Ekonomska komisija Ujedinjenih nacija za Evropu ukazuje da pandemija COVID-19 ne može opravdati bilo kakvo ograničenje prava javnosti na informisanje, učešće javnosti i pristup pravdi u pitanjima životne sredine

Ekonomska komisija Ujedinjenih nacija za Evropu, tj. Odbor za praćenje sprovođenja Arhuske konvencije usvojio je 2.septembra 2020.godine Izjavu o primjeni Arhuske konvencije tokom pandemije COVID 19 i faze ekonomskog oporavka.

U navedenoj Izjavi, Odbor izražava zabrinutost da bi Strane Konvencije mogle pokušati da ograniče prava zagarantovana Konvencijom i da ta ograničenja opravdaju, pozivajući se na pandemiju COVID-19 ili na potrebu za brzim ekonomskim oporavkom usljed posljedica pandemije.

Odbor jasno stavlja do znanja da čak i u krizi kao što je pandemija COVID-19 i kasnijoj fazi ekonomskog oporavka, obavezujuća prava utvrđena Konvencijom ne mogu se umanjivati ili ograničavati.

Shodno tome, Strane Konvencije ne mogu opravdati nikakva ograničenja prava iz Konvencije pozivanjem na COVID-19 ili na potrebu za brzim ekonomskim oporavkom usljed posljedica pandemije. Umjesto toga, ako se ne mogu primijeniti ustaljene prakse obezbjeđivanja pristupa informacijama, učešća javnosti u donošenju odluka ili prava na pravnu zaštitu u pitanjima životne sredine, bilo koja alternativna sredstva koja se uvode kako bi se obezbijedilo ostvarivanje prava, moraju u potpunosti ispunjavati zahtjeve Konvencije.

Odbor takođe podsjeća Strane da svaki nedostatak u obezbjeđivanju efektivnog pristupa informacijama, učešća javnosti u donošenju odluka ili pristupa na pravnu zaštitu u skladu sa Konvencijom, tokom pandemije COVID-19 ili kasnije faze ekonomskog oporavka, može biti predmet osporavanja od strane javnosti u skladu sa odredbama člana 9 Konvencije.

Arhuska konvencija je jedini globalni pravno obavezujući instrument koji javnosti daje široka i konkretna prava, tj.pravo na pristup informacijama, učestvovanje u donošenju odluka i pravo pristupa na pravnu zaštitu u vezi sa pitanjima iz oblasti životne sredine. Cilj Arhuske Konvencije je „davanje doprinosa zaštiti prava svakog pojedinca sadašnjih i budućih generacija na život u životnoj sredini adekvatnoj njegovom zdravlju i blagostanju“.

Kao ekološka država izuzetnih prirodnih bogatstava, Crna Gora pridaje posebnu važnost implementaciji Arhuske konvencije i svoj razvoj bazira na principima održivosti i očuvanju životne sredine, što je jedan od ključnih standarda u procesu evropskih integracija u obezbjeđivanju efikasne zaštite životne sredine.

Poglavlje 27-Životna sredina je nesumnjivo jedno od najzahtjevnijih poglavlja, koje nosi sa sobom značajan broj izazova, a koji se postavljaju pred društvo u cjelini.

U tom smislu potrebni su zajednički napori svih aktera društva, jer sa izazovima u oblasti životne sredine suočava se ne samo Crna Gora, već i čitav svijet. Klimatske promjene, odlaganje otpada, emisije štetnih gasova, očuvanje biodiverziteta i ostala značajna pitanja u toj oblasti, utiču na sve segmente društva i zahtijevaju ozbiljan pristup.

Učešće javnosti i stalan međusobni dijalog su preduslovi za uspješno definisanje politika i procesa donošenja odluka, kao i za uspostavljanje transparentnog, otvorenog i demokratskog upravljanja u ovoj oblasti.

Posebno je značajno unapređivanje transparentnosti upravljanja kroz pravovremeno pružanje informacija zainteresovanoj javnosti i unapređivanje mogućnosti javnosti da iznošenjem mišljenja i primjedbi utiče na rad javne uprave u ranoj fazi procesa donošenja i sprovođenja propisa, javnih politika, programa i projekata.

Na kraju želimo da ukažemo da su bolja dostupnost informacija, veće učešće javnosti u procesima donošenja odluka i efikasna pravna zaštita, ključni uslovi za ostvarivanje zajedničkih ciljeva održivog i ekološkog razvoja društva.

Izjava o primjeni Arhuske konvencije tokom pandemije COVID-19 i faze ekonomskog oporavka
Statement on the application of the Aarhus Convention