Informacija o sprovedenim aktivnostima Ministarstva zdravlja u 2009. godini

Ministarstvo zdravlja je u toku 2009.g. nastavilo realizaciju reformskih aktivnosti na primarnom nivou zdravstvene zaštite, u dijelu uspostavljanja novog modela plaćanja usluga, uvođenja elektronske fakture i informatizacije kompletnog procesa pružanja usluga na ovom nivou zdravstvene zaštite. Time su se obezbijedili novi inputi u procesu širenja reforme na sekundarni i tercijarni nivo, i ukazala potreba za definisanjem normativa i standarda na drugačiji i savremeniji način nego što je to bilo definisano u postojećem Master planu razvoja zdravstva za period 2005.-2010.g.

Početkom 2009.g. pristupilo se izradi novog dokumenta Master plana razvoja zdravstva za naredni srednjoročni period, kao krovnog dokumenta. Kao osnovni instrument zdravstvene politike, Master plan usmjerava razvoj zdravstvenog sistema u skladu sa cjelokupnim razvojem države.
Novi dokument Master plan sa Akcionim planom implementacije za naredni srednjoročni period, inkorporirao je smjernice zdravstvene strategije EU "Zajedno za zdravlje": strateški pristup EU za period 20082013. Master plan je obezbijedio i glavne postavke za razvoj Strategije sekundarnog i tercijarnog nivoa zdravstvene zaštite.

Projekat unaprijedjenja sistema zdravstva u Crnoj Gori (MHSIP) završava se 31.12.2009.g., i u proteklom petogodišnjem periodu u okviru ovog projekta uspješno su realizovane brojne aktivnosti u oblasti reforme sistema zdravstva na primarnom nivou i postignuti značajni rezultati:

- Dom zdravlja je postavljen kao osnovna jedinica primarne zdravstvene zaštite (PZZ) i organizaciono je transformisan na Timove izabranih ljekara i Centre za podršku;

- Izvršeno je materijalno i prostorno obezbjedjivanje i izjednačavanje uslova za pružanje primarne zdravstvene zaštite na čitavoj teritoriji CG (izuzimajući Dom zdravlja Bijelo Polje čija rekonstrukcija će biti realizovana u nastavku projekta kroz Dodatno finansiranje);

- Definisan je Osnovni paket zdravstvenih usluga za nivo primarne zdravstvene zaštite;

- Izvršena je transformacija Modela plaćanja primarne zdravstvene zaštite (PZZ) (na bazi 50% kapitacije i 50% usluge);

- Izvršena je kadrovska reorganizacija zaposlenih u primarnoj zdravstvenoj zaštiti (stomatolozi su privatizovani, broj nemedicinskog osoblja je redukovan na minimum, a problem viška medicinskog osoblja se rješava kroz socijalni program);

- Izvršena je integracija privatnog i javnog na nivou primarne zdravstvene zaštite;

- Izvršena je doedukacija timova izabranih ljekara (svih timova u Podgorici i 28% timova van Podgorice, u saradnji sa Medicinskim fakultetom CG),

- Pripremljen projekat uvođenja Specijalizacije iz Porodične medicine, na Medicinskom fakultetu u Podgorici, uz pomoć Medicinskog fakulteta iz Ljubljane;

- Uveden je integralni Informacioni sistem na teritoriji čitave CG, kao i ICPC-2 kao standardni sistem kodiranja zdravstvenih usluga (preporučen od strane EU). Obezbijedjena je bilateralna finansijsku pomoć Vlade Austrije kao vid podrške integrisanom bolničkom informacionom sistemu (IBIS) Kliničkig centra Crne Gore;

- U toku je realizacija Pilot projekta implementacije savremenog bolničkog informacionog sistema u Opštoj bolnici Pljevlja, koji će biti sastavni dio Integralnog zdravstvenog sistema Crne Gore. Implementirani su poslovni (PIS) i medicinski (MIS) informacioni sistem, omogućena je elektronska evidencija usluga, elektronskim uputima povezani su primarni i sekundarni nivo zdravstvene zaštite (dom zdravlja i opšta bolnica) i omogućeno izdavanje elektronske fakture. Ministarstvo zdravlja je u saradnji sa Fondom za zdravstveno osiguranje formiralo Upravni odbor za upravljanje ovim projektom i timove koje intenzivno rade na unaprijedjivanju postojećih rješenja i implementaciji bolničkog softvera u bolnicama, specijalističkim ambulantama na primarnom i sekundarnom nivou, softvera za stomatologiju, edukaciji zaposlenih za rad na računaru i za rad sa korisničkom aplikacijom, definisanje LAN mreža, hardvera, telekomunikacionih linkova, bezbjednost sistema, integraciju sa već razvijenim modulima i drugo. Akcionim planom implementacije razvijena je dinamika aktivnosti na osnovu koje se očekuje da će prva elektronska faktura iz svih bolnica biti proslijedjena u Fond najkasnije Aprila 2010.

Izvještaji kontinuiranog monitoringa i evaluacije projektnih aktivnosti, koji su izradjeni na osnovu definisanih indikatora za praćenje stepena ostvarivanja razvojnih ciljeva projekta, potvrđuju uspješnost Projekta i ukazuju da je:
o smanjena potrošnja lijekova,
o smanjeno vrijeme čekanja u ordinacijama,
o ostvaren pozitivan trend u pogledu vremena trajanja konsultacija kod izabranog doktora,
o povećan stepen korišćenja usluga na nivou primarne zdravtvene zaštite,
o povećan procenat gradjana koji razumiju reformu i koji su zadovoljni reformom,
o povećan procenat pacijenata koji koriste sistem zakazivanja,
o smanjen broj pacijenata koji koriste parenteralnlnu terapiju (injekcije).

Neophodna pretpostavka za realizaciju reformskih aktivnosti bila je uspostavljanje adekvatnog institucionalnog okvira, kao neophodnog uslova za unaprijeđenje zdravstvene zaštite i stabilno funkcionisanje zdravstva u cjelini. S tim u vezi, donijet je set reformskih zakona kojima se definišu opšta načela zdravstvene zaštite, sistem i organizacija zdravstva usmjereni na povećanje efikasnosti i kvaliteta, primjereno principima demokratskih država. U toku 2009.g. donešeni su sljedeći zakoni:
Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o medicinskim sredstvima,
Zakon o uslovima i postupcima za prekid trudnoće,
Zakon o liječenju neplodnosti asistiranim reproduktivnim tehnologijama,
Zakon o uzimanju i presađivanju dijelova ljudskog tijela u svrhu liječenja ,
Zakon o kontroli proizvodnje i prometa supstanci koje se mogu upotrijebiti u proizvodnji opojnih droga i psihotropnih supstanci,
a u finalnoj fazi izrade su Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o zdravstvenoj zaštiti, Zakon o zaštiti prava pacijenata, Zakon o zdravstvenoj njezi pacijenata, Zakon o zaštiti genetičkih podataka ( Nacrt) , Zakon o uzimanju i korišćenju bioloških uzoraka (u Skupštinskoj proceduri).

Takodje su donijeti značajni podzakonski akti, kojima se stvaraju pretpostavke za punu implementaciju zakonske regulative, u cilju obezbijeđenja jednakih prava u korišćenju zdravstvene zaštite, optimalnih uslova rada i odgovarajućeg sistema kontrole kvaliteta rada u zdravstvu.

Ministarstvo zdravlja je u toku 2009.g. značajna sredstva opredijelila u svrhu investicija, odnosno ulaganja u infrastrukturu i dijagnostičku opremu. U toku su završni radovi na adaptaciji i rekonstrukciji Instituta za javno zdravlje, kao i objekata Doma zdravlja Podgorica ( Stara i Nova Varoš, Tuzi i Golubovci). Očekuje se završetak radova na izgradnji Klinike za onkologiju i radioterapiju Kliničkog centra Crne Gore, te opremanje javnih zdravstvenih ustanova najsavremenijom dijagnostičkom opremom. Završeni su radovi i otvoreno je odjeljenje Neonatologije u KCCG.

U okviru Projekta poboljšanja energetske efikasnosti u Crnoj Gori (MEEP) koji se finansira iz sredstava Svjetske banke, radi se na poboljšavanju energetske efikasnosti u javnim zdravstvenim ustanovama, za koju namjenu su opredijeljena sredstva u iznosu od 3. mil . Budžet Projekta je postao operativan u februaru 2009.g. i realizovaće se u narednom trogodišnjem periodu. U toku 2009.g. realizovane su aktivnosti obavljanja energetskih pregleda i izrada tehničke dokumentacije na osnovu mjera koje su predložene energetskim pregledom za Opštu bolnicu Berane i Dom zdravlja i Opšta bolnica Pljevlja. U narednom periodu predvidjena je implementacija Projekta energetske efikasnosti u OB Risan, SB Brezovik, OB Cetinje, OB Bijelo Polje, kao i u Kliničkom centaru Crne Gore.

U cilju obezbjedjivanja zdrave i sigurne radne sredine, zaštite i poboljšanja fizičkog, duševnog i socijalnog zdravlja zaposlenih, očuvanja i unaprijedjenja radne sposobnosti, u toku 2009.g. značajni napori su uloženi u rad na izradi Strategije za unaprijedjenje zdravlja zaposlenih i zaštite na radu u Crnoj Gori sa Akcionim planom za implementaciju za period 2010-2014. Cilj ove strategije je prevencija i smanjenje broja povreda na radu, bolesti i bolesnih stanja koja su izazvana ili pogoršana radom, radnom sredinom, načinom života i socijalnim uslovima koji utiču na zdravlje zaposlenih.

Značano je pomenuti da je u toku 2009.g. posebna pažnja bila usmjerena na izradu nacionalnih akcionih planova, kojima su precizno definisane uloge i odgovornosti svih učesnika njihove imaplementacije. Donešeni su Akcioni plan za borbu protiv korupcije u oblasti zdravstva za period 2009-2013.godine i Nacionalni program borbe protiv šećerne bolesti sa Okvirom Akcionog plana za sprovođenje aktivnosti predviđenih programom za period 2009-2015. Usvojen je Program davalaštva krvi u Crnoj Gori, kojim se teži postizanje samodovoljnosti u obezbijeđenju krvi i komponenti iz krvi i ispunjavanje sve većih standarda u cilju sigurnosti prikupljenih jedinica krvi. U oblasti bezbjedne hrane, pripremljen je Akcioni plan za hranu i ishranu, čije usvajanje se očekuje početkom 2010.godine.

Jačanje zdravstvenog sistema, sa posebnim naglaskom na jačanje kapaciteta zdravstvenog sistema za efikasno upravljanje kriznim situacijama u zdravstvu, razvijanje nacionalne farmaceutske politike i službe za kvalitetnu i bezbijednu krv, jedan je od glavnih prioriteta koje je Ministarstva zdravlja postavilo za 2009.g. za saradnju sa Svjetskom zdravstvenom organizacijom.

Ovaj prioritet je prepoznao potrebu jačanja kapaciteta Agencije za ljekove i medicinska sredstva, u kojem pravcu su bile usmjerene brojne aktivnosti Ministarstva zdravlja u 2009.g. Takodje je predvidjeno da se i u budućem periodu nastavi dalji razvoj kapaciteta Agencije i njeno informatičko umrežavanje, kako bi se unaprijedili kapaciteti za bolju kontrolu tržišta ljekova putem registracije lijekova, praćenja neželjenih dejstava lijekova, kao i procedura prepisivanja i potrošnje ljekova u cilju promovisanja smanjenja troškova.

Reforma transfuziološke Službe u Crnoj Gori zasniva se na strateškim dokumentima usvojenim od strane Vlade Crne Gore: "Strategija bezbjedne krvi"(2006.), "Zakon o obezbijeđivanju krvi"(2007.) i "Program davalaštva krvi Crne Gore" (2009.). Ovim dokumentima, predviđeno je prevazilaženje istih i formiranje savremenog sistema transfuzije u skladu sa preoporukama EU.

U toku 2009.g. osnovan je Zavod za transfuziju krvi, u cilju obezbijedjivanja uvođenja kontrole kvaliteta u transfuziološke službe. Takodje je u toku 2009.g. pripremljen i ododobren IPA projekat za 2010. godinu pod nazivom Implementacija evropskog sistema transfuzije krvi u Crnoj Gori kojim će se podržati implementacija reforme službe transfuzije krvi.

Odlukom o formiranju Zavoda za hitnu medicinsku pomoć, koju je Vlada Crne Gore usvojila ove godine, omogućeno je objedinjavanje službi hitne medicinske pomoći na čitavom području Crne Gore, koordiniranje rada jedinica i podstanica za hitnu medicinsku pomoć i osiguravanje kontinuirane edukacije zaposlenih, hitan i brz sanitetski transport u svim djelovima zemlje i sistemska koordinacija sa bolničkim resursima u cilju kvalitetnijeg djelovanja u hitnim stanjima, te organizovanje potrebnog broja timova hitne medicinske pomoći.

Posebno se moramo osvrnuti na izuzetne napore koje je u toku 2009.g. ovo Ministarstvo preduzelo kada je u pitanju pandemija gripa A(H1N1). Naime, od 11. juna o.g. kada se virus proširio i kada je SZO objavila fazu VI pandemije, Ministarstvo zdravlja je preduzelo sve neophodne aktivnosti u cilju očuvanja zdravlja gradjana, saglasno preporukama SZO. Ministarstvo zdravlja je uredno informisalo i obavještavalo javnost o epidemiološkoj situaciji u zemlji, preventivnim radnjama, preporukama za ponašanje u slučaju obolijevanja i svim drugim važnim informacijama. O svim aktivnostima Ministarstva zdravlja u vezi pandemije gripa A(H1N1), Vlada Crne Gore je detaljno izvještavana u više navrata.

Ministarstvo zdravlja je 2009.g. potpisalo novi Ugovor o saradnji Crne Gore sa Svjetskom zdravstvenom organizacijom (BCA) za 2010/2011. godinu, kojim je usaglašen okvir saradnje za predstojeći dvogodišnji period. Tim ugovorom definisana su četiri prioriteta: jačanje zdravstvenog sistema; nezarazne bolesti, zdrav način života i bezbjednost hrane; jačanje kapaciteta za bolje praćenje i kontrolu zaraznih bolesti i zdravlje i životna sredina. Ukupan iznos sredstva opredijeljenih Ugovorom za podršku zdravstvenom sistemu Crne Gore iznosi 560.000 US$.
Upravni Odbor Svjetske banke je 3. novembra 2009.g. odobrio Dodatno finansiranje MHSIP projekta u iznosu od 5.1 mil., kojim je predviđeno da se u periodu 01.01.2010. 31.12.2012.g. završi realizacija započetih aktivnosti u okviru reforme primarne zdravstvene zaštite, i to:

- Rekonstrukcija, dogradnja i nadgradnja zgrade DZ B.Polje (ukupna investicija od 2.6 miliona , od čega 1.0 milion iz kredita i po 0.8 miliona sufinansiranje Opštine B.Polje i FZO CG);

- Završi doedukacija preostalih timova izabranih ljekara iz Domova zdravlja van Podogorice;

- Uvede nova Specijalizacija iz Porodične medicine na Medicinskom fakultetu u Podgorici;



Nadalje, dodatno finansiranje projekta treba da stvori pretpostavke za početak reformi sekundarnog i tercijernog nivoa zdravstvene zaštite kroz:


- Nastavak usklađivanja pravnog okvira u zdravstvu sa EU propisima. Reforma pravnog okvira u zdravstvu ima za zadatak da stvori takav ekonomski ambijent na sekundarnom i tercijarnom nivou koji će imati za posljedicu domaćinsko ponašanje bolnica, povećanje pozitivne konkurencije kao i podizanje kvaliteta zdravstvenih usluga. Prebacivanjem finansijske odgovornosti sa FZO na izvršioce, doći će do pozitivnih reformi unutar samih zdravstvenih ustanova;

- Analizu pripreme za uvođenje novog sistema plaćanja na sekundarnom nivou zdravstvene zaštite (DRG model plaćanja po grupama dijagnoza). DRG sistem, kao svjetski priznat standard za upoređivanje efikasnosti i troškova u zdravstvu, omogućava pravljenje odgovarajaućih ekonomskih analiza koje treba da opredijele dalje korake, i obezbjedjuje uporedivost podataka izmedju bolnica u zemlji, tako i sa bolnicama u EU i šire;

- Uspostavljanje sistema za kontrolu kvaliteta u zdravstvu, i razvoj strategije kontrole kvaliteta u zdravstvu, što podrazumijeva i razvijanje stručnih standarda (protokoli i kliničke smjernice) kojima će se definisati procedure i nivoi znanja i vještina kojima treba da ovladaju zdravstveni radnici. Primjenom i poštovanjem stručnih standarda obezbijediće se kriterijumi za kontrolu kvaliteta, za stručno ocjenjivanje pojedinaca, za adekvatno nagrađivanje, kao i sprovodjenje mjera bezbjednosti pacijenata u procesu pružanja zdravstvene zaštite;

- Uspostavljanje Nacionalnog zdravstvenog računa (NHA);

- Izgradnju pravnog okvira za privatno-javno partnerstvo u zdravstvu, na osnovu analize pozitivne prakse EU u oblasti uključivanja privatnih ustanova u zdravstveni sistem, davanja koncesija, statusa komintenta, direktnih zajedničkih ulaganja, zakupa opreme i prostora u javnim ustanovama, i iznalaženja optimalnih modela za CG;

- Definisanje Osnovnog paketa zdravstvenih usluga za sekundarni i tercijarni nivo zdravstvene zaštite. Zdravstvene usluge je potrebno na odgovarajući način kategorizovati i definisati koje usluge su pokrivene Osnovnim zdravstvenim osiguranjem, a za koje je potrebno sufinansiranje kroz neki od budućih modela plaćanja;

- Izradu Mreže zdravstvenih ustanova, i normativa i standarda za sekundarni i tercijerni nivo zdravstvene zaštite;

- Razvoj informacionog sistema za zdravstvo, uključujući razvoj i povezivanje informacionog sistema Agencije za ljekove i medicinska sredstva i informacionog sistema opštih bolnica;

- Uvođenje Dobrovoljnog finansiranja zdravstvenih usluga kao načina da se poveća udio privatnog novca u sistemu zdravstva, na javan i transparentan način;

- Uvođenje savremenih informaciono-komunikacionih rješenja i tehnologija, u cilju smanjivanja troškova nabavke opreme i održavanja, prevazilaženja problema nedostatka medicinskog kadra u pojedinim oblastima CG, i što je najvažnije, podizanja kvaliteta dijagnostike na cijelom području CG (telemedicina, teleradiologija i dr);

- Izgradnju odgovarajućeg modela plaćanja za tercijarni nivo zdravstvene zaštite, na osnovu analize modela iz EU i izgradnja najboljeg modela za CG.

Značjana aktivnost koju je ovo Ministarstvo realizovalo u toku 2009.g. odnosi se na pripremu odgovora iz Upitnika EK. Predstavnici Ministarstva zdravlja i institucija u nadležnosti Ministarstva su bili odgovorni i učestvovali u izradi 219 pitanja iz Upitnika, od čega su za 163 bili odgovorni, a učestvovali u izradi 56 odgovora. Osim zaposlenih u Ministarstva zdravlja, na pitanja su odgovarali i predstavnici sljedećih institucija: Fonda za zdravstveno osiguranje, Instituta za javno zdravlje i Agencije za ljekove i medicinska sredstva.




Predlažemo da Vlada Crne Gore donese sljedeće


Z A K LJ U Č K E


1. Vlada je prihvatila Informaciju o sprovedenim aktivnosti Ministarstva zdravlja u 2009.g.,

2. Vlada zadužuje Ministarstvo zdravlja i Fond za zdravstveno osiguranje da nastave aktivnosti na reformi sekundarnog i tercijarnog nivoa.





MINISTAR,
Doc. dr Miodrag Radunović