Izlaganje ministra finansija Igora Lukšića u okviru konferencije "Međuvladino finansiranje i pitanja vezana za Zakon o finansiranju lokalne samouprave" Urban instituta

Izlazeći iz perioda neregularnih uslova i političkih i ekonomskih nestabilnosti koje su dominirale posljednjom decenijom XX vijeka, Vlada Crne Gore je definisala na nivou strateških dokumenata plan nastavka sveobuhvatnih reformi u cilju modernizacije crnogorskog društva.
Niz mjera u cilju stabilizacije monetarnog i sveukupnog finansijkog ambijenta, kakve su bile uvođenje njemačke marke, a potom i prelazak na euro, potom liberalizacija spoljnotrgovinskog režima, regulacija bankarskog sektora kroz usklađivanje sa međunarodnim standardima, uvođenje čvršćih budžetskih ograničenja, kao i kontinuirana i intenzivna zakonodavna aktivnost, daju svoje rezultate u vidu stabilizacije makro-ekonomskog ambijenta u Crnoj Gori. U cilju dinamiziranja promjena u ekonomskom sistemu, Vlada je utvrdila cjelovitu strategiju reformi sa bazičnim dokumentima u oblasti ekonomije, državne uprave, pravosuđa i lokalne samouprave i obrazovanja, što predstavlja osnovu njenog rada u tekućem mandatu.
Proces tranzicije u Crnoj Gori u najvećem dijelu odnosi se na uklanjanje strukturalnih distorzija od kojih pati naš ekonomski sistem kroz intenziviranje preduzetničke inicijative i kreiranje povoljnog poslovnog ambijenta za investicionu aktivnost, kako u vidu privlačenja stranih direktnih investicija, tako i podsticanja domaćeg investicionog ciklusa. Sve to radi povećanja zaposlenosti i podizanja životnog standarda.
Međutim, promjene, posebno tako duboke kakve crnogorska Vlada sprovodi imaju svoju drugu stranu medalje iskazanu kroz ekonomsko-socijalne napore koje čitavo društvo podnosi da bi efekat naše svojevrsne investicije u budućnost dao što brže povoljne rezultate. Čini se da se rezultati, ipak, pored mnogobrojnih kritika uobičajenih za zemlje u tranziciji počinju osjećati. Makroekonomski indikatori ukazuju na oporavak naše privrede koji je potrebno ubrzati nastavkom procesa privatizacije, daljom revizijom poreske politike u cilju povećanja nivoa ekonomskih sloboda, kao i daljom racionalizacijom javne potrošnje uz stvaranje uslova za smanjenje njenog relativnog učešća u društvenom bruto proizvodu.
Ipak, bitno je kontinuirano voditi računa o obezbijeđivanju takve razvojne dinamike, koja će bez remećenja vizije i bez demagogije, donijeti još povoljnije segmentne rezultate, prije svega u domenu smanjivanja sive ekonomije, energične eliminacije korupcije i potpune javnosti u realizaciji prezentiranju kako problema, tako i rezultata. Isticanje samo, a ponekad, isključivo negativne strane, nažalost, kompromituje proces reformi od čega u krajnjem štetu imaju samo građani.
Osnovni cilj je, dakle, stvaranje inspirativnog, zakonski definisanog i stabilnog okruženja za privredni rast i razvoj, koji je zasnovan prvenstveno na preduzetništvu, odnosno inicijativi privatnog sektora. Podrazumijeva se da povećanje zaposlenosti ima neposredan efekat na ekonomsku snagu države, proširuje se baza poreskih obveznika, čime se u srednjem i dugom roku otvara dodatni prostor za smanjenje poreskih stopa, prije svega kada se to tiče fiskalnog opterećenja na rad i stvaraju uslovi za dalju optimizaciju Budžeta.
Budžet nije ništa drugo nego pregled držanih prihoda i izdataka, a bez državnih prihoda nema ni mogućnosti intervenisanja u raznim oblastima od interesa za sve građane. Prije svega, u oblastima održavanja putne infrastrukture, daljih podsticaja razvoju poljoprivrede, neizmjerno važnog ulaganja u obrazovanje i svakako ulaganja u sistem zdravstva i zaštite životne sredine. Ovo je međutim samo dio poslova u kojima država može pomoći da se stvara povoljan ambijent za život gradjana. To međutim nije moguće ukoliko građani ne učestvuju u ovom procesu jer država nema drugih prihoda osim novca poreskih obveznika. Stoga je podizanje nivoa fiskalne discipline od velikog značaja za dugoročnu stabilizaciju državnih finansija čime će se stvoriti uslovi za izlazak iz tranzicionog procesa.
Prvih pet mjeseci, ali i podaci za ovaj dio juna mjeseca tekuće godine su ohrabrujući. Pokazuje se da su porezi ostvareni u iznosu većem od planiranog, a da su u poređenju sa istim periodom prethodne godine veći za 12,49%. S druge strane naša obaveza da budemo kredibilan partner međunarodnoj zajednici, što je od neprocjenjive važnosti zbog dalje saradnje sa međunarodnim finansijskim institucijama, kao i kreiranja pozitivne slike o Crnoj Gori u investicionim krugovima, nameće napor servisiranja međunarodnih obaveza i dovodi do djelimičnog odlaganja ostalih tekućih obaveza. Ipak, ukoliko se nastavi trend realizacije projektovanog budžeta, i ne bude poremećaja očekujem da se nastavi poboljšano servisiranje svih naših obaveza. Svakako da je u tom smislu jedan od prioriteta uredno servisiranje obaveza prema opštinama što pokazuje ovogodišnja praksa.
U cilju daljeg razvoja našeg sistema državnih finansija planiramo da naredne godine nastavimo sa realizacijom prioriteta definisanih Agendom ekonomskih reformi koji se ogledaju sljedećim zadacima:

·Implementaciju programskog budžeta,
·Dalje unapredjivanje sistema državnog trezora
·Smanjenje učešća javne potrošnje u bruto društvenom proizvodu
·Smanjenje nivoa deficita javne potrošnje
·Nastavak zakonodavne aktivnosti uz stvaranje svih uslova za implementaciju novih propisa
Kada se govori o reformi sistema finansija u Crnoj Gori, zbog svog velikog značaja ne može se i ne smije zaobići reforma sistema finansiranja lokalne samouprave. Ovaj projekat se realizuje uz partnerstvo i tehničku pomoć USAID-a, odnosno Urban instituta. Dobra reorganizacija u ovoj oblasti značiće podršku reformi ukupnih finansija i vidim da su ove aktivnosti prilično dobro sinhronizovane sa republičkim institucijama. Nakon uvođenja novog sistema izvršavanja budžeta kroz trezor, koji značajno doprinosi racionalizaciji upravljanja budžetskim prihodima, isti posao očekuje lokalnu samoupravu. To će sigurno imati pozitivne efekte na vaš rad i omogućiće bolju i efikasniju kontrolu trošenja javnog novca. Ministarstvo finansija će u potpunosti sa svojim resursima podržati započetu reformu da bi zajednički stvorili stabilan i jedinstven sistem finansija, koji će omogućiti kvalitetniji i regionalno ravnomjerniji razvoj Crne Gore.
Ne sumnjam da će Ministarstvo finansija naići na isti takav pristup od strane lokalnih samouprava jer nam je to u obostranom interesu, kao i da ćemo razmjenom informacija biti u prilici da zajednički otklanjamo probleme na koje ćemo neizostavno nailaziti.