Miločer: Izlaganje predsjednika Vlade RCG Mila Đukanovića na Donatorskoj konferenciji posvećenoj prezentaciji Strategije za trajno rješavanje pitanja izbjeglica i interno raseljenih lica

MILO ĐUKANOVIĆ, PREDSJEDNIK VLADE CRNE GORE
DONATORSKA KONFERENCIJA
STRATEGIJA ZA TRAJNO RJEŠENJE PITANJA IZBJEGLICA I INTERNO RASELJENIH LICA U CRNOJ GORI

Dame i gospodo,




Dozvolite da najprije izrazim zadovoljstvo zbog organizovanja Donatorske konferencije posvećene prezentaciji Strategije Crne Gore za trajno rješenje pitanja izbjeglica i interno raseljenih lica. Ova Konferencija je još jedan dokaz naše spremnosti i kapaciteta da političku volju i odlučnost pretočimo u strateški pristup i konkretizujemo kroz Akcioni plan koji precizno projektuje aktivnosti, rokove, institucije, partnere i sredstva potrebna za implementaciju. Strategija sagledava i predviđa sve mogućnosti ostvarivanja trajnih rješenja koje poznaje međunarodno pravo i praksa, polazeći od Univerzalne deklaracije o ljudskim pravima iz 1948. godine, Konvencije o statusu izbjeglica iz 1951. i njenom Protokolu iz 1967, kao i Opšteg okvira sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini iz 1995. Strategija potencira važnost jačanja regionalnog pristupa i partnerskih aranžmana, oslanjajući se na već inicirane aktivnosti u okviru MARRI Regionalnog centra (migracije, azil, povratak izbjeglica), čiji je osnivački forum održan u Crnoj Gori, aprila 2004, Sarajevske deklaracije iz januara 2005., kao i bilateralnih sporazuma i programa. U ovom smislu, naglasio bih značaj nedavno iniciranog Protokola o održivom povratku, između Vlade Crne Gore, UNMIK-a i UNHCR-a.

Na početku 21. vijeka, zaštita izbjeglica i raseljenih lica znači solidarnost sa najugroženijima, zajedničku obavezu da adekvatno odgovorimo na izazove sa kojima se suočavamo, kako bi svoje humanitarne misije i obaveze uskladili sa lokalnim potrebama i političkom realnošću. Demokratičnost svakog društva se mjeri njegovom sposobnošću da svima pruži jednake šanse da aktivno učestvuju u socijalnom, ekonomskom, političkom i kulturnom životu. Puno poštovanje ljudskih prava i sloboda su nerazdvojivi od ostvarivanja strateškog cilja Crne Gore integracije u EU i evroatlanske strukture. Na putu ostvarivanja ovoga cilja, koji danas dijele sve zemlje našeg Regiona, važan test našeg kapaciteta predstavljaće progres koji ostvarimo u trajnom rješavanju ključnog problema raseljenih lica i izbjeglica. Vaše učešće na današnjoj Konferenciji je najbolji dokaz da u Regionu postoji svijest, spremnost i sposobnost da, na putu ostvarivanja naše evropske perspektive, kvalitetno riješimo ovo važno pitanje. To je neophodan uslov za etničko pomirenje, kao i za učvršćivanje temelja ponovne izgradnje međusobnog povjerenja i jačanje kapaciteta za puno poštovanje prava nacionalnih manjina. Moramo osigurati da svaka raseljenička i izbjeglička priča ima dobrovoljan, pravedan i dostojanstven epilog. A da bi to postigli, potrebna je odlučnija zajednička akcija, jer kompleksnost ovog pitanja prevazilazi realne mogućnosti pojedinačnih zemalja. Tim prije, što prolongiranje rješavanja situacije raseljenih lica i izbjeglica može voditi do nekontrolisanih migracionih procesa, ilegalnih aktivnosti i ugrožavanja nacionalne i regionalne stabilnosti i bezbjednosti. Ovo je posebno relevantno u slučaju našeg Regiona, s obzirom na njegovo višedecenijsko ekonomsko zaostajanje i oružane konflikte koji su na žalost obilježili poslednju dekadu proteklog vijeka. Trenutna situacija i razvoj događaja u regionu, svakako, daje osnov za optimizam, ali i za određeni oprez. Sve to potencira pojačanu odgovornost i ulogu svih aktera domaćih i međunarodnih.

Dakle, sadašnji trenutak zahtijeva da imamo aktivan odnos prema rješenjima, da budemo aktivni kreatori naše evropske budućnosti. Nadam se da nije pretenciozno ako konstatujem da je Crna Gora takvu odgovornost pokazala i tokom poslednje decenije tragičnih zbivanja na prostoru bivše Jugoslavije. Podsjetiću, jedino smo u Crnoj Gori uspjeli da sačuvamo mir i stabilnost, da izbjegnemo ratne sukobe. Ali, osjetili smo sve posljedice stalnih ratnih prijetnji na našim granicama i destabilizaciju Regiona. Međutim, i u takvim uslovima održali smo tradiciju multietničkog, multikulturnog i multivjerskog sklada, koji je izdržao i probu ovih teških vremena. Crna Gora je pružala utočište svim nevoljnicima, bez obzira na vjeru i naciju, rizike, ekonomsku i socijalnu cijenu. U jednom periodu (1999.), u Crnoj Gori je boravilo oko 130. 000 izbjeglih i raseljenih lica ili preko 20% ukupne crnogorske populacije, što je do tada nezabilježeno u svjetskim migracionim analima. Posebno, što je to bilo vrijeme uspostavljanja temelja za sveobuhvatnu tranziciju, vrijeme stalnog nastojanja beogradskog režima da destabilizuje Crnu Goru i da je uvuče u svoje ratničke pohode. Takođe, vrijeme sankcija i izolacije SRJ. Takav državni okvir je onemogućavao da međunarodna zajednica Crnu Goru, koju je smatrala ostrvom nade u Regionu, suštinski izuzme iz režima sankcija i snažnije podrži njene demokratske i reformske iskorake. Ekonomsku situaciju tih 90-tih godina najbolje ilustruju podaci o drastičnom padu BDP za preko 50%, hiperinflatornoj spirali, drastičnom rastu nezaposlenosti i rapidnom zamiranju privrednih aktivnosti. I u tim uslovima Crna Gora je izbjegla i raseljena lica tretirala ravnopravno sa svojim građanima u pogledu svih prava zaposlenja, obrazovanja, zdravstvene zaštite itd. Međutim, bez obzira na sve napore, bez podrške međunarodnih humanitarnih organizacija ne bi uspjeli da obezbijedimo odgovarajuću pomoć svim nevoljnicima.

Paralelno sa stabilizovanjem situacije u Regionu, u Crnoj Gori smo postepeno, ali sigurno učvrstili političku stabilnost u čijoj je biti razvoj demokratskog sistema i vladavine prava, kao temelja ubrzanih ekonomskih reformi i razvoja riječju, našeg evropskog i evroatlanstog puta. Sve to radimo na način da ne ugrozimo socijalnu stabilnost Crne Gore, što ostaje jedan od najvećih rizika i izazova procesa tranzicije svakog društva.

Crna Gora je danas, u uslovima izgradnje evropske arhitekture novog političkog i ekonomskog sistema, jednako posvećena stvaranju uslova za trajno rješavanje otvorenih pitanja izbjeglica i interno raseljenih lica, kojih trenutno u Crnoj Gori ima oko 27. 000. U toku su brojne aktivnosti u pravcu unapređenja domaćeg zakonskog i institucionalnog okvira. Takođe, na implementaciji regionalnih inicijativa koje bi trebalo da vode do konačnog zatvaranja ''raseljeničkih i izbjegličkih dosijea''. Kao i do sada, podrška EU, OEBS-a, UNHCR-a i drugih međunarodnih partnera nastavlja da bude od posebne važnosti.

O konkretnim rješenjima i programima Strategije i njenog Akcionog plana detaljnije će govoriti ostali predstavnici izvršne vlasti, koji učestvuju na ovom skupu. Najkraće, pravci djelovanja i rješenja predviđena Strategijom polaze od domaćeg i međunarodnog pravnog okvira, ekonomskog kapaciteta Crne Gore, situacije i perspektiva u zemljama porijekla, uz puno poštovanje izražene volje izbjeglica i interno raseljenih lica (repatrijacija, lokalna integracija ili odlazak u treće zemlje).

Ova konferencija je primjer strateškog partnerstva koje je neophodno ojačati da bi ostvarili zacrtane ciljeve. U vjeri u takav duh saradnje, jednakosti, solidarnosti, zajedničke odgovornosti i posvećenosti, zahvaljujem na pažnji.



Maestral, 08. jul 2005. godine