Govor predsjednika Vlade Crne Gore Mila Đukanovića na Evropskom samitu politike na visokom nivou u organizaciji Prijatelja Evrope, Fondacije Konrad Adenaurer i Investicionog ugovora OECD

UČINITI 2010-2020 DEKADOM BALKANA

Evropski samit politike na visokom nivou u organizaciji Prijatelja Evrope, Fondacije Konrad Adenaurer i Investicionog ugovora OECD
Brisel, utorak, 8. decembar 2009.


MILO ĐUKANOVIĆ, Predsjednik Vlade Crne Gore:


Poštovani predsjedavajući,
Uvažene kolege,
Dame i gospodo,

Zadovoljstvo mi je da ponovo učestvujem na samitu ovako renomiranih organizatora i učesnika. Koristim priliku da zahvalim organizatorima na njihovoj dugogodišnjoj posvećenosti evropskoj perspektivi Zapadnog Balkana. Tema ovogodišnjeg samita, koja je razrađena kroz tematske oblasti, sugeriše realnu viziju da naredna dekada bude u znaku integracije država Zapadnog Balkana u EU.


Slažem se da je Zapadni Balkan na ivici da napravi prodor koji bi region mogao snažnije transformisati i približiti EU. Zapadni Balkan ulazi u novu evropsku fazu. Sve države vezuje opredijeljenost da se održi stabilnost regiona i intenzivira međusobna saradnja. Perspektiva članstva u EU i iskoraci ostvareni na tom putu uticali su da u našem regionu, generalno, nacionalizam i populizam, postepeno, sve više izlaze iz mode. Isto tako, da se polako počinje stvarati kultura dijaloga i da se razlike o krupnim pitanjima, kao što je državno (takođe, i granice), rješavaju, mirnim demokratskim sredstvima u evropskom duhu. Crna Gora je to najbolje demonstrirala na primjeru obnove svoje državnosti. Potvrđuje to i odnos Beograda i Prištine, bez obira na potpuno suprostavljene pozicje. Vjerujem da će i lideri u BIH uspjeti da postignu dogovor o neophodnim reformama. Naša očekivanja su i da Skoplje i Atina riješe spor oko imena.


Međutim, to ne znači da postignutu stabilnost nije potrebno održavati i učvršćivati. Naprotiv. Bilo bi suviše idealistično smatrati da je oživljavanje nacionalizma i uskog, lokalnog populizma nepovratno iza nas. Koje su pretpostavke da bi se rani signali demokratske zrelosti širom regiona pretvorili u stabilne političke procese, koji vode punom pomirenju, miru i stabilnosti, demokratiji, vladavini prava, poštovanju ljudskih prava temeljnim vrijednostima na kojima počiva evropski projekat. Po meni relevantna su najmanje tri faktora.

Prvo, region ostaje mješavina problema i rješenja - od post-konfliktne rehibilitacije, izgradnje institicija, međunarodnog prisustva i tzv. fenomena nedovršenih država do EU integracije. Situacija je raznolika, i svaki pojedinačan problem zahtijeva pojedinačno rješenje. Potreban je višedimenzionalan pristup za probleme ovog regiona.

Drugo, EU mora održati momentum integracije i entuzijazam osnažen stupanjem na snagu Lisabonskog ugovora. Srž stabilnosti Zapadnog Balkana je perspektiva članstva u EU. Tačno je da reforme treba da sprovodimo, prvenstveno, zbog nas samih, zbog interesa naših građana. Međutim pozitivan odgovor EU, koji promoviše napredak država u skladu sa vlastitim dostignućima, pomaže nam da radimo bolje, više i brže. To najrečitije pokazuje primjer vizne liberalizacije, koja se s pravom označava istorijskim iskorakom koji će približiti države regiona EU.Politika uslovljenosti daje pune efekte onda kada je ishod krajnje izvjestan.

Treće, zamor od proširenja ili kako se može čuti zamor od EU može postati alibi ili kreirati ''novi fenomen zamora od tranzicije''. Već sam rekao, mi u Crnoj Gori reforme sprovodimo da bi svojim građanima obezbijedili uslove i standard primjeren Evropskom građaninu dvadestprvog vijeka. Međutim, bilo bi suviše idealistično potcijeniti izazove narednog perioda, dobrim dijelom uslovljenim i efektima globalne krize, što bi moglo dovesti ne samo do stagnacije, već i do nazadovanja u mnogim aspektima.

Da ponovim, bilo rizično da se zamor od proširenja ili potreba jačanja integracionog kapaciteta koristi kao alibi za prekid ili stagnaciju daljeg proširenja- ujedinjenja EU na Zapadnom Balkanu.

Obnovljeni konsenzus o proširenju, koji se bazira na 3C (uslovljenost, konsolidacija i komunikacija) je, prije svega, u interesu država regiona. Govoreći iz iskustva Crne Gore, vrlo dobro znamo koje posljedice nosi pozicija nedovršene države i ekonomske zavisnosti. Stoga, s punom sviješću i posvećenošću radimo na ispunjavanju Kopenhaških kriterijuma, kako bi bili u stanju ne samo da preuzmemo sve obaveze koje proističu iz članstva, već i da damo svoj doprinos evropskim poslovima i poziciji EU kao globalnog aktera. Stoga, iz ugla Vlade Crne Gore, integracija u EU je prije svega garant dugoročne stabilnosti regiona. Na tom putu, izuzetno je važno da svaka država napreduje u skladu sa vlastitim dostignućima. Jedino takav pristup motivisaće i postaći ostale, a ne obratno.

Iz svih navedenih razloga, demokratski i ekonomski razvijen Zapadni Balkan, čvrsto integrisan u EU i NATO, podjednako je u interesu regiona i EU (i šire - Mediterana). Globalna ekonomska i finansijska kriza je jasnije nego ikada pokazala kako se prilično stabilna i uređena situacija kod kuće može lako iskomplikovati, ako to nije slučaj na drugoj strani granice. Isto tako, da su zemlje regiona kroz trgovinu, investicije, energetiku, turizam, bankarski sektor već u velikoj mjeri integrisane u EU.

Realno je očekivati da 2010-2020 bude u znaku pristupanja država Zapadnog Balkana. U tom cilju, snažan signal ohrabrenja i posvećenosti EU predstavljalo bi opredjeljenje pozicije u narednoj finansijskoj perspektivi EU (2014- 2019/2021) za prijem država Zapadnog Balkana, koja bi se striktno koristila u zavisnosti od punog ispunjavanja svih kriterijuma.

Zahvaljujem na pažnji.