Uvodno izlaganje predsjednika Vlade RCG Mila Đukanovića na redovnoj konferenciji za novinare

GODIŠNJI PRES PREDSJEDNIKA VLADE REPUBLIKE CRNE GORE MILA ĐUKANOVIĆA

Slajd 1

Dame i gospodo,

Sve vas srdačno pozdravljam na isteku ove godine. U skladu sa uobičajenom praksom, ovo je prilika da zajednički procijenimo rezultate realizacije sveobuhvatne reformske agende, kao i ključne pravce djelovanja i prioritete u narednom periodu. To je posebno važno sada, kada ulazimo u prelomnu fazu demokratskog rješavanja pitanja od najvećeg državnog interesa. Mislim na organizovanje demokratskog referenduma o državnom statusu Crne Gore, kao i na institucionalizaciju našeg evropskog puta. Zato je ovo pravi trenutak da sagledamo da li smo ostvarili sve što smo planirali i gdje smo stigli u odnosu na krajnji cilj izgradnju funkcionalne države po mjeri i standardima države članice EU.

Dozvolite da ukažem na osnovne domete i buduće izazove u samo tri oblasti:

- Reforma, modernizacija i razvoj državne infrastrukture
- Učvršćivanje makroekonomske stabilnosti i ekonomskog razvoja
- Institucionalizacija našeg evropskog i evro-atlantskog puta

Slajd 2
Reforma, modernizacija i razvoj državne infrastrukture: Vlada je Strategijom upravne reforme Crne Gore 2002-2009. i Agendom ekonomskih reformi 2002-2007. odredila glavne ciljeve, magistralne pravce i mjere reformskog procesa javne uprave. Akcenat je na jačanju funkcionalnosti postojećih i stvaranju novih institucija. Rukovodimo se premisom da je moderna, profesionalna i efikasna državna uprava uporište ukupnih reformi i razvoja. Već smo uspješno okončali prvu, veoma delikatnu fazu normativno-pravnog uređenja sistema državne uprave i njegovih segmenata.

Važan dio ovog dijela reformi odnosi se na sektor bezbjednosti. Cilj je profesionalna i depolitizovana policijska služba, pod punom demokratskom kontrolom. Usvojeno je više zakona koji se odnose na rad i nadležnosti policije, pri čemu poseban značaj za organizacionu reformu ovog resora, u skladu sa evropskim standardima, imaju Zakon o policiji i Zakon o Agenciji za nacionalnu bezbjednost. U cilju njihove efikasne implementacije, u dijelu civilne kontrole rada službi bezbjednosti i zaštite ljudskih prava i sloboda, Skupština Crne Gore je u junu formirala Odbor za bezbjednost i odbranu.

Polazeći od značaja koje ima efikasno i integrisano upravljanje granicom, u okviru Ministarstva unutrašnjih poslova je, nakon preuzimanja nadležnosti od Vojske SCG krajem 2003, formirana Uprava za državnu granicu i pogranične poslove. Uspostavljena je i puna saradnja sa graničnim policijskim službama susjednih država.

Sljedstveno punoj posvećenosti Crne Gore borbi protiv svih vidova organizovanog kriminala, preduzete su intenzivne normativno-pravne i organizacione aktivnosti. Na organizacionom planu, u Ministarstvu unutrašnjih poslova je osnovano Odjeljenje za borbu protiv organizovanog kriminala.

Formirana je i nova institucija- Uprava za sprječavanje pranja novca, koja je u junu ove godine primljena u članstvo Egmont grupe.

Važan dio upravne reforme je i dalji razvoj kapaciteta lokalne samouprave, uz puno poštovanje načela i principa Evropske povelje o lokalnoj samoupravi.

U narednom periodu, akcenat je na daljoj izgradnji demokratskog, decentralizovanog, transparentnog, odgovornog i efikasnog sistema lokalne samouprave, u funkciji građana i daljeg lokalnog i ekonomskog razvoja.

Reforma pravosudnog sistema i uspostavljanje sudske vlasti kao efikasne, nezavisne i pouzdane predstavlja jedan od ključnih stubova demokratskog i ekonomskog razvoja, odnosno evropskog puta Crne Gore. Osnovni cilj je povećanje efikasnosti, profesionalnosti i nezavisnosti pravosudnih organa, kroz primjenu mehanizama i standarda koji vode promociji i zaštiti ljudskih prava i sloboda. Takođe, i zaštiti svojinskih prava i ekonomske sigurnosti.

U dosadašnjem periodu, izvršena je reforma krivičnog zakonodavstva, koje čini značajnu komponentu reforme pravosudnog sistema. Usvajanjem reformskih zakona, po prvi put smo u novijoj istoriji Crne Gore, na cjelovit način regulisali ovu materiju. Poseban akcenat je stavljen na borbu protiv organizovanog kriminala, kroz uvođenje novih instituta. To se, pored ostalog, odnosi na Specijalnog tužioca za borbu protiv organizovanog kriminala. Isto tako, po prvi put se uvodi institut zaštite žrtava i svjedoka, svjedoka saradnika i slično.

Novim Zakonom o sudovima osnovani su Apelacioni i Upravni sud, koji su počeli sa radom.

U ovoj godini, usvojili smo Zakon o posredovanju, kojim je uveden novi institut posredovanja. U funkciji efikasnijeg i kvalitetnijeg ostvarivanja prava građana je i Zakon o notarima, koji smo nedavno usvojili.

Podsjetiću da smo nedavno otvorili Poslovno-edukativni centar za potrebe Centra za obuku sudija i Uprave za kadrove zajednički projekat koji realizujemo u saradnji sa Evropskom Unijom.

Sve što smo do sada ostvarili predstavlja značajan napredak, ali ne i konačan cilj. Jer, usvojeni zakonski propisi se moraju dosljedno primjenjivati u praksi, u skladu sa principom jednakosti pred zakonom.

Slajd 3
Generalno, možemo konstatovati da je Vlada u proteklom trogodišnjem periodu ostvarila intenzivnu zakonodavnu aktivnost. Na predlog Vlade, usvojeno je 140 zakona, dok je 7 u proceduri razmatranja i usvajanja na tekućem zasijedanju Parlamenta. U ukupnom bilansu, Vlada je u periodu 8. januar 2003 22. decembar 2005. utvrdila 152 predloga zakona i 12 nacrta zakona dakle, 164 zakona.

Naime, Crna Gora danas vrši cjelokupnu izvršnu, upravnu i pravosudnu vlast, uključujući, bezbjednosnu, carinsku, spoljnotrgovinsku, monetarnu, poresku. Takođe, gotovo i cjelokupnu zakonodavnu aktivnost. Podsjećanja radi, do Beogradskog sporazuma i Ustavne povelje, Crna Gora je formalno- pravno imala suverenitet samo u oblastima obrazovanja, kulture, nauke, zdravstva, komunalnih djelatnosti i lokalne samouprave.


U periodu od 8. januara 2003. do 14. decembra 2005 formirano je 42 nove institucije, organa i tijela.

Slajd 4
Kada govorimo o izgradnji države po mjeri država članica EU, onda se neizostavno nameće potreba da sagledamo stanje i domete u oblasti obrazovanja, zdravstva, kulture, medija, sporta.

Slajd 5
Obrazovanje: Moderna, evropska Crna Gora mora biti, iznad svega, demokratska država koja može da odgovori potrebama građana, i koja se zato prioritetno fokusira na pitanja za koja su građani najviše zainteresovani. Jedno od njih je, svakako, obrazovanje. Dobro obrazovano stanovništvo i stručna radna snaga su ključni za naš dalji razvoj. Podjednako važno, suština obrazovanja je i da se ljudima pruži mogućnost da pokažu kreativnost, da aktivno učestvuju u političkom, ekonomskom, socijalnom i kulturnom životu. Obrazovanje je najbolji test naše spremnosti i sposobnosti da se uključimo u savremene evropske tokove. Dvije su važne premise koje vrijeme stalno potvrđuje: neosporan doprinos obrazovanja razvoju svake zemlje, njene integracije u regionalne, evropske i svjetske tokove, a države da prepozna taj značaj i da stvori uslove da obrazovne i naučno-istraživačke ustanove u punoj mjeri ispolje i valorizuju svoj potencijal.

Slajdovi 6-19
Najprije bih ukazao na ostvarenja o kojima se rjeđe govori:

1. U skladu sa principom decentralizacije obrazovnog sistema, na institucionalnom planu, osnovano je 7 stručnih institucija i savjetodavnih tijela, koji rade na implementaciji reformskih rješenja.

2. Unaprijeđena je školska infrastruktura. Izgrađeno je 10 novih školskih objekata, dok su 3 u izgradnji. Samo u toku posljednje dvije školske godine za rekonstrukciju, adaptaciju, dogradnju i obnovu instalacija u postojećim školama uloženo je preko 8 miliona eura.

3. Posebno intenzivan razvoj univerzitetskih jedinica i studijskih programa zabilježen je posljednjih 5-6 godina, kada je broj studijskih programa na Univerzitetu gotovo udvostručen. Danas, Univerzitet ima 15 fakulteta i 4 instituta, na kojima se realizuje nastava kroz 58 studijskih programa. U svijetlu brojki, studijske 1991/92 bilo je 13 univerzitetskih jedinica na kojima se realizovala nastava kroz 30 studijskih programa.

4. Privatna inicijativa sve više ulazi u oblast obrazovanja. Otvorena je prva privatna Gimnazija i 4 privatna fakulteta.

5. Ukupan broj zaposlenih na Univerzitetu je preko 1200. Realizaciju studijskih programa i istraživanja ostvaruje preko 600 profesora sa akademskim i naučnim zvanjima, od kojih je oko 400 sa punim radnim angažmanom. U nastavu je uključeno još oko 120 profesora i naučnih radnika Univerziteta, koji realizuju pojedine discipline i učestvuju u istraživanjima, kao i oko 60 naučnika iz privrede, društvene djelatnosti, umjetnosti i zdravstva Crne Gore. Takođe, jedan broj profesora se angažuje izvan Crne Gore, i taj procenat se kreće do 5%.

6. Od osnivanja Univerziteta 1974/75 do 2003, broj studenata je bio konstantan i iznosio je 11.000. Danas, na Univerzitetu studira blizu 14.000 studenata, a posljednje dvije godine je upisivano po 4.100 studenata ili skoro 50% više u odnosu na ranije ustaljeni broj. Upisom u prvu godinu obuhvaćeno je oko 75% svršenih srednjoškolaca sa četvorogodišnjom školom.

7. Reforma visokog obrazovanja i organizacije Univerziteta započela je potpisivanjem Bolonjske deklaracije 2003. i donošenjem novog Zakona o visokom obrazovanju. Time je stvoren normativni temelj nove organizacione i obrazovne strukture Univerziteta Crne Gore.

Na ovogodišnjoj Ministarskoj konferenciji u Bergenu reformisana struktura obrazovnog procesa Crne Gore je ocijenjena najboljom u regionu.

Slajd 20
Na planu razvoja zdravstvenog sistema i njegovog institucionalnog zaokruživanja, u skladu sa savremenim trendovima evropskog zdravstva, usvojena su strateška dokumenta i zakonska regulativa, kojima se utvrđuju pravci razvoja i prioriteti.

U sagledavanju sadašnjeg stanja u zdravstvu, cijenim važnim da ukažem na neke od ključnih indikatora:

- Postojeću mrežu javnih zdravstvenih ustanova u Crnoj Gori čine 18 domova zdravlja i 3 zdravstvene stanice. Bolnička zdravstvena zaštita obezbjeđuje se u 7 opštih bolnica koje su organizovane po regionalnom principu, 3 specijalne bolnice za potrebe Republike i u Kliničkom centru, kao ustanovi tercijalnog nivoa zaštite. U okviru javnog sistema zdravstva, organizovan je i Institut za javno zdravlje.

Takođe, građanima Crne Gore zdravstvenu zaštitu pruža 256 privatnih zdravstvenih ustanova (uključujući i apoteke), u kojima se obavljaju 34 različite medicinske djelatnosti.

- U Kliničkom centru je osnovan Kardio centar, koji se po ostvarenim rezultatima svrstava u najuspješnije u regionu. Cijenim da su opravdana naša očekivanja da se ovaj centar sve više profiliše kao referentni regionalni punkt. Posebno značajnim smatram što su složene intervencije na srcu sada lakše dostupne građanima Crne Gore i što se izvode sa visokim procentom uspješnosti.

- Danas se većina dijagnostičkih procedura obavlja u Kliničkom centru, što doprinosi padu trenda upućivanja građana na liječenje u zdravstvene ustanove van Crne Gore.

- U razvoju zdravstva, prioritet je primarna zdravstvena zaštita. Reformisani domovi zdravlja će u toku naredne godine u cjelini promijeniti sadržaj rada i organizaciju.

U opštim i specijalističkim bolnicama akcenat će biti na podizanju kvaliteta usluga.

- Tokom posljednjih 12 godina, broj ljekara u javnim ustanovama u Crnoj Gori se povećao za 24%.
- Ulaganja u opremu i građevinske objekte iznosila su oko 40 miliona eura u periodu 1991-2004. godine.

Početkom iduće godine, otpočećemo sa izgradnjom novog objekta Doma zdravlja na Starom aerodormu, kao i rekonstrukcijom postojećih objekata i opremanjem svih objekata Doma zdravlja Podgorica neophodnom dijagnostičkom i drugom opremom..

Slajd 21

Mediji u svakoj državi predstavljaju jedan od ključnih indikatora po kome se mjeri stepen demokratičnosti društva, budući da je pravo na pristup informacijama i pravo na slobodu mišljenja i izražavanja najfundamentalnije ljudsko pravo.

Za relativno kratko vrijeme Crna Gora je napravila velike promjene koje doprinose ukupnom približavanju EU. Implementiramo medijsku legislativu, koja je zasnovana na slobodi izražavanja, prikupljanja, širenja, objavljivanja i primanja informacija, zaštite čovjekove ličnosti i dostojanstva.

Medijske reforme, oslonjene na usvajanje seta zakona 2002.godine, stvorile su uslove da se ova oblast kvalitetno uredi. Novom legislativom omogućeno je da mediji funkcionišu nezavisno i po tržišnim principima.

Cijenim da usvajanje i primjena novog seta medijskih zakona argumentovano dokazuje da je Vlada imala jasnu i demokratsku viziju o ulozi i značaju medija u razvoju crnogorskog društva.

Refomisano medijsko zakonodavstvo u Crnoj Gori, prema ocjenama globalnih medijskih organizacija i medijskih eksperata jedno je od najboljih u Jugoistočnoj Evropi i navodi se kao pozitivan primjer u regionu.

Posebno značajnim cijenim usvajanje Zakona o slobodnom pristupu informacijama, kojim se zaokružuje cjelina informativnog sistema i obezbjeđuje otvorenost i transparentnost rada državnih organa. To bi trebalo da vodi boljoj informisanosti građana o svim pitanjima od javnog interesa, kao i daljem jačanju medijskog prostora u Crnoj Gori.

Slajdovi 22 -29
Domete reformi i razvoja medijske scene u Crnoj Gori, rječito ilustruje podatak da u Crnoj Gori danas, pored republičkih javnih radio-difuznih servisa ''Radio Crne Gore'' i ''TV Crne Gore'', djeluje još 14 lokalnih javnih radio-difuznih servisa, 39 komercijalnih radio stanica i 16 komercijalih TV stanica. Prema broju elektronskih medija, u odnosu na veličinu teritorije i broj stanovnika, Crna Gora se nalazi u samom vrhu evropske ljestvice.

Važnijim od samog broja smatram razvoj sopstvene produkcije elektronskih medija. Danas, javni radio-difuzni servis Radio i TV Crne Gore ima dva televizijska programa, satelitski program, dva radijska programa, programe na albanskom jeziku, kao i obrazovne, kulturno-umjetničke, dokumentarne, zabavne programe i sl.

Formiranjem Agencije za radio-difuziju, kao nezavisnog regulatornog regulatornog organa, zaokružen je proces demonopolizacije u oblasti elektronskih medija.

Takođe, evidentan je porast štampanih medija, kojih je blizu 250 - od dnevnih, nedjeljnih, preko periodičnih, revijalnih do specijalizovanih.Veoma ilustrativan je podatak da danas imamo 4 dnevna lista, dok je do 1997. Pobjeda, koja je sada u procesu transformacije, bila jedini dnevni list u Crnoj Gori.

U funkciji daljeg razvoja medijske djelatnosti je i otvaranje katedra za žurnalistiku na Pravnom fakultetu, kao i formiranje Instituta za medije.

Detaljniji, uporedni pregled današnje medijske slike u odnosu na vrijeme kada se otpočelo sa medijskom reformom, pratili ste na slajdovima.

Slajd 30
Kultura: Vlada u potpunosti prepoznaje značaj kulture i promocije kulturnog identiteta u procesu približavanja evropskim standardima. Nastojimo podsticati kulturno stvaralaštvo, kako pojedinaca, tako i institucija, u cilju međunarodne afirmacije države Crne Gore. Ovo je jedna od ključnih oblasti koja će zahtijevati znatno aktivniji odnos i podršku u narednom periodu.

Posebna pažnja u ovoj fazi reformi u oblasti kulture posvećena je kulturnoj baštini. Po prvi put je sačinjen Izvještaj o stanju nepokretne kulturne baštine u Crnoj Gori, kao osnova za preduzimanje aktivnosti u pravcu saniranja postojećeg, prilično lošeg stanja.

U dijelu razvoja institucionalne infrastrukture, utvrdjen je Predlog Zakona o Matici crnogorskoj. Takođe, pripremljen je Elaborat o društveno-ekonomskoj opravdanosti Javne ustanove Muzički centar Crne Gore, u čijem će sastavu djelovati Simfonijski orkestar, Koncertna agencija i drugi sadržaji, što je pionirski poduhvat.

Može se reći da je poslije duže vremena obnovljena crnogorska kinematografija, te da je raznim programima u oblasti pozorišnog, književnog, muzičkog i likovnog stvaralaštva, crnogorska kultura bila prisutna na evropskim scenama.

Posebno se afirmiše kultura manjinskih naroda, kao važna dimenzija naše multikulturalnosti i bogastva.

Ostvarena je i dinamičnija međunarodna saradnja u oblasti kulturno-umjetničkog stvaralaštva, koju karakteriše referentnost manifestacija na kojima se Crna Gora predstavlja.
Slajd 31

Sport: U dijelu normativno- strateških aktivnosti, prošle godine je usvojen novi Zakon o sportu, a početkom 2005. Vlada je usvojila Nacionalni program sporta u Crnoj Gori.

Danas je u Crnoj Gori registrovano preko 1. 000 sportskih organizacija iz 37 sportskih grana sa preko 35. 000 sportista. Vlada zajedno sa Fondacijom za sport pomaže aktivnosti gotovo svih sportskih organizacija, što na godišnjem nivou iznosi oko 10 miliona eura.

Pored impozantnih rezultata koje ostvaruju crnogorski sportisti i klubovi, sa uspjehom organizujemo međunarodne sportske manifestacije. Nedavno smo bili domaćini dijela Evropskog prvenstva u košarci. Početkom iduće godine bićemo domaćini Evropskog kadetskog i juniorskog prvenstva u karateu i juniorskog Evropskog prvenstva ''Top 12'' u stonom tenisu, a postoje veliki izgledi da dobijemo kandidaturu za organizovanje šahovske olimpijade 2010.

U prilog značaja koji se pridaje razvoju sportske infrastrukture, govori podatak da je u posljednjoj dekadi izgrađeno 7 novih kapitalnih sportskih objekata, površine oko 35. 000 m2.

U toku su radovi na izgradnji 4 nova kapitalna sportska objekta, površine oko 13. 000 m2.

Istovremeno, vrši se adaptacija i rekonstrukcija postojećih sportskih objekta i dvorana.

Slajd 32
Učvršćivanje makroekonomske stabilnosti i ekonomskog razvoja: U ovoj godini je ojačana makroekonomska stabilnost kao osnov za učvršćivanje temelja održivog ekonomskog sistema i razvoja. Ostvareni ekonomski indikatori u ovoj godini potvrđuju realnost procjena, pri čemu su pojedini trendovi pozitivniji od planiranih.

Slajdovi 33 - 39
1. Ostvaruje se projektovana dinamika rasta Bruto domaćeg proizvoda. Procijenjeni rast BDP-a za 9 mjeseci ove godine iznosi 3,8% i svi parametri upućuju da će se do kraja ove godine ostvariti projektovana stopa realnog rasta BDP-a od 4,1%, kao što je definisano Ekonomskom politikom za 2005. Nastavlja se rast industrijske proizvodnje, koja je u periodu januar-novembar ove godine veća za 0,6% u odnosu na isti period prošle godine ili za 4,1% u odnosu na prosječnu jednomjesečnu proizvodnju iz prošle godine. Nastavlja se rast turističkog prometa i prihoda od turizma, koji su za 9 mjeseci ove godine iznosili 209,1 miliona eura i veći su za 21,8% u odnosu na isti period prošle godine. Takođe, i pozitivni rezultati u poljoprivrednoj proizvodnji. To ilustruju podaci o smanjenju uvozne zavisnosti za 6 mjeseci ove godine za 21,4 mil. ili 25% u odnosu na uporedni period predhodne godine.

Trend rasta BDP je praćen pozitivnim promjenama u njegovoj strukturi, što se vidi iz uporednih pokazatelja prikazanih na slajdovima (na slajdovima 39 i 40 prikazan je trend oporavka privrede, posebno turizma; takođe, smatrm značajnim da naglasim pozitivan razvoj poljoprivrede i konstantnu tendenciju smanjenja uvozne zavisnosti - stanje bolje nego 1989. koja se uzima za referentnu godinu).

Slajdovi 40-42
U turizmu, pozitivne trendove karakteriše i kontinuirani brži rast prihoda u odnosu na fizički obim prometa. Prema podacima Montstata, za deset mjeseci ove godine Crnu Goru je posjetilo 801.101 turista, što je za 16,79% više nego u istom periodu prošle godine.

Slajd 43

2. Ostvaruje se dinamičan rast stranih direktnih investicija, koje su za 9 mjeseci ove godine iznosile 253,2 mil. ili 5 puta više u odnosu na prošlu godinu. U ovaj iznos nijesu ušli prihodi od privatizacije Podgoričke banke, KAP-a i Boksita. To je uticalo na značajno povećanje učešća stranih investicija u BDP, sa 3,65% u prošloj godini na 22,30% u prvih 9 mjeseci ove godine.

Slajdovi 44 -46
3. Jačaju privatne preduzetničke inicijative kroz razvoj malih i srednjih preduzeća, kojih je početkom decembra bilo registrovano 27. 970, što je za 7,1% više u odnosu na prošlu godinu ili 4 puta više nego 2002. Procjenjuje se da je u sektoru malih i srednjih preduzeća, u ovoj godini, zaposleno oko 53. 000 lica. Tokom protekle dvije godine, samo realizacijom projekta samozapošljavanja je otvoreno preko 35. 000 novih radnih mjesta.

Ovdje bih pomenuo da se Lisabonska agenda EU upravo oslanja na inovacije, razvoj preduzetništva i malog i srednjeg biznisa, kao važne poluge za ostvarenje cilja da Evropa postane najkonkurentnija i najdinamičnija ekonomija u svijetu.

Slajdovi 47 i 48

4. Smanjuje se nezaposlenost. Prema evidenciji Zavoda za zapošljavanje, u Crnoj Gori je na dan 19. 12. 2005. bilo 49.264 nezaposlena lica ili 16,7% manje u odnosu na isti dan prethodne godine. U odnosu na jul 2000, kada je registrovana najveća nezaposlenost od 86.163 lica ili 32,7%, došlo je do pada stope nezaposlenosti na 22,6% u prošloj godini, odnosno na 18,7% na dan 19. decembar tekuće godine. To je značajno bolje u odnosu na projekciju definisanu Agendom ekonomskih reformi za 2005, koja je iznosila 21,6%.

Samo u ovoj godini, do danas, broj oglašenih slobodnih radnih mjesta je 34.459. U posljednje 3 godine imamo preko 30.000 oglašenih slobodnih radnih mjesta na godišnjem nivou - dvostruko više u odnosu na 2000, kada smo imali 7 prijavljenih nezaposlenih lica po 1 oglasu, u poređenju sa 1,5 licem po 1 oglasu u ovoj godini.

Veoma ilustrativan pokazatelj pozitivnih kretanja u privredi i na tržištu rada je i broj angažovanih nerezidentnih lica, koji je u periodu 1. januar.2005. 18. decembar2005.godine iznosio 29.409. Posmatrano po sektorima, najveći broj ovih lica bio je angažovan u turizmu - 56%, zatim u poljoprivredi - 21%, u građevinarstvu- 10%, trgovini - 8% i 5% u ostalim djelatnostima. I u ovom svijetlu treba posmatrati stanje nezaposlenosti u Crnoj Gori, posebno ako se ima u vidu da su u strukturi zaposlenih nerezidenata 40% lica sa I ili II stepenom školske spreme, a da se na evidenciji Zavoda za zapošljavanje Crne Gore nalazi preko 18.000 domicilnih nezaposlenih lica sa istim stepenom školske spreme.

Slajd 49
5. Primici Budžeta Republike za prvih jedanaest mjeseci ove godine iznose 520.376.999,69 ili 37,62% više u odnosu na isti period prethodne godine. U ukupnim primicima, izvorni prihodi učestvuju sa 73,74%, prihodi od privatizacije sa 24,05% i pozajmice i krediti sa 2,21%. Veće ostvarenje u odnosu na isti period prethodne godine evidentirano je kod skoro svih vrsta prihoda, dok je najveći porast u odnosu na plan evidentiran kod poreza na promet nepokretnosti 34,01% i akciza na uvezenu robu - 10,24%.
Slajd 50
Nastavlja se tendencija pada deficita centralnog budžeta, koji je smanjen sa 25,16 mil. u 2002. na 17,78 mil. u 2004, dok za 11 mjeseci tekuće godine iznosi 15,79 mil. , odnosno 5,35 mil. ukoliko se stara devizna štednja posmatra kao otplata duga, a ne kao rashod, što je u skladu sa standardima MMF.

Slajd 51
Takodje, evidentan je stalan pad neizmirenih obaveza Budžeta Republike, koje na dan 30. 11. 2005. iznose 40,8 mil. .


Slajd 52

Javna potrošnja smanjuje svoje učešće u BDP. Procjenjuje se da će deficit na kraju ove godine ostati u okvirima dogovorenim sa MMF-om, odnosno na nivou od 2,62% BDP.


Slajdovi 53 57

6. Ukupan javni dug na dan 30. 11. ove godine iznosio je 658,08 mil. ili 40,3% BDP. Od toga se 508,08 mil. ili 30,91% BDP odnosi na ino dug, a 150,0 mil. ili 9,12% BDP na domaći dug. Posmatrano po strukturi, najveći dio ino duga 414,2 mil. ili 82% odnosi se na naslijeđene dugoročne obaveze bivše SFRJ i SRJ prema IBRD-u i Pariskom klubu kreditora. U strukturi domaćeg duga dominira stara devizna štednja u iznosu od 118,0 mil. ili 78,66%.

Inače, po Mastrihtskom kriterijumu, najveće dozvoljeno učešće javnog duga u BDP je 60%.

Slajd 58

Podaci o kretanjima ino duga, ukazuju da se smanjuje učešće ino duga u BDP sa 68, 65% u 2002. na 30,91% na dan 30. 11. 2005.

Mjereno učešćem ino duga u BDP, Crna Gora se po metodologiji Svjetske banke (Debt Reporting System) nalazi na granici između nisko i umjereno zaduženih zemalja (napomena: podaci o ino dugu su iskazani po metodologiji evropske statistike, koja iz obračuna duga opšteg Vladinog sektora isključuje javna preduzeća).

U domaćem zaduženju po osnovu kredita i državnih zapisa primjetna je promjena strukture domaćih izvora finasiranja. Tokom ove godine potpuno je eliminisano zaduženje po osnovu bankarskih kredita, koje je iznosilo 8, 92 miliona eura, dok je po osnovu državnih zapisa smanjeno za 28, 4 miliona eura, odnosno sa 37, 38 miliona eura na kraju 2004. na 9 mil eura, na dan 30. novembar ove godine.

Slajdovi 59 i 60
7. Stopa inflacije, mjerena rastom cijena na malo, za 11 mjeseci iznosila je 1,7 % ( novembar u odnosu na kraj prošle godine), što je ispod projektovane Agendom ekonomskih reformi 3,5% i Ekonomskom politikom za 2005. - 3%.

Procjenjuje se da će stopa inflacije u euro zoni (uključuje i zemlje kandidate za pristupanje), po Mastrihtskom kriterijumu, ove godine iznositi 2,6% .

Slajdovi 61 i 62

8. Spoljno-trgovinski deficit je i dalje visok, ali sa evidentnim trendom smanjivanja. Raste izvoz, što je vodilo povećanju stepena pokrivenosti uvoza izvozom, sa 32,56% u 2001. na 51,9% u prošloj godini u prosjeku, pokrivenost uvoza izvozom rasla je oko 6% godišnje.

Na slajdu koji slijedi daje se prikaz glavnih indikatora u spoljno-trgovinskoj razmjeni u odnosu na BDP.

Novim investicijama, daljim razvojem privatnog sektora i usluga, primjenom novih znanja i tehnologija, postepeno stvaramo uslove za smanjenje uvozne zavisnosti privrede Crne Gore.

Međutim, pokazuje se da je, još uvijek, strateški deficit Crne Gore biznis deficit i da je ključno pitanje kako proizvesti konkurentan proizvod i proširiti tržište? To je posao biznisa koji se sve više mora okretati tržištu, a manje državi.

Slajd 63

Reforma u oblasti tržišta kapitala je jedna od najvećih reformskih dostignuća u Crnoj Gori, a po obimu i efektu sprovedene reforme Crna Gora je lider u regionu.

To ilustruju podaci prikazani na slajdu:
- veličina kapitalizacije berzi u odnosu na BDP- najviša u regionu;
- ostvareni promet na tržištu kapitala u odnosu na BDP - drugi u regionu;
- broj banaka u odnosu na stanovništvo vodeći u regionu.

Slajd 65

Značajno je unaprijeđena infrastruktura, kroz rekonstrukciju i modernizaciju vodovodne, energetske, putne i željezničke infrastrukture, uključujući i granične prelaze, aerodrome i rješavanje problema otpada.

U ovoj godini završili smo neke od kapitalnih projekata, kao što je Tunel ''Sozina'' sa prilaznim saobraćajnicama, čija je vrijednost iznosila 75,3 mil. - projekat je u najvećem dijelu finansiran iz domaćih izvora (prihodi ostareni u periodu 13. jula do 15 novembra ove godine iznose 2,2 mil i viši su za skoro 30% u odnosu na projektovane studijama o ekonomskoj opravdanosti izgradnje). Krajem oktobra smo počeli sa izgradnjom auto-puta Podgorica-Mateševo. Takođe, u toku su pripreme za objavljivanje međunarodnog tendera za pretkvalifikaciju potencijalnih investitora za izgradnju mosta ''Verige'' preko Bokokotorskog zaliva. U proljeće iduće godine, završiće se radovi na modernizaciji Aerodroma u Podgorici i Tivtu, u vrijednosti od 30 mil. .

Kredit od oko 48 miliona eura, koji je Željeznica Crna Gore nedavno dobila od češke Eksportne banke za rekonstrukciju pruge Podgorica-Nikšić ocjenjujem i kao dokaz rastućeg povjerenja stranih investitora u domaća preduzeća.

U ovom kontekstu, naglasio bih i značaj poboljšanja kreditnog rejtinga Crne Gore na BB pozitivno od strane renomirane međunarodne agencije Standard and Poors. To je još jedan važan dokaz značajnog progresa koji smo ostvarili u ekonomskim i političkim reformama, kao i jačanju makroekonomske stabilnosti.


Slajdovi 65 i 66

Institucionalizacija našeg evropskog i evro-atlanskog puta: Suština procesa naše evropske integracija je izgradnja funkcionalne tržišne demokratije, bazirane na stabilnim i profesionalnim institucijama i vladavini prava. To ne radimo prvenstveno zato što ćemo se tako približiti EU, već zbog nas samih- jer, to vodi boljem životu naših građana. I to je ključno. Na tom putu, potvrđuje se uticaj koji institucionalizacija procesa evropske integracije ima za svaku zemlju u dostizanju one faze kada se praktično svi politički činioci usmjeravaju na zajedničku viziju reformi i izgradnje evropskog modela države. Utoliko je veći značaj što smo konačno otpočeli pregovore sa EU o Sporazumu o stabilizaciji i pridruživanju. Kvalitetno smo se pripremili da efikasno pregovaramo i zaključimo Sporazum u planiranim rokovima do kraja 2006. To potvrđuje i početak pregovora.

U prethodnom periodu, uspostavili smo potreban institucionalni okvir za EU integraciju, koji stalno razvijamo. Na slajdovima koji slijede dat je pregled institucionalne mreže za pitanja EU, kao i pregled aktivnosti na pripremi za pregovore o Sporazumu o stabilizaciji i pridruživanju.

Vlada će i u narednom periodu prioritetno biti posvećena tekućim pregovorima sa EU o Sporazumu, kako bi se oni odvijali planiranom dinamikom. Sa punom sviješću o njihovom značaju, u Vladi nastavljamo da radimo na pripremi sljedeće runde, koja je predviđena u februaru naredne godine. Nažalost, i dalje je prisutna prijetnja da pregovori budu blokirani, ukoliko ponovo izostane puna saradnja Beograda sa Haškim tribunalom. U tom slučaju, bila bi sankcionisana i Crna Gora, jer se radi o međunarodnoj obavezi za koju je formalno-pravno odgovorna državna zajednica. Naime, iako je model dvostrukog kolosjeka dovoljno fleksibilan da omogućava da i Crna Gora i Srbija, u velikom dijelu, napreduju u skladu sa sopstvenim kapacitetom i interesima, stalno se potvrđuje značaj odgovarajućeg, funkcionalnog državnog okvira. Samo su funkcionalne države i funkcionalni institucionalni aranžmani garant dugoročne stabilnosti i kvalitetne evropske integracije.

Polazeći od toga, čvrsto vjerujem da će referendum o državno-pravnom statusu Crne Gore, koji ćemo organizovati na proljeće iduće godine, biti značajan doprinos jačanju stabilnosti i evropske perspektive, kako Crne Gore, tako i regiona u cjelini. Pozdravljamo Izvještaj Venecijanske komisije i angažovanje slovačkog ambasadora Miroslava Lajčaka, u svojstvu ličnog izaslanika visokog predstavnika EU gospodina Solane, u punoj vjeri da će se time dodatno osnažiti politički kredibilitet referendumskog procesa. Kažem politički, budući da je crnogorski Zakon o referendumu u skladu sa međunarodnim standardima, što je Venecijanska komisija još jednom potvrdila.

Spremni smo i opredijeljeni na konstruktivan dijalog sa opozicijom oko svih aspekata referendumskog procesa, na temelju potvrđenih evropskih standarda i prakse. Ne zbog toga što to od nas traži EU ili bilo ko dugi, već prije svega jer je u našem interesu da oko ovog najvažnijeg državnog pitanja ostvarimo što širi konsenzus. Želim da vjerujem da će svi politički akteri pokazati da su svjesni da po pitanju države ne može biti pobjednika i pobijeđenih, da smo u partnerstvu sa EU već krenuli u referendumski proces, koji se izvjesno približava svom demokratskom, evropskom epilogu. Na opoziciji je izbor i odluka da li će biti dio ovog istorijskog poduhvata, koji će izvjesno imati međunarodno verifikovani kredibilitet. Ovdje mi se čini važnim da podsjetim na nešto što sam rekao u Parlamentu, prilikom izbora ove Vlade: ''Kritična je ova faza kada pokušavamo da dosegnemo nivo razvoja i političke zrelosti, koji će osigurati da svi razumijemo i rješavamo sva krucijalna pitanja u skladu sa izvorinim i važećim evropskim principima i modelom''. Ne može biti važnijeg trenutka od sadašnjeg da svi skupa demonstriramo takav kapacitet. Sa svoje strane, Vlada će učiniti sve da podstakne mobilisanje takve političke energije.

Na kraju, smatram da generalno možemo ocijeniti: učvrstili smo temelje nove arhitekture političkog i ekonomskog sistema Crne Gore i njene evropske budućnosti.

Zahvaljujem na pažnji.

Podgorica, 26. decembar 2005.

Ovdje možete preuzeti power point prezentaciju prikazanu na pres konferenciji predsjednika Vlade RCG Mila Đukanovića, u kojoj su sadržani gore navedeni slajdovi.