Uvodno obraćanje ministra Bogdanovića na okruglom stolu povodom Nacrta zakona o audiovizuelnim medijskim uslugama

Poštovane dame i gospodo,

Vaše ekselencije,

Poštovani predstavnici Savjeta Evrope, Evropske komisije i OSCE-a,

Uvaženi predstavnici medijske zajednice i civilnog društva,

Zadovoljstvo mi je da vas u ime Ministarstva kulture pozdravim, poželim dobrodošlicu i uspješan rad.

Svaki razgovor na temu medija, prirodno je i adekvatan razgovor o demokratskom uređenju društva u kome je sloboda izražavanja temeljno ljudsko pravo.

Imajući u vidu značaj unapređenja slobode izražavanja kao temeljnog ljudskog prava, oblast slobode medija u Crnoj Gori koncipira se shodno strateškim ciljevima pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji, kao i mehanizmima institucionalnog unapređenja i održivosti medijskog ambijenta na principima slobode izražavanja i koncepta institucionalne nezavisnosti regulacije i samoregulacije medijske industrije.

Faza pregovora u kojoj se Crna Gora nalazi i izvjesnica evropske perspektive prirodno je da podrazumijeva ispunjavanje visokih demokratskih standarda. Tom cilju smo iskreno posvećeni, a na listi prioriteta i pažnje svakako jesu i biće medijske slobode. 

U ovoj fazi EU integracija, a shodno preuzetim obavezama iz pregovaračkih poglavlja i strateških dokumenata pristupanja, Crna Gora pravno baštini i implementira visoke međunarodne standarde slobode i nezavisnosti medija. 

Podsjetio bih vas da je Crna Gora, prepoznajući značaj medija u ostvarivanju temeljnih principa demokratskog građanskog društva i zadovoljavanju interesa najšire javnosti, prva zemlja jugoistočne Evrope u kojoj je, na predlog Evropske komisije, a od strane eksperata Savjeta Evrope i Evropske unije, sproveden projekat ,,Jačanje pravosudne ekspertize o slobodi izražavanja i medijima u Jugoistočnoj Evropi“ (JUFREX)(2017-2018) u kojem su pored predstavnika organa javne vlasti učestvovali i predstavnici medija, civilnog društva, sindikata, univerziteta.

Ukazao bih i da je Vlada Crne Gore u kontekstu predmetne Analize, koja je imala za cilj sprovođenje i razvoj medijske politike koja promoviše i unaprjeđuje slobodu izražavanja, usvojila Plan implementacije preporuka iz Analize sa konkretnim institucionalnim zaduženjima, mjerama i dinamikom, a čiji je stepen realizacije na izuzetno visokom nivou.

Obzirom da živimo u vremenu sve naglašenijih promjena tradicionalnog medijskog svijeta i nove paradigme medijske kulture, rasprava na temu medija danas je podjednako prisutna i važna, kako u visoko razvijenim demokratskim zemljama, tako i u onima koje su na putu pristupa porodici evropskih naroda.

U kontekstu kazanog, 2018.godine započeta je revizija medijskog zakonodavstva, sa ciljem definisanja najviših međunarodnih standarda i uz ekspertsku podršku najreferentnijih međunarodnih adresa za ovu oblast (Evropska komisija, Savjet Evrope, OSCE), a koju prati široki društveni dijalog svih zainteresovanih strana.

Usled ubrzanog razvoja medijske industrije stvorili su se uslovi da dodatna pitanja od značaja za slobodan i nesmetani rad elektronskih medija budu zakonski regulisana.

Nacrtom zakona o audiovizuelnim medijskim uslugama implementirana je Direktiva Evropskog parlamenta i Savjeta o izmjenama i dopunama Direktive o audio-vizuelnim medijskim uslugama, koja je krajem 2018.godine usvojena u Evropskom parlamentu.

Takođe, Nacrtom su implementirane preporuke iz JUFREX Analize medijskog sektora Crne Gore.

U dijalogu i stručnoj raspravi pluralne radne grupe za izradu predmetnog Nacrta, sastavljene od 17 članova - predstavnika medija, regulatora za oblast elektronskih medija, medijskih udruženja, civilnog društva, akademske zajednice, državnih organa, predstavnika tri komercijalna emitera sa nacionalnom pokrivenošću na njihov zahtjev, kao i inkluzivnog procesa svih zainteresovanih subjekata (održano više odvojenih tematskih sastanaka), koncipirana su rješenja saglasna visokim međunarodnim standardima i dobrim praksama ove oblasti, te bazirana na pravnim mišljenjima i komentarima koje smo u postupku izrade Nacrta dobili od eksperata Savjeta Evrope i OEBS-a.

Dozvolite mi da istaknem najznačajnije institute.

Odredbe Nacrta zakona koje su usaglašene sa Direktivom o audiovizuelnim medijskim uslugama između ostalog podrazumijevaju:

- Novi naziv zakona u potpunosti usklađen sa duhom i karakterom Direktive o audiovizuelnim medijskim uslugama.

- Predviđa se različita pozicija pružalaca usluga distribucije radijskih i televizijskih programa do krajnih korisnika u odnosu na pružaoce audiovizuelnih medijskih usluga na zahtjev (što je postojećim zakonom izjednačavano).

- Definisana su prava i obaveze pružalaca usluga platformi za dijeljenje video sadržaja, odnosno sistem regulacije i nadzora nad njihovim radom.

- Detaljnije su uređena pitanja koja se tiču obaveza za sve oblike komercijalnih audiovizuelnih komunikacija, a koje se odnose na plasman proizvoda,sponzorstva, telešoping, zabranjene aktivnosti.

- Reguliše se pitanje koregulacije i samoregulacije.

- Unaprijeđena su rješenja kojima se propisuju mjere zaštite maloljetnika od sadržaja dostupnih kroz audiovizuelne medijske usluge i mogućnosti proaktivnog djelovanja korisnika usluga (roditeljska kontrola, pinovanje i sl.)

Dodatno, implementane su preporuke iz JUFREX Analize i to:

- Brisanje odredbe kolektivnog razrješenja članova Savjeta AEM-a,

- Dodatno unaprjeđenje instituta konflikta interesa normiranjem perioda mirovanja za poslanike, odbornike i političke funkcionere u odnosu na članstvo u Savjetu AEM-a, tj. nemogućnost njihovog izbora za članove Savjeta AEM-a za vrijeme trajanja mandata i najmanje dvije godine od prestanka njihove funkcije.

- Definisano je da se sredstva za finansiranje lokalnih javnih emitera obezbjeđuju iz budžeta jedinice lokalne samouprave koja je osnovala lokalni javni emiter normiranjem minimalnog procenta od godišnjeg budžeta jedinice.

- Nacrtom zakona doprinosi se i unapređenju nezavisnosti Agencije kroz nadležnosti Agencije na polju nadzora i spektra raspoloživih mjera koje se mogu izreći pružaocima audiovizuelnih medijskih usluga u slučaju povrede ovog zakona. Proširivanje opsega mjera koje stoje na raspolaganju Agenciji u vršenju nadzora je jedna od preporuka koja je uvažena proširivanjem, tj.vraćenjem nadležnosti Agenciji da izriče novčane kazne u slučaju povrede zakona. Sprovođenja zakonskih nadležnosti Agencije bitno se pojačava obezbjeđivanjem nadležnosti da se izriče kompletan set mjera koji čine: upozorenje, novčana kazna, suspenzija i oduzimanje odobrenja. To je skala kazni koja obezbjeđuje stepenost, proporcionalnost i efikasnost u obavljanju nadzorne funkcije regulatora.

U konačnom želim istaći da nam je aktivna saradnja sa međunarodnom zajednicom i njenim institucijama, te pomoć i podrška u daljoj demokratizaciji medijskog prostora i uopšte demokratskih procesa potrebna i dragocjena i u tom duhu partnerstva i saradnje vidim i ovaj okrugli sto. 

Zadovoljstvo mi je zahvaliti se gospođi Lejli Dervišagić iz Savjeta Evrope, na ažurnosti, ekspeditivnosti i sveukupnoj podršci koju nam pruža u zahtjevnom reformskom procesu izmjene tri zakona.

Takođe, zadovoljstvo mi je zahvaliti se i ekspertu Savjeta Evrope gospodinu Barati, koji je svojim učešćem na dva sastanka Radne grupe i komentarima na tekst Nacrta, pomogao da u neposrednom razgovoru i ,,živoj” diskusiji otklonimo potencijalne dileme i koncipirama rješenja bazirana na standardima ove oblasti.

Posebno se ovom prilikom zahvaljujem Savjetu Evrope, Delegaciji EK i OSCE-u kako povodom partnerstva organizacije okruglog stola, tako i ukupne ekspertske podrške koju su pružili i pružaju nam prilikom izrade zakona. 

Takođe, zahvaljujem se predstavnicima organa vlasti, nevladinog sektora i medija koji su izrazili interesovanje za ovaj skup.

Iskreno vjerujem da ćemo slijedeći visoke standarde i iskustva nastaviti saradnju, te da će ona i ubuduće davati dobre rezultate u korist unapređenja demokratskih procesa u Crnoj Gori.

Uvjeren da će današnji rad biti od velike koristi svim poslenicima javne riječi, naglasio bih da je Vlada Crne Gore otvoren partner na planu demokratskih i reformskih procesa na bazi EU standarda uređenog ambijenta medija, kao bitnog preduslova za izgradnju otvorenog, multikulturnog društva, uz punu spremnost ka evropskim integracijama.

Uz napomenu da će Nacrt zakona o audiovizuelnim medijskim uslugama, a imajući u vidu važnost predmetne materije, nakon sumiranja javne rasprave i redovne interresorske procedure, biti predmet monitoringa eksperata Savjeta Evrope i Evropske komisije, te u uvjerenju da će današnja diskusija doprinijeti kvalitetu sagledavanja predmetne materije i formulisanju rješenja baziranih na najboljoj praksi i međunarodnim standardima, zahvaljujem na pažnji i želim uspješan rad.