dijaspora ima svoje specifičnosti koje su u vezi sa njenom brojnošću, koncentracijom, strukturom, starošću emigracije i slično. Od ovih specifičnosti zavisi i način njihovog organizovanja, aktivnosti, interesovanja i potrebe za održavanjem veza sa matičnom zemljom. Obično se naši iseljenici organizuju u skladu sa propisima zemalja prijema kao nevladine organizacije, udruženja, klubovi, zavičajna udruženja i sl.

Danas u svim zemljama sa većom koncentracijom naših iseljenika postoje i organizovane forme njihovog djelovanja.  Nezahvalno je bilo koga izdvajati, jer sva trenutno aktivna udruženja, kojih po evidenciji Uprave za dijasporu ima oko 150 u svijetu, daju svoj maksimum u skladu sa okolnostima u kojim djeluju, strukturom, potrebama i interesovanjima svog članstva.

Ako znamo da se radi o volonterskom radu, čija je jedina pozadina želja da se očuva identitet u punom smislu te riječi, da se pomogne zavičaju i matičnoj zemlji, a ta pomoć je podsjetiću kroz istoriju bivala i na nivou budžeta Crne Gore, onda je jasno da država Crna Gora ima itekako interesa i da podrži ove napore, ali i da ih adekvatno prepozna.

Upravo cijeneći doprinos koji su pojedinci iz dijaspore i organizacije naših iseljenika davali i daju razvoju crnogorskog društva, Uprava za dijasporu je ustanovila nagrade koje se dodjeljuju zaslužnim iseljenicima i iseljeničkim organizacijama. Nagrade se dodjeljuju u sedam kategorija - za doprinos očuvanju državnog identiteta i pripadnosti Crnoj Gori, za doprinos u oblastima kulture, nauke, diplomatije i promocije Crne Gore, unaprjeđenje privrednog partnerstva sa Crnom Gorom, za dobročinstvo i nagrada za doprinos u oblasti sporta.

Nedavno je raspisan javni poziv za dostavljanje inicijativa za ove nagrade koji je otvoren do 15. maja. Pravo predlaganja, odnosno dostavljanja inicijativa imaju sva pravna i fizička lica iz Crne Gore i inostranstva. Nagrade će biti dodijeljene na centralnoj manifestaciji „Dani dijaspore“, koja će biti održana 29. jula ove godine u Baru.

Nagrade se dodjeljuju svake druge godine, prvi put su dodijeljene 2017. godine u okviru manifestacije Dani dijaspore u Petnjici, a uručio ih je premijer Crne Gore Duško Marković.

Prvi dobitnici ovih nagrada su:

Ljubo Dabović iz SR Njemačke- za očuvanje državnog identiteta i pripadnosti Crnoj Gori,

Zavičajni klub „Bihor“ iz Luksemburga i Udruženje Crnogoraca Novog Sada – za doprinos u oblasti kulture

počasni konzul Crne Gore u Sloveniji Vojislav Kovač – za doprinos u oblasti diplomatije i promocije Crne Gore,

Bedri Gul iz Turske – za unapređenje privrednog partnerstva sa crnom Gorom,

Ćazim Džaferović iz SAD-a – za dobročinstvo, i

Ljubomir Radanović iz Belgije – za doprinos u oblasti sporta.

2.Puštena je u rad web aplikacija za evidenciju iseljenika. Koliko je do sada Uprava za dijasporu evidentirala iseljenika, a kolike su procjene, jer često čujemo da još jedna Crna Gora živi van naših granica?

Kada je u pitanju dijaspora Crne Gore u javnom diskursu redovno nailazimo na procjene da u našoj dijaspori živi još jedna Crna Gora, što u principu može biti maksimilistička vizura o brojnosti našeg iseljeništva u svijetu.

U izučavanju crnogorskog iseljeništva postojali su i postoje brojni i različiti problemi, a najbitniji su: nedostatak arhivske građe i drugih relevantnih izvora, nedovoljna izučenost iseljeništva u dosadašnjim periodima, nacionalna i vjerska heterogenosti naše dijaspore, nepostojanje kontinuiteta u institucionalnom bavljenju ovom problematikom što je, između ostalog, prouzrokovalo i nepostojanje preciznije evidencije o crnogorskoj dijaspori.

Web aplikacija koju smo nedavno promovisali jedan je od modusa za sprovodjenje svojevrsnog popisa našeg iseljeništva koji strukturom pitanja i odgovora na iste, omogućava da spoznamo sve kompleksnosti naše dijaspore, njenu brojnost, starost, intelektualne, naučne, stručne i druge potencijale, koncentraciju po pojedinim zemljama i druge specifičnosti koje se odnose na njen status i položaj u zemljama prijema i interes za jačanjem odnosa i veza sa matičnom zemljom.

Raspolaganje ovim podacima izuzetno je bitno sa stanovišta planiranja unapređenja odnosa izmedju matice i dijaspore, a njihovim boljim upoznavanjem i obradom može se postići identifikovanje različitih resursa iseljeničkih zajednica i njihovog mogućeg doprinosa razvoju zemlje porijekla. 

Koliko je brojna crnogorska dijaspora, kakva je socijalna i kulturna struktura te u kojim zemljama je najveća koncetracija naših iseljenika, pitanja su na koja se moraju imati odgovori, kako bi i država kreirala odgovornu politiku u toj oblasti.

Posredstvom web aplikacije koja se nalazi na sajtu Uprave za dijasporu naši iseljenici odgovaraju na 27 pitanja od kojih neka, najčešće ona koja se odnose na lične podatake nijesu obavezna.

Dodatno bih naglasio da će se obrada ličnih podataka vršiti po prethodno dobijenoj saglasnosti lica čiji se lični podaci obrađuju, a upravo ova dobrovoljnost je i ograničavajuća u dijelu dometa svake evidencije. Stoga je i predvidjena obaveza Uprave za dijasporu o vodjenju više evidencija o našoj dijaspori i integracija ovih baza po određenom ključu u cilju obrade konkretnih podataka koji su predmet interesovanja.

Obaveza vodjenja evidencija o iseljenicima i njihovim organizacijama utvrđena je Zakonom o saradnji Crne Gore sa dijasporom – iseljenicima, a ona podrazumijava i puno poštovanje Zakona o zaštiti ličnih podataka u ovim evidencijama i ostalih zakonskih normi koje se odnose na bezbijednost i rukovanje ovakvim podacima.

3.U toku izbor Članova Savjeta za saradnju sa iseljenicima.Koliko je ovo tijelo značajno za povezivanje sa dijasporom?

Savjet za saradnju sa iseljenicima savjetodavno je tijelo Vlade Crne Gore, koje čine predstavnici iseljenika, predstavnici organa državne uprave, opština i drugih institucija i udruženja iz Crne Gore.

Formiranje ovog tijela od velikog je značaja za našu dijasporu, jer po prvi put iseljenici imaju mogućnost da preko Savjeta kandidjuju pitanja od interesa za iseljeništvo, ukažu na probleme sa kojima se srijeću i sugerišu načine njihovog rješavanja. Zaključci i preporuke Savjeta su itekako mjerodavni i za Crnu Goru i predstavljaju smjernice pri kreiranju politike saradnje sa iseljenicima kao i konkretnih aktivnosti koje se osmišljavaju upravo kao odgovor na potrebe iseljenika.

U toku je izbor članova drugog saziva ovog savjeta, a konstitutivna sjednica ovog tijela biće održana 26. jula 2019. godine u Podgorici. Mandat članova Savjeta traje četiri godine, a predstavnike dijaspore u ovom tijelu kandiduju najaktivnije i najbrojnije organizacije iseljenika u svijetu. Savjet se jednom godišnje sastaje u Crnoj Gori, a kompletnu logistiku i administrativno tehničku podršku radu ovog tijela pruža Uprava za dijasporu.

4. Dani dijaspore će se održati 29.jula u Baru,šta očekujete od ove manifestacije?

Zakonom o saradnji Crne Gore sa iseljenicima utvrđena je posebna manifestacija posvećena našoj dijaspori pod nazivom “Dani dijaspore – iseljenika”.

Prva manifestacija tog tipa „Dani iseljenika“ organizovana je u Petnjici 2017. godine i tom prilikom je po prvi put su bile takodje uručene nagrade istaknutim pojedincima i organizacijama iz dijasporu. Napominjemo da je prošle godine ova manifestacija organizovana u Gusinju, sa kojom je šira javnost kako u Crnoj Gori tako i u dijaspori, upoznata na osnovu direktnog prenosa RTCG.

Shodno planovima Uprave za dijasporu, a u saradnji sa Opštinom Bar, predvidjeno je da će ovogodišnja, sada već tradicionalna, manifestacija “Dani dijaspore” biti održana 29. jula u Baru.

I ovogodišnju, kao i prethodne manifestacije, karakterisaće bogat program koji realizuje Uprava za dijasporu i Opština Bar, a koncipiran je shodno potrebama i interesovanjima naše dijaspore. Ove godine, u okviru programa manifestacije, biće organizovano i svečano uručivanje nagrada istaknutim iseljenicima i iseljeničkim organizacijama u okviru kojeg će se nagrada za dopirinos u oblasti nauke dodijeliti prvi put.

Sama manifestacija se, kao što zaključujete, vezuje za opštine koje imaju brojno iseljeništvo, pa se svake godine realizuje u nekoj drugoj opštini, u nekom drugom kraju u Crnoj Gori. Dani dijaspore su se pokazali kao izvanredna prilika da se na istom mjestu, u ljetnjim mjesecima kada inače najveći broj naših iseljenika  boravi u Crnoj Gori, okupi što veći broj iseljenika, da im se predstave mogućnosti saradnje koje nudi matica, ali i dogovore  projekti za koje interes postoji, a mogu se realizovati u zajedništvu. Ovakva okupljanja omogućuju i širenje mreže i poznanstava između predstavnika organizacija naših iseljenika širom svijeta, ali i mogućnost da se sretnu sa predstavnicima nadležnih državnih i lokalnih organa i dobiju odgovore na pitanja koja ih interesuju.

5.Pred nama raspisivanje poziva za prijavu kandidata za Ljetnju školu jezika i kulture „Crna Gora moja postojbina“, namijenjenu djeci crnogorskih iseljenika, a koja će se realizovati od 20-30 jula na Ivanovim koritima.Koliko djece je već prošlo ovu vrstu obuke i kakva su predavanja?

U dijelu njegovanja kulture i očuvanja jezika u iseljeničkoj populaciji Uprava za dijasporu već tradicionalno realizuje projekat Ljetnje škole jezika i kulture Crne Gore “Crna Gora moja postojbina”.

Škola je namijenjena djeci iz dijaspore uzrasta 9-15  godina, a održava se u kontinuitetu svake godine od 2007. godine. Školu organizuje Uprava za dijasporu u saradnji sa Zavodom za školstvo, a potpuno besplatno je pohadja 60 mališana iz dijaspore. Za potrebe Škole izrađeni su posebni programi po kojima se izvodi nastava, a koje prate i posebni, za ovu svrhu, izrađeni udžbenici.

Do sada je Školu pohađalo oko 600 polaznika iz dijaspore, koji su za deset dana boravka u Crnoj Gori imali priliku da kroz brojne radionice u prirodi i organizovana razgledanja kulturno-istorijske baštine, na zanimljiv i pristupačan način upoznaju ljepotu i vrijednosti Crne Gore, unaprijede znanje jezika i nauče više o istoriji, geografiji, kulturi, baštini, pjesmama i igrama zemlje iz koje potiču. Takodje, svake godine se za polaznike Škole organizuju posjete Cetinju, podlovćenskom selu Dolovi i Mauzoleju na Lovćenu.

U dijelu učenja i očuvanja jezika kao osnova očuvanja ukupnog identiteta naših ljudi u iseljeništvu, pomenuo bih da Uprava za dijasporu u saradnji sa Fakultetom za crnogorski jezik i književnost radi na online kursu crnogorskog jezika koji će našim ljudima biti dostupan u svakom trenutku, što će sigurno maksimalno olakšati učenje jezika kod starije generacije naših iseljenika na udaljenim destinacijama gdje imamo i stariju emigraciju.

UPRAVA ZA DIJASPORU OPREDJELILA ZNAČAJNA SREDSTVA ZA JAVNI KONKURS ZA SUFINASIRANJE PROGRAMA ODNOSNO PROJEKATA ORGANIZACIJA DIJASPORE - ISELJENIKA

Uprava za dijasporu je raspisala Javni konkurs za sufinansiranje programa odnosno projekata koje realizuju organizacije dijaspore. Radi se o prvom Konkursu ove vrste, a raspoloživi fond koji je Uprava opredijelila za ovu svrhu je 100.000€. Sredstva se dodjeljuju za realizaciju programa i projekata organizacija dijaspore u tačno utvrdjenim oblastima saradnje Crne Gore sa dijasporom, i to: očuvanja državnog identiteta i pripadnosti Crnoj Gori, očuvanja kulturnog identiteta, jačanja obrazovne, naučne, kulturne i sportske saradnje, informisanja i povezivanja dijaspore i Crne Gore, zaštite prava i položaja dijaspore i unapredjivanja privrednog partnerstva sa maticom. 

Organizacija dijaspore na Konkurs može prijaviti najviše dva projekta koji se mogu sufinansirati  do 50% iznosa ukupnih sredstava potrebnih za realizaciju, pri čemu se projekat od posebnog interesa, može sufinansirati do 70% iznosa potrebnog za njegovu realizaciju.

Javni kokurs je otvoren do 25. aprila 2019. godine, a pravo učešća na konkursu imaju organizacije dijaspore - iseljenika koje ispunjavaju uslove definisane Zakonom o saradnji Crne Gore sa  dijasporom – iseljenicima.

Svi detalji u vezi ovog javnog konkursa, potrebna dokumentacija i obrazac prijave mogu se naći na web sajtu Uprave za dijasporu.