Brisel: Govor predsjednika Vlade RCG Mila Đukanovića na Samitu o evropskoj politici "Uvođenje Balkana u Evropu"

MILO ĐUKANOVIĆ, PREDSJEDNIK VLADE CRNE GORE:

"Poštovani gospodine Bilt,
Uvaženi učesnici,
Dame i gospodo,

Zahvaljujem Fondaciji ''Prijatelji Evropi'' i ostalim renomiranim partnerima ovog eminentnog skupa na pozivu da se obratim na temu koja je zaista aktuelna: Da li Balkan postaje dio Evropske ekonomije? Posebno sada, kada se približavamo godini važnih odluka, godini demokratske finalizacije jednog broja ključnih procesa na Balkanu.

Generalno, u cijelom regionu evidentna su pozitivna kretanja na političkom i ekonomskom planu. U tom procesu, stalno se potvrđuje da je integracija zemalja Zapadnog Balkana u EU od esencijalne važnosti. Isto tako, i dinamika kojom se ostvaruje ova evropska perspektiva. Jer kada pogledamo iskustvo drugih zemalja, dolazimo do zaključka da je izvjesnost pristupanja EU dominantno uticala na ubrzanje reformi i njihovog ekonomskog razvoja. Bez dileme, nivo institucionalizacije odnosa sa EU je i ključni indikator i putokaz za investitore. Iz ovih razloga, suštinski je važno da Zapadni Balkan postane dio ujedinjene Evrope. To je logičan i jedino ispravan izbor u svijetlu zajedničke odgovronosti za učvršćivanje stabilnosti i bezbjednosti evropskog kontinenta.
Za nas u Crnoj Gori je posebno važno što smo konačno otpočeli proces institucionalzacije naših odnosa sa EU. Kvalitetno smo se pripremili za efikasno vođenje i okončanje progovora o Sporazumu o stabilizaciji i pridruživanju, što ćemo, uvjeren sam, demonstrirati i u narednom periodu. Takođe, i za regulisanje članstva Crne Gore u Svjetskoj trgovinskoj organizaciji.

U proteklom periodu, uspostavili smo relativno stabilno makroekonomsko okruženje i ostvarili značajan napredak u reformama. Na to upućuje ne samo konstantan trend rasta bruto domaćeg proizvoda, već i pozitivne promjene u njegovoj strukturi. Takođe, i smanjenja nezaposlenosti. Evidentan napredak smo ostvarili i na planu suzbijanja inflacije i budžetskog deficita, koji su još u prošloj godini bili u granicama dozvoljenog okvira koji važi za euro zonu .

Ušli smo u fazu kada težište aktivnosti pomjeramo ka ekonomskom rastu i razvoju. U ostvarivanju toga cilja, prioritetno smo posvećeni izgradnji predvidljivog i pouzdanog sistema koji podstiče preduzetništvo, koji biznisu garantuje sigurnost i jednaka pravila za sve. Znamo da u kreiranju okruženja atraktivnog za investiranje i poslovanje, državne institucije i pravosuđe imaju ključnu ulogu. Bez efikasne i profesionalne državne administracije, kao i nepristrasnog i profesionalnog sudskog sistema ne možemo govoriti o većem prilivu investicija, o održivom ekonomskom razvoju i našem dinamičnijem približivanju EU. Zato su reforma državne administracije i pravosuđa, kao i razvoj njihovog kapaciteta, na principima demokratije i vladavine prava, esencijalni za našu evropsku i evro-atlansku integraciju.

Kada govorimo o evropskoj perspektivi, složićemo se da je regionalna saradnja njen nerazdvojiv dio. Danas, sve zemlje Zapadnog Balkana prepoznaju značaj regionalne saradnje kao važnog evolutivnog koraka ka usvajanju principa poslovanja koji funkcionišu u EU. Sazrela je svijest o značaju regionalnog povezivanja i uklanjanja prepreka slobodnom protoku ljudi, roba, usluga, kapiatala i informacija. To potvrđuje tekući proces uspostavljanja zone slobodne trgovine u Jugoistočnoj Evropi, aktivnosti u okviru Investicionog ugovora OECD-a i Pakta stabilnosti, do zajedničkih akcija u borbi protiv korupcije i svih vidova organizovanog kriminala. S pravom se smatra da je Sporazum o Energetskoj zajednici, koji smo nedavno potpisali u Atini, od istorijskog značaja za mir, stabilnost i razvoj ovog regiona i EU.

Ipak, posmatrano kroz prizmu brojki i činjenica, nivo direktnih stranih investicija na Zapadnom balkanu je još uvijek znatno ispod mogućnosti koje se nude investitorima kao rezultat višegodišnje pozitivne dinamike i promjena. Složićemo se, brojni su razlozi kojima se to može objasniti. Međutim, po mom dubokom uvjerenju, to su prvenstveno nezavršeni politički procesi na Balkanu. To objašnjava i različitu dinamiku institucionalizacije odnosa pojedinih zemalja sa EU, što se potvrđuje kao opredjeljujući faktor i putokaz za investitore.

Kao što je to konstatovano u Izvještaju Međunarodne komisije za Balkan, status quo je nadživio svoju opravdanost, što je nametnulo potrebu neodložnog rješavanja statusnih i ustavnih pitanja. To je preduslov da bi region kao cjelina ušao u fazu izgradnje funkcionalnih država i funkcionalnih institucionalnih aranžmana. A to je uslov za njegovu dugoročnu stabilizaciju i kvaltetnu evropsku integraciju. Zato, ohrabruje opredijeljenost domaćih elita i relevantnih međunarodnih faktora da se otpočne sa rješavanjem kompleksnog problema Kosova, kao jedinog preostalog bezbjednosnog problema.

Pitanje državnog statusa Crne Gore ima drugačiju, političku suštinu. Koristeći najbolju evropsku praksu i standarde, na proljeće iduće godine omogućićemo građanima Crne Gore ostvarivanje osnovog demokratskog prava na samoopredjeljenje, organizovanjem demokratskog i transparentnog referenduma. To je za nas, prije svega, pitanje preuzimanja odgovornosti za našu evropsku budućnost. Isto tako, i definisanja funkcionalnog državnog okvira za integraciju u EU i evro-atlanske strukture. Vjerujemo da će to ohrabriti i pozitivnu dinamiku rješavanja kosovskog problema. Takođe, i odlučniji evropski kurs svih političkih elita Srbije, jer će se stvoriti uslovi da se Srbija dominantno posveti evropskoj agendi i da kao strateški partner u regionu doprinese učvršćivanju njegove stabilnosti.

Na kraju, očekujemo da će za Crna Gora u referendumskom procesu o državno- pravnom statusu važiti ista pravila kao i za druge demokratske evropske države. Takvo uvjerenje temeljimo na činjenici da bi svaki izuzetak bio u suprotnosti sa temeljnim principima EU koji su sadržani i u njenom Ustavu principom pravde, jednakosti i nediskriminacije.

U vjeri da će iduća godina biti u znaku demokratske finalizacije jednog broja ključnih pitanja i jačanja evropske perspektive, zahvaljujem na pažnji ".

Brisel, 8. decembar 2005.