Pažnja: Sadržaj ove stranice je dio arhivskog sadržaja i odnosi se na prethodne sazive Vlade Crne Gore. Moguće je da su informacije zastarjele ili nerelevantne.
Arhiva

Presuda protiv Crne Gore pred Evropskim sudom za ljudska prava u Strazburu

Objavljeno: 09.06.2020. • 18:56 Autor: Zastupnik Crne Gore pred Evropskim sudom za ljudska prava, Valentina Pavličić
Evropski sud za ljudska prava u Strazburu („Evropski sud“) donio je presudu u predmetu Drašković protiv Crne Gore i utvrdio povredu člana 8 Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda („Konvencija“).

Podnositeljka predstavke je vodila postupke pred nadležnim organima u namjeri da prenese posmrtne ostatke svog pokojnog supruga iz grobnice u naselju „Rubeža“ kod Nikšića u grobnicu koju je ona sa suprugom napravila u Trebinju. Sticajem okolnosti, suprug podnositeljke predstavke je preminuo 1995.godine, pa je zbog ratnih dešavanja u Bosni i Hercegovini sahranjen u porodičnu grobnicu koja je u vlasništvu njegovog sinovca. Podnositeljka predstavke se u skladu sa relevantnim opštinskim odredbama u junu 2014.godine obratila sinovcu svog pokojnog supruga za davanje saglasnosti za prenos posmrtnih ostataka svog supruga, međutim, isti je odbio da dâ saglasnost. Usljed toga, podnositeljka predstavke je pokrenula postupak pred Osnovnim sudom u Herceg Novom radi „utvrđenja prava da se izvrši eshumacija posmrtnih ostataka njenog pokojnog supruga“. Predmetni postupak je okončan u februaru 2015.godine rješenjem o odbacivanju tužbe. Prvostepeni sud je u bitnom utvrdio da podnositeljka predstavke „nema pravni interes“ za podnošenje ovakve tužbe, obzirom da ista ne polaže, niti može polagati, nikakva prava na posmrtnim ostacima, u smislu svojinskih odnosa, bez obzira o čijim se ostacima radi, niti iz mjesta njihovog počinka može da crpi bilo kakva prava, imovinske ili statusne prirode ili u drugom pravnom smislu riječi. Navedeno rješenje je potvrđeno od strane Višeg suda u Podgorici. Podnositeljka predstavke je podnijela i ustavnu žalbu, koja je odbijena od strane Ustavnog suda Crne Gore.

Podnositeljka predstavke se žalila na povredu člana 8 Konvencije zbog miješanja države u njeno pravo na poštovanje privatnog i porodičnog života, kao i na povredu člana 6 Konvencije zbog propusta nadležnog suda da meritorno odluči o njenom zahtjevu za ekshumacijom i prenošenjem posmrtnih ostataka njenog pokojnog supruga.

Evropski sud je prvenstveno ispitivao prihvatljivost predstavke, polazeći od principa prema kojima su podnosioci predstavke dužni da iscrpe sva domaća djelotvorna pravna sredstva, prije obraćanja tom Sudu. S tim u vezi, Evropski sud je utvrdio da ne postoje pozitivni propisi koji precizno propisuju proceduru koja se ima primijeniti u slučaju kada ne postoji saglasnost vlasnika grobnog mjesta za ekshumaciju posmrtnih ostataka. Takođe, kada je u pitanju praksa nadležnog upravnog organa – Sanitarne inspekcije, podnositeljka predstavke je obaviještena da u slučaju postojanja spora, isti mora biti razriješen prije nego bi taj organ mogao da donese odluku kojom bi se sproveo postupak ekshumacije. Međutim, za odlučivanje u takvom sporu, Sanitarna inspekcija je navela da nije nadležna. Imajući u vidu navedeno, Evropski sud je utvrdio da je predstavka prihvatljiva.

Kada je u pitanju osnovanost predstavke, Evropski sud je pokrenuo pitanje „aktiviranja“ člana 8 Konvencije u odnosu na okolnosti samog predmeta. Prema praksi tog Suda, članom 8 Konvencije garantuje se pravo na poštovanje privatnog i porodičnog života i u slučajevima koji se odnose na sahranu i prenos posmrtnih ostataka rođaka. Ipak, u dosadašnjoj praksi, Evropski sud se nije eksplicitno izjašnjavao o tome da li zahtjev za ekshumacijom radi prenošenja u drugu grobnicu spada u okvire člana 8 Konvencije. Polazeći od širokog opsega koncepta „privatnog i porodičnog života“, Evropski sud je utvrdio da ispitivanje takvog zahtjeva spada u okvire oba aspekta člana 8 Konvencije, tj. kako privatnog, tako i porodičnog života. Sud je pojasnio da će priroda i obim ovog prava, kao i stepen obaveze države u ovakvim slučajevima, zavisiti od konkretnih okolnosti svakog pojedinačnog predmeta.

Za razliku od nekih ranijih slučajeva u kojima se Evropski sud bavio pitanjem proporcionalnosti između prava na ekshumaciju bliskog rođaka i javnog interesa u obezbjeđivanju poštovanja „svetosti groba“, Evropski sud je u ovom predmetu prvi put ispitivao proporcionalnost ne samo u odnosu na javni interes, već i u odnosu na pravo drugog pojedinca, tj. u konkretnom slučaju – sinovca pokojnog supruga podnositeljke predstavke. U odgovoru na ovo pitanje, Evropski sud je ispitivao pozitivne obaveze države u sferi odnosa između pojedinaca, što podrazumijeva ocjenu postojanja adekvatnog pravnog okvira za razrješenje predmetnog pitanja, kao i ocjenu postupanja nadležnih organa u konkretnom slučaju.

U odnosu na prvi aspekt, Sud je primijetio da domaće zakonodavstvo nema adekvatan pravni okvir kojim su regulisani ovakvi slučajevi. Postojeći propisi koji se bave slučajevima ekshumacije i prenosa posmrtnih ostataka ne propisuju standarde za rješavanje sporova između rođaka u ovom kontekstu. Takođe, državni organ koji je nadležan u ovim sporovima nije definisan. Domaći sudovi su zauzeli stanovište da je podnositeljka predstavke trebala da se obrati nadležnom organu uprave, koji opet nije mogao da odluči o takvom zahtjevu kod nepostojanja saglasnosti vlasnika grobnog mjesta. Prema nalaženju Evropskog suda, postupak pred organom uprave u konkretnom slučaju ne pruža mogućnost ispitivanja ravnoteže između sukobljenih interesa pojedinaca. Moguće je da bi to pitanje najbolje bilo ispitivati u parničnom postupku koji je podnositeljka predstavke i pokrenula. S druge strane, nadležni parnični sudovi nisu prepoznali bilo kakav pravni interes podnositeljke predstavke i time su, prema nalaženju Evropskog suda, propustili da prepoznaju postojanje njenog prava u smislu člana 8 Konvencije, kao i da ispitaju osnovanost njenog zahtjeva u odnosu na konkurentno pravo sinovca njenog pokojnog supruga.

Zbog svega navedenog, Evropski sud je utvrdio povredu člana 8 Konvencije i našao da nije nužno da ispituje postojanje povrede člana 6 Konvencije. Podnositeljka predstavke je podnijela zahtjev za naknadom nematerijalne štete u iznosu od 16.700,00 €, kao i naknadom troškova postupka u iznosu od 3.250,97 €. Evropski sud je našao opravdanim da dosudi iznos od 4.500,00 € na ime naknade nematerijalne štete, kao i cjelokupni iznos traženih troškova postupka.

Ova presuda će postati pravosnažna u okolnostima utvrđenim članom 44 stav 2 Konvencije i može biti predmet redakcijske izmjene. Presuda će biti prevedena i objavljena po pravosnažnosti iste.

Zastupnik Crne Gore pred
Evropskim sudom za ljudska prava,
Valentina Pavličić

Vezani članci:

Izvršenje presude Evropskog suda za ljudska prava - Akcioni plan u predmetu Vlahović proti 10.01.2025.
Zvanična posjeta Odjeljenja za izvršenje presuda Evropskog suda za ljudska prava Crnoj Gor 24.12.2024.
Izvršenje presude - objava dopunjenog Akcionog plana u vezi grupe predmeta Siništaj i drug 13.12.2024.
Blagovremeno izvršenje presuda Evropskog suda za ljudska prava po predstavkama bivših radn 06.12.2024.
Da li vam je sadržaj ove stranice bio od koristi?