Državni dug Crne Gore 32,4% BDP-a

REAGOVANJE
Povodom teksta koji je objavila "MINA BUSINESS" 30. januara u vezi državnog duga, pod naslovom "Ove godine se očekuje rast", zbog izostavljanja veoma važnih stavki Izvještaja o državnom dugu za 2007.godinu, u cilju pravilnog informisanja javnosti ukazujem na sljedeća pojašnjenja:

Izmjenjeni opšti Zakon o budžetu definiše pojam državni dug u skladu sa terminologijom evropskog sistema integrisanih ekonomskih računa, ESA-95, po kojoj se posmatra isključivo dug vlade, dok se u vladin sektor uključuju sve jedinice koje proizvode za pojedinačnu i kolektivnu potrošnju i većinom su finansirane od strane obaveznih plaćanja drugih jedinica, u principu onih koje učestvuju u podijeli nacionalnog dohotka. Vladin sektor, po ESA-95 obuhvata četiri podsektora: centralnu vladu, vladu država ili regija (ako postoje), lokalne vlade i socijalne fondove i njihov dug se, shodno definiciji, smatra dugom vlade. Protokol iz Ugovora o Evropskoj uniji iz Mastrihta, 1992 god., definiše ukupan dug vlade kao bruto stanje duga po nominalnoj vrijednosti na kraju fiskalne godine, konsolidovan između vladinih sektora.

Shodno tome, Državni dug Crne Gore na kraju 2007. godine iznosi 737,2 mil. eura ili 32,4% bruto domaćeg proizvoda (BDP). Unutrašnji dug iznosi 275,1 mil. eura ili 12,1% od BDP-a, dok spoljni dug iznosi 462,1 mil. eura ili 20,3% od BDP-a.

Vlada Crne Gore vodi politiku upravo smanjenja javnog duga na nivo od oko 30 odsto BDP i to je jedna od ključnih smjernica fiskalne politike. Dio suficita, kao što je javnost u više navrata obaviještavana, iskorišćen je za prijevremenu otplatu duga Svjetskoj banci, najprije u septembru mjesecu, u iznosu od 19 miliona, a potom decembru, u iznosu od 40 miliona eura. Prijevremene otplate kredita su realizovane uslijed ostvarivanja budžetskih prihoda znatno iznad planiranih u toku godine, kao i zbog raspoloživih depozita, koji su na 30. novembar 2007. godine iznosili oko 220 miliona eura. U 2007. god. prijevremeno je otplaćena i obaveza prema japanskom kreditoru METI iz Pariskog kluba u iznosu od 300,000 eura i planira se prijevremene otplata kod svih kreditora iz Pariskog kluba, čija su potraživanja ispod 1 mil. SDR. Time se svakako stvara novi imidž Crne Gore u međunarodnoj zajednici kada je u pitanju kvalitet javnih finansija.
Spoljni državni dug smanjen je u toku 2007. god. i u nominalnom i u proporcionalnom iznosu u odnosu na BDP, za 41,9 mil. eura ili za 4,9% BDP (za 2006. god. BDP je 2003 mil. eura). Do smanjenja je došlo uslijed pomenute prijevremene otplate tri tranše konsolidacionog zajma IBRD), u ukupnom iznosu od oko 59 mil. eura, kao i redovnih otplata glavnice u iznosu od oko 12 mil. eura.

Unutrašnji dug u toku ove godine je, za razliku od spoljnjeg duga, uvećan za 78 mil. eura, prije svega zbog rasta obaveze po osnovu restitucije. Odredbama Zakona o izmjenama i dopunama zakona o povraćaju oduzetih imovinskih prava i obeštećenja određena je gornja granica ukupnog iznosa obaveza do 10% BDP-a, kao i godišnje plaćanje po osnovu ove obaveze do 0,5% BDP. Dakle, otvaranje procesa restitucije još tokom 2004. godine u narednom periodu uticaće na nivo javnog duga ali se istovremeno ino javni dug smanjuje usljed pomenutih prijevremenih otkupa.
Projekcije za naredni trogodišnji period zasnovane su uglavnom na makrofiskalnim kretanjima za 2008-2010 god., kao i procjenama novog zaduženja. Pretpostavke su sledeće: obaveze po osnovu restitucije dostići će zakonski limit od oko 10 % BDP-a u 2008. godini; obaveza po osnovu devizne štednje kod nerezidentnih banaka iznosiće oko 20 mil. eura (do sada obaveza je dostigla 22,4 mil. eura i tokom sledeće godine biće utvrđena tačan dug po ovom osnovu); obaveze opština ostaće na sadašnjem nivou; po osnovu uključenja državnih fondova u sistem trezora unutrašnji dug povećaće se za oko 1% BDP-a. Kod procjene unutrašnjeg duga nije unijeta obaveza po osnovu štednje kod privatnih banaka (Dafiment, Jugoskandik), jer za sada nije donijeta odluka za se kompenzuju štediše po ovom osnovu, a procjenjena obaveza je oko 9.5 mil. eura. Takođe, program prijevremenog otkupa, koji je otpočeo ove godine, biće nastavljen i u toku 2008. godine u iznosu od dodatnih 46 mil. eura.

Analiza održivosti javnog duga, koja je sastavni dio nacrta Strategije upravljanja dugom 2008-2010 god., testirala je kretanje duga u slučaju više varijabli, kretanja BDP, budžetskog bilansa i kamatnih stopa i osnovni rezultat analize je da je državni dug Crne Gore, odnosno po novoj terminologiji državni dug, u principu održiv, i samo u slučaju negativnog kretanja BDP i budžetskog deficita u dužem roku mogu se javiti određeni problemi. Rizici koji se tiču samog duga su uglavnom niski. Poslije usvajanja Strategije od strane Vlade Crne Gore rezultati Analize održivosti duga biće objavljeni.
Što se tiče kretanja državnog duga uključujući i preduzeća u većinskom državnom vlasništvu, u toku 2008. god. dug javnog sektora dostići će 1,085.5 milijarde eura, 2009. god. 1,128.5 mld. eura i 2010. god. 1,117.5 mld. eura, opet pod pretpostavkom idealnog povlačenja sredstava, što do sada nije bio slučaj uglavnom zbog prirode projekata. Procjena kretanja duga javnog sektora ne uzima u obzir promjenu zaduženosti preduzeća kod domaćih subjekata.

Inače, pojam unutrašnji dug je vezan uglavnom za obaveze servisiranja u domaćoj valuti, i u tom slučaju država ima veće mogućnosti prilikom servisiranja ovih obaveza, uglavnom emitovanjem novca ili povećanjem poreskih stopa. U Crnoj Gori procenat unutrašnjeg duga u ukupnom dugu je 37,3 %, i ima tendenciju rasta zbog obaveza po osnovu restitucije, ali uslijed relativno duge ročnosti i niske kamate, iako se servisira u eurima, smatra se održivim.

Integralan Izvještaj o državnom dugu-31.decembar 2007.god. (u okviru Biltena Ministarstva finansija br.10), možete preuzeti sa Web-sajta Ministarstva finansija www.ministarstvo-finansija.vlada.cg.yu.

PORTPAROL
Ana Miljanić