Održana godišnja konferencija za novinare ministra poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Milutina Simovića

Konferencija za štampu

Ministar poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Milutin Simović

UVODNE NAPOMENE
Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede nastavlja praksu da crnogorskoj javnosti prezentira ono što je obilježilo njegov rad u prethodnoj godini.
Cilj je ovog obraćanja da sa na jednom mjestu prikažu aktivnosti i projekti realizovani tokom godine i najvažniji rezultati koji su postignuti na tim projektima.
Sektori ovog ministarstva, pored svoje raznovrsnosti, imaju i tu karaktersitiku da im rezultati nijesu lako mjerljivi. Posebno je to slučaj u poljoprivrednoj proizvodnji koja se u velikoj mjeri odvija na malim privatnim posjedima, koje su van domašaja zvanične statistike. Pa i pored toga, nastojali smo da prikažemo sve one rezultate koje je do ovog momenta bilo moguće sumirati.
Konstatacija koja je izrečena prošle godine može se ponoviti i ove: Postignuti rezultati u svim sektorima ohrabruju i garancija su za nove uspjehe i dalje značajne iskorake.
Slijedi pregled aktivnosti u oblasti poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede.


I ) POLJOPRIVREDA
Kada se govori o poljoprivredi uvijek se mora imati na umu da poljoprivreda nije samo proizvodnja hrane i da se stoga ona ne može posmatrati samo kroz doprinos ekonomiji i kroz njeno učešće u ukupnom GDP. Posmatrana samo kroz tu ekonomsku prizmu (učešće u GDP preko 15%, a sa agroindustrijom čini ¼ ukupne ekonomije), poljoprivreda Crne Gore je i tom slučaju jedna od najznačajnijih grana ukupne ekonomije. Međutim, jedna od njenih najvažnijih karakteristika je multifunkcionalnost, koja se ogleda u sljedećem:
Ř Poljoprivreda za konačan rezultat ima hranu, a sigurnost u obezbjeđivanju hrane jeste strateški interes svake zemlje;
Ř Ulaganje u poljoprivredu istovremeno znači i ulaganje u ruralni razvoj, jer brojna iskustva govore da je nemoguće očuvati selo ukoliko seosko stanovništvo nema mogućnost da se bavi poljoprivredom;
Ř Gazdovanje neobnovljivim prirodnim resursima (polj. zemljištem) na optimalan i dugoročno održiv način znači i očuvanje čovjekove okoline u najširem smislu;
Ř Poljoprivreda je važna pretpostavka za razvoj ne samo prehrambene industrije, kao njenog prirodnog nastavka, nego i za mnoge druge sektore: industriju opreme, mehanizacije i ambalaže, transport, brojne usluge i servise posebno turizam;
Ř Poljoprivreda pri korišćenju raspoloživih prirodnih resursa (livada i pašnjaka) može uz relativno male inpute da stvori značajnu novostvorenu vrijednost;
Ř Kroz razvoj održive poljoprivrede utiče se i na balansiranje razlika u regionalnom razvoju;
Ř Multifunkcionalnost znači i očuvanje tradicije i kulturnog nasljeđa;

Razvojni ciljevi u poljoprivredi, kao i ranijih godina, ostali su isti:
a) Obezbjeđivanje prehrambene sigurnosti, uključujući zadovoljenje potreba domaćeg stanovništva i turističke tražnje u Crnoj Gori,
b) Povećanje konkurentnosti proizvođača hrane na domaćem i inostranom tržištu,
c) Izvoz specifičnih crnogorskih proizvoda,
d) Uravnotežen reginalni razvoj CG i stvaranje boljih uslova za život na selu, i
e) Uključivanje u regionalne, evropske i međunarodne integracione procese.

Poljoprivreda je, kao prioritetna grana ekonomskog razvoja CG, našla mjesto u Agendi ekonomskih reformi sa 5 konkretnih inicijativa:
1. Podsticajna politika,
2. Redefinisanje mjera zaštite domaće proizvodnje hrane,
3. Reforme u politici kreditiranja,
4. Izgradnja institucija u poljoprivredi (inspekcijske i stručne službe),
5. Izgradnja robne marke organske poljoprivrede CG.


PODSTICAJNA POLITIKA - AGROBUDŽET
Glavni izvor finansiranja poljoprivrede u ovoj godini bio je Agrobudžet, koji je iznosio 9,2 miliona eura. Taj je iznos sredinom godine rebalansom budžeta smanjen za 500.000.
Međutim, treba i ovom prilikom istaći da je za dinamičan razvoj poljoprivrede potrebno izdvajati veći postotak ukupnog budžeta. Na to nam ukazuju i iskustva mnogo razvijenijih zemalja. Ulaganja u poljoprivredu višestruko se vraćaju kroz stvaranje nove vrijednosti na bazi sopstvenih resursa, dodatno zapošljavanje i kroz podizanje kvaliteta dobijenih proizvoda i, što je posebno važno, razvojem poljoprivrede utiče se i na razvoj ruralnih sredina.
Budžetska sredstva se koriste za finansiranje programa od opšteg značaja i za podsticajne mjere u pojedinim sektorima (stočarstvu, veterini, pčelarstvu, ribarstvu, biljnoj proizvodnji).
Struktura budžeta za razvoj poljoprivrede i sela je u toku prethodnih nekoliko godina ustaljena, tako da većina programa koji se u okviru njega realizuju dobijaju karakter dugoročnih. To s jedne strane govori o njihovoj dobroj osmišljenosti, a s druge omogućava da se sagledaju efekti ulaganja u tim oblastima.
Značajan dio agrarnog budžeta bio je usmjeren u finansiranje programa koji imaju opšti, širi značaj: laboratorije, stručne službe i servisi, kontrola kvaliteta poljoprivrednih proizvoda, sjemena i sadnog materijala, zemljišta, ulaganja u seosku infrastrukturu, servisiranje socijalne sigurnosti poljoprivrednika i sl.


PROGRAMI OPŠTEG ZNAČAJA
SEOSKA INFRASTRUKTURA
Program izgradnje seoske infrastrukture bio je i u 2004. jedan od najvažnijih prioriteta razvoja poljoprivrede i sela. Ministarstvo je u ovoj godini izdvojilo 878.308 za finansiranje brojnih aktivnosti ovog projekta: probijanje, nasipanje i čišćenje puteva, izgradnju seoskih vodovoda, bistijerni u bezvodnim područjima, kao i zaštitu od štetnog dejstva voda.
Kao i prethodnih godina, ova ulaganja bila su podsticaj da i sami mještani u ciljnim područjima daju sopstveni finansijski doprinos, kao i za brojne domaće i strane donatore.
Širom Crne Gore izvršeno je probijanje novih putnih pravaca u dužini od 25,2km, nasuto je novih 65km puteva i pročišćeno i prošireno 47,6km putnih pravaca. Iz pomenutih sredstava koja su utrošena u izgradnju seoske infrastrukture, za izgradnju novih vodovoda, bistijerni, i bušotina opredijeljeno je 282.092.
Izgradnja potrebne infrastrukture ima nemjerljiv značaj na razvoj poljoprivrede i sela, a dosadašnja ulaganja zajedno sa drugim podsticajima već daju sasvim konkretne rezultate.
Razvoj seoskih područja kroz ulaganja u izgradnju infrastrukture u kombinaciji sa drugim vidovima podrške predstavljaće prioritet i u narednom periodu.

PROGRAM STARAČKIH NAKNADA I MLADI FARMERI
Program Staračke naknade za poljoprivrednike definisan je kao budžetska linija u 2002. godini. Broj korisnika sada iznosi 6433. Do sada je u ovoj godini izvršeno 11 mjesečnih isplata u ukupnom iznosu od 2.111.460 .
Poruka korisnicima naknade je sljedeća:
- POLJOPRIVREDNA PROIZVODNJA NIJE SAMO ZANIMANJE NEGO I NAČIN ŽIVOTA,
- PROIZVODEĆI HRANU VI SE NA NAJLJEPŠI NAČIN ODUŽUJETE DRUŠTVU,
- VAŠA JE ZASLUGA ŠTO JE OČUVAN ŽIVOT CRNOGORSKOG SELA,
- STARAČKA NAKNADA JE SAMO DIO NAGRADE ZA TO VAŠE VELIKO I PLEMENITO DJELO.
Program Mladi farmeri teče paralelno sa staračkim naknadama, sa zajedničkim dugoročnim ciljem da se očuva i podmlađuje selo.
Svrha je ovog programa uplata doprinosa za penzijsko invalidsko osiguranje za one mlade ljude koji su riješili da se bave poljoprivredom kao osnovnim zanimanjem i koji su stekli pravo da imaju status osiguranika poljoprivrednika. Na taj način stvaraju se povoljniji uslovi da što više mladih ostaje da živi na selu i poljoprivredom se bavi kao glavnim zanimanjem. To će pozitivno uticati na bolje korišćenje poljoprivrednih resursa i na poboljšavanje starosne strukture aktivne radne snage u poljoprivredi. Program će biti nastavljen i u narednoj godini.
U toku je uplata sredstava za ovu godinu, a za one mlade farmere koji su ostvarili to pravo Ministarstvo će vršiti uplatu doprinosa za penzijsko-invalidsko osiguranje i u narednoj godini.
U skladu sa Zakonom o penzijskom i invalidskom osiguranju, Ministarstvo je formiralo Registar poljoprivrednika koji se osiguravaju kao poljoprivredni proizvođači.
Od prošle godine pokrenuta je druga komponenta programa Mladi farmeri u vidu finansijske podrške u iznosu od 2.000 bračnim parovima koji su brak sklopili u toj godini, koji žive na selu i poljoprivredom se bave kao osnovnim zanimanjem.
S obzirom da je prijem dokumentacije po ovom programu trajao do kraja 2003., odabir kandidata i isplata sredstava realizovani su u 2004. godini. Projekat je naišao na veliko interesovanje, tako da je za ova sredstva konkurisalo 176 mladih bračnih parova. Komisija je na bazi dva najvažnija kriterijuma: pasivnosti područja i ostvarenih rezultata u poljoprivrednoj proizvodnji odobrila isplatu za 67 mladih bračnih parova, uglavnom iz opština sjevernog dijela Crne Gore.
Ukupna vrijednost ovog projekta i u 2004. godini je 150.000 .




PODSTICAJNE MJERE PO OBLASTIMA
STOČARSKA PROIZVODNJA
U strukturi sredstava agrobudžeta po oblastima poljoprivrede i dalje je najveće učešće stočarstva, kao njene najvažnije grane. U stočarstvu se realizuju brojni programi, a navode se samo najznačajniji.
Laboratorija za mljekarstvo nastavila je svoju najvažniju aktivnost - analizu uzoraka mlijeka za potrebe plaćanja proizvođačima u skladu sa Uredbom o kriterijumima i načinu plaćanja mlijeka u otkupu, čija je primjena otpočela u januaru 2003. godine. U tu svrhu je u 2004. analizirano 64.871 uzoraka mlijeka (18% više nego u 2003.), a za potrebe Službe za selekciju stoke još oko 15.000 uzoraka. Primjena Uredbe već je pokazala puni smisao njenog donošenja, budući da sve registrovane mljekare dostavljaju uzorke i da je ostvaren vidan napredak u poboljšanju kvaliteta mlijeka u otkupu. Prosječan sadržaj mlječne masti iznosio je 4,04%, proteina 3,27%, a ukupan broj bakterija 5,15 miliona. Iako još uvijek dosta visok, broj bakterija je znatno smanjen (38,43%) u odnosu na 2003. kada je iznosio 8,37 mil. Tako je povećano i učešće mlijeka ekstra klase sa 12% na 22% i prve klase sa 18% na 22,5%, a smanjeno učešće najlošije treće klase sa 46% na 30%. To jasno govori da su sami proizvođači osjetili prednosti ovakvog koncepta i da su otpočeli da popravljaju kvalitet mlijeka, a dosljednom primjenom Uredbe i radom Laboratorije omogućeno je najboljima da ostvare za 10% veću cijenu na bazi bolje higijenske ispravnosti mlijeka.
Sve to govori da je uveliko zaživio novi koncept vrednovanja mlijeka i uspostavljanja jedinstvenih standarda za sve proizvođače i prerađivače, a što će u krajnjem značiti kvalitetniji proizvod za potrošača.
Pored analize sirovog mlijeka Laboratorija je zahvaljujući novoj opremi otpočela i analize gotovih proizvoda. U toku ove godine pokrenuta je procedura akreditacije u skladu sa međunarodnim JUS ISO/IEC 17025 standardom.
Služba za selekciju stoke nastavila je sa realizacijom redovnih aktivnosti i proširila krug svog djelovanja. Rezultati rada Službe su brojni: više od 15000 priplodnih grla u govedarstvu obuhvaćeno je raznim vidovima kontrole, uključujući najkvalitetnija mliječna grla na većim farmama i njihovo potomstvo; realizuje se u kontinuitetu putem kredita kvalitetan priplodni podmladak, u redovnu kontrolu mliječnosti (praćenje količine i kvaliteta mlijeka) do sada je uključeno preko 2000 krava; realizovane su razvojne premije; vršen je izbor sjemena i redovna kontrola sprovođenja vještačkog osjemenjivanja krava, a Služba je sarađivala i na realizaciji međunarodnih projekata.
Ove je godine Služba uspješno organizovala četiri regionalne izložbe priplodne stoke: u Podgorici, Nikšiću, Pljevljima i po prvi put za područje Polimlja u Beranama. Izložbe priplodne stoke, zajedno sa ostalim aktivnostima Službe, već su inicirale i razvile takmičarski duh među odgajivačima, tako da je sve izraženija tražnja za kvalitetnim priplodnim grlima i već se sve češće čuju zahtjevi za dodatni uvoz visokokvalitetnih priplodnih junica.
Služba za selekciju stoke nametnula se dosadašnjim radom kao nezaobilazan činilac ukupnog unapređivanja i razvoja stočarstva.
Razvojne premije u stočarstvu predstavljaju jednu od većih stavki u agrobudžetu (765.000 ). Ovim premijama obuhvaćena su sva gazdinstva sa više od 5 priplodnih grla (krava i junica) koja su bila van zone redovnog otkupa mlijeka. Premija iznosi 60 po grlu u sjevernom, a 50 u južnom dijelu Republike. Pravo na premije imaju i stočari koji u stadu gaje više od 40 priplodnih ovaca ili više od 30 priplodnih koza. Visina premije po priplodnoj ovci ili kozi je 7 .
Ovom mjerom obuhvaćeno je ukupno 3182 gazdinstava (4% više nego u 2003.) od čega 1.739 u govedarstvu, 1.246 u ovčarstvu i 197 gazdinstva u kozarstvu. Služba za selekciju je u potpunosti završila obilazak terena i slijedi isplata sredstava.
Razvojne premije u kombinaciji sa drugim programima, prije svega uspješno organizovanim otkupom viškova stoke, daju konkretne rezultate, jer je utvrđeno i u ovoj, kao i prethodnoj godini, povećanje broja grla sve tri vrste stoke. U odnosu na 2003. broj krava na gazdinstvima za premije povećan je za 6%, broj ovaca za 7%, a broj koza za 14%. Posebno ohrabruje podatak o povećanju broja ovaca u većim stadima, što govori da je dugogodišnji opadajući trend broja ovaca zaustavljen.
Podsticaj robne proizvodnje u zoni otkupa mlijeka. Sa ciljem podsticanja robne proizvodnje stimulisana je proizvodnja mlijeka na farmama većih kooperanata mljekara. Za te potrebe opredijeljena je dodatna premija u visini od 2,5 centi po litru, ali za količinu preko 10.000 l mlijeka isporučenog nekoj od postojećih mljekara. Premija za prvu polovinu godine u iznosu od 34.816 (4% više nego u 2003.) je isplaćena, a ostatak će biti isplaćen nakon kompletiranja evidencije za drugu polovinu. Ovom je mjerom obuhvaćeno 232 veća kooperanta registrovanih mljekara.
Odgajivačke premije, pored razvojnih, imaju važno mjesto za unapređivanje stočarstva. Dodjeljuju se svake godine za odgoj kvalitetnih priplodnih junica, licenciranih bikova i pastuva. Ovom mjerom u 2004. godini obuhvaćeno je 360 bikova i 1200 najkvalitetnijih junica.
Vještačko osjemenjivanje. Nastavljena je dosadašnja izmjena rasnog sastava goveda i unapređivanje genetskog potencijala za proizvodnju mlijeka i mesa kroz učešće u finansiranju vještačkog osjemenjivanja krava. Ova mjera za rezultat ima povećanje broja vještački osjemenjenih plotkinja iz godine u godinu, tako da je, na bazi obrađenih podataka za 10 mjeseci, taj broj (25.831) veći za 10,5% u poređenju sa istim periodom prošle godine.
Ostali programi u stočarstvu. Značajna je podrška proizvodnji goveđeg mesa kroz realizaciju programa pašnog i štalskog tova junadi, sa ciljem da se poveća proizvodnja junećeg mesa i tako smanji odliv novca za nabavku mesa sa strane. Takođe, podržan je i program očuvanja genetskih resursa u stočarstvu.


VETERINARSKA SLUŽBA
Polazeći od činjenice da EU u oblasti veterinarstva postavlja stroge uslove koji do kraja moraju biti ispunjeni na putu pridruživanja, Ministarstvo je posljednjih godina vrlo ozbiljno pristupilo radu na ispunjenju tih uslova, a u 2004. već su vidljivi i konkretni rezultati.
Za djelovanje i uspješnost veterinarske službe, koja može da odgovori zahtjevima savremenog držanja životinja i proizvodnje hrane životinjskog porijekla, bitno je, između ostalog, obezbijediti sljedeće pretpostavke: odgovarajuće propise (zakon, pravilnici...), dobru organizaciju koja je sposobna da izvrši zadatak u skladu sa propisima, stručne kadrove, potrebnu opremu i sredstva za rad terenske veterinarske službe, laboratorije i inspekcijsku službu.
Stoga je Ministarstvo dalo puni doprinos pozitivnim promjenama u normativnom, institucionalnom i funkcionalnom smislu u oblasti veterinarstva. Time se postiže kompletno objedinjavanje svih segmenata veterinarske službe kroz tzv. piramidalni oblik organizacije, što je u skladu sa standardima i principima zemalja EU.
Prvi važan korak učinjen je donošenjem Zakona o veterinarstvu u februaru ove godine. Nakon dugog niza godina, država Crna Gora je u poziciji da uređuje sva pitanja iz oblasti veterinarstva koristeći savremena iskustva u borbi protiv zaraznih bolesti životinja i zoonoza kako bi obezbijedila zaštitu zdravlja životinja, pa time i ljudi, slobodan promet životinja, proizvoda životinjskog porijeka i hrane za životinje, te jasnije definisala nadležnosti organa državne uprave, prava, obaveze i odgovornosti pravnih i fizičkih lica, u ovoj oblasti.
Novim zakonom o veterinarstvu, koji je usklađen sa odgovarajućim propisima i standardima EU, obezbijeđen je pravni osnov za donošenje specifičnih podzakonskih akata. Zakon definiše obavezni obim zdravstvene zaštite životinja od zaraznih bolesti koji se realizuje sredstvima iz Budžeta Republike. Takođe, predviđen je i čitav set mjera koje moraju da ispunjavaju i sprovode sami proizvođači: obaveza uvođenja interne kontrole -HACCP (Program analize opasnih i kritičnih kontrolnih tačaka) i GMP (Program dobre proizvođačke prakse) i sl.
Posmatrajući u cjelini, Zakonom su stvoreni preduslovi da do potrošača dođe zdravstveno bezbjedan proizvod životinjskog porijekla kroz praćenje i obezbjeđivanje čitavog lanca ''od farme do trpeze''.
U realizaciju programa zdravstvene zaštite životinja izdvojeno je ukupno 814.325, kroz 12 pojedinačnih mjera Operativnog programa i to: za suzbijanje i iskorjenjivanje tuberkuloze-174.980, suzbijanje i iskorjenjivanje bruceloze goveda, ovaca i koza- 159.050, suzbijanje i iskorjenjivanje leukoze goveda-31.250, za preveniranje i suzbijanje klasične kuge svinja-126.090, za preveniranje i suzbijanje bjesnila-202.455, za preveniranje i suzbijanje antraxa, šuštavca i parašuštavca, enzootskog pobačaja ovaca, enterotoksemije ovaca i dizenterije jagnjadi i atipične kuge živine ukupno 27.130, za dijagnostiku bolesti pčela i naknadu pri suzbijanju američke kuge pčelinjeg legla-34.570. Za učešće u izgradnji nove veterinarske laboratorije u 2004. izdvojeno je 100.000. Ukupna sredstva namijenjena za sprovođenje Operativnog programa će biti uvećana u 2005. godini, što će doprinijeti poboljšanju zdravstvenog stanja životinja, suzbijanju zoonoza -bolesti koje se sa životinja mogu prenijeti na ljude i održati zadovoljavajuću epizootiološku situaciju na teritoriji Crne Gore.
U septembru je Vlada usvojila Poseban program transformacije Javne Veterinarske ustanove sa ciljem da se što kvalitetnije i efikasnije vrše poslovi od javnog interesa, kao i ostali poslovi iz oblasti veterinarstva u skladu sa Zakonom o veterinarstvu.
U tržišnim privredama EU i drugih razvijenih zemalja terensku veterinarsku djelatnost obavlja privatni sektor, tako da se transformacija JVU i privatizacija ovog sektora nametnula kao neophodnost. Time se želi postići dalje unapređivanje veterinarske službe i podsticaj konkurencije, a sve u cilju povećanja efikasnosti poslovanja i podizanja obima i kvaliteta usluga, kao i pokrivenost veterinarskim uslugama čitavog područja Republike.
Ovo je još jedan korak u jačanju privatnog sektora u veterinarskoj praksi koji doprinosi boljoj zaštiti zdravlja životinja na cijeloj teritoriji Crne Gore i omogućava kvalitetnije obavljanje poslova od javnog interesa kao i ozdravljenje finansijskog poslovanja veterinarske djelatnosti kroz privatnu inicijativu.
Tako će privatizovana terenska služba, zajedno sa odranije prisutnom privatnom veterinarskom praksom, biti dobar partner Ministarstvu u vršenju poslova od javnog interesa propisanih Zakonom o veterinarstvu i Operativnim programom zdravstvene zaštite životinja, a farmeri i drugi držaoci životinja će dobiti bržu i kvalitetniju veterinarsku uslugu.
U septembru ove godine dovršena je izgradnja novog objekta za veterinarsku laboratoriju koju su finansirali EU, preko EAR, (500.000) i Ministarstvo (200.000), u okviru projekta: Jačanje veterinarske i fitosanitarne službe Crne Gore, a u oktobru je odlukom Vlade osnovana Javna ustanova Specijalistička veterinarska laboratorija.
Osnovni cilj osnivanja Specijalističke veterinarske laboratorije, koja je u nadležnosti Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, jeste organizovanje specijalističke veterinarske dijagnostike u okviru cjelovitog i jedinstvenog sistema veterinarske službe Crne Gore. Objektivne potrebe više zahtijevaju obavljanje specijalističko-dijagnostičkih laboratorijskih isptivanja te je i realno opredjeljenje za osnivanjem specijalističke laboratorije, a ugovornim odnosom će Laboratorija regulisati naučno-istraživačku saradnju sa Biotehničkim institutom. Ovo opredjeljenje sadržano je u Programu novog koncepta veterinarske laboratorijske dijagnostike kojeg je usvojila Vlada u aprilu 2004. godine.
Laboratorija ce obavljati specijalističko-dijagnostičku i istraživačku veterinarsku djelatnost u cilju zaštite i poboljšanja zdravlja životinja, zaštite životinja od zaraznih i drugih bolesti, otkrivanja i dijagnostikovanja bolesti životinja, sprovođenja programa zdravstvene zaštite životinja, kontrole radi obezbjeđivanja zdravstvene ispravnosti sirovina, namirnica i proizvoda životinjskog porijekla, hrane za životinje i vode za napajanje, istraživačkog rada, veterinarske edukacije i prosvjećivanja javnosti i dr.
U decembru je formirana Veterinarska uprava radi uspostavljanja cjelovitog i jasnog sistema odgovornosti u funkcionisanju veterinarske službe u skladu sa reformskim zahtjevima i procesima koji su započeti u našoj Republici.
Unutrašnja struktura Veterinarske uprave utvrđena je s ciljem obezbjeđivanja racionalne organizacije rada i djelotvornog rukovođenja, izvršavanja poslova na svim nivoima i pravilnog i cjelovitog izvršavanja zakona i drugih propisa te ostvarivanja adekvatne saradnje sa drugim institucijama u Republici, kao i saradnje sa međunarodnim veterinarskim, zdravstvenim i drugim institucijama (O.I.E., STO, Svjetska Zdravstvena Organizacija, Evropska komisija, Codex Alimentarius).
U skladu sa Zakonom o veterinarstvu, Veterinarska uprava obavlja: upravne i sa njima povezane stručne poslove koji se odnose na praćenje i sprječavanje pojave, otkrivanje, suzbijanje i iskorjenjivanje određenih zaraznih bolesti životinja, sprovođenje veterinarske preventive kod životinja, proizvoda životinjskog porijekla, sirovina, otpadaka, namirnica životinjskog porijekla, hrane za životinje, sjemena za vještačko osjemenjivanje, jajnih ćelija i oplođenih jajnih ćelija u unutrašnjem prometu i prometu preko granice Republike Crne Gore, sprovođenje obaveznog obima zdravstvene zaštite životinja, obezbjeđivanje vršenja poslova od javnog interesa, utvrđivanje ispunjenosti veterinarsko-sanitarnih uslova za obavljanje veterinarske djelatnosti i davanje dozvola za obavljanje te djelatnosti, vršenje inspekcijskog nadzora u oblasti veterinarske djelatnosti i druge poslove utvrđene zakonom.
Sve ove aktivnosti, prvenstveno inicirane od strane Ministarstva, u najvećoj mjeri su iznijeli upravo veterinari, kako zaposleni u Sektoru za veterinu inspektori i savjetnici, tako i veterinari iz laboratorije, terenski veterinari i svi ostali, dajući svoj doprinos što bržoj realizaciji ukupnih aktivnosti, prepoznajući neophodnost planiranih promjena. Pozitivne promjene u oblasti veterinarstva dobar su početak na putu prilagođavanja i ispunjavanja zahtjeva EU. Stoga se u 2005.godini očekuje nastavak podrške Evropske Unije, kroz projekat identifikacije i registracije životinja.


PČELARSTVO
U 2004. godini izvršena je raspodjela 1428 savremenih tipova košnica (19% više nego u prošloj godini), 4779 selekcionisanih matica (17% više nego u 2003.) i 1490 antivaroznih podnjača koje su namijenjene za sprječavanje širenja bolesti pčela i dobijanje kvalitetnijih proizvoda.
U cilju popularizacije i prezentacije pčelinjih proizvoda, kao i edukacije pčelara, finansijski je podržana organizaciju više pčelarskih manifestacija (Susreti pčelara Crne Gore u Plužinama, V crnogorski pčelarski dani u Tivtu, Podgorički dani meda, Dani meda u Beranama i Miris lipa i meda u Cetinju), kao i obuka pčelara u okviru međunarodnog skupa CLINICA VETERINARIA, održanog tokom juna u Budvi.
Sufinansirani su troškovi štampanja časopisa ''Pčelarstvo'', koji u kontinuitetu izlazi već petu godinu.
Ova godina, sa velikom brojem kišnih dana u toku medobranja, nije bila naklonjena pčelarima, usljed čega je znatno smanjen prinos meda. Sa druge strane bilo je prisutno jako rojenje pčela, formiran je veliki broj društava koja su uz veliku angažovanost pčelara zdravo i dobro zazimila. Pčelari se nadaju da bi sljedeća godina uz povoljne vremenske prilike mogla po prinosu biti jedna od boljih.


SLATKOVODNO I MORSKO RIBARSTVO
Nastavljena je realizacija projekata koji su započeti ranijih godina.
Stručnjaci sa Prirodno matematičkog fakulteta-Odsjeka za biologiju završili su izradu Ribarske osnove za sliv Morače do Skadarskog jezera. Isti fakultet počeo je aktivnosti na izradi ribolovne osnove za sliv Lima i Plavskog jezera. Time će se stvoriti pretpostavke za poboljšanje ribljeg fonda, sprovođenje adekvatne zaštite i bolje gazdovanje ovim važnim resursom.
Projekat formiranja reprocentara za proizvodnju mlađi autohtonih salmonidnih vrsta riba nastavljen je poribljavanjem Morače i donjeg toka rijeke Zete sa 10.000 kom. mlađi autohtone potočne pastrmke.
Poribljavanje vodotoka, akumulacija i jezera, koje se već redovno dugi niz godina sprovodi, ostvareno je u predviđenom obimu, unosom preko 200.000 komada mlađi potočne i kalifornijske pastrmke.
Institut za biologiju mora iz Kotora uradio je studiju utvrđivanja akvakulturnih potencijala jezera Šas. Utvrđeno je da, ukoliko se uspostavi aktivna i kontrolisana povezanost jezerskog sistema sa rijekom Bojanom, na jezeru je moguće primijeniti neke sisteme uzgoja, između ostalih i kavezni uzgoj odabranih vrsta u monokulturi.
U okviru projekta ''Podrška NVO u zaštiti ribljeg fonda'' finansijski je podržano nekoliko ribolovnih društava sa ciljem da im se pomogne da što bolje obavljaju zaštitu revira koji su im dati na gazdovanje. Njihove ideje i akcije, kao i njihov napor da se stanje na vodama dovede u red, tj. da se eliminiše krivolov, iz dana u dan izazivaju pažnju ljubitelja prirode i kod građana stvaraju motiv više da se i sami uključe u čuvanje i zaštitu.
U okviru programa ''Procjena stokova srdele i inćuna u teritorijalnim vodama šelfa crnogorskog primorja'' Institut za biologiju mora iz Ankone zajedno sa Institutom iz Kotora obavio je tokom jula 2004. ispitivanje biomase plave ribe. Dobijeni rezulati potvrđuju ranije nalaze o tome da je moguć godišnji izlov od 30.000 t plave ribe.
Institut za biologiju mora iz Kotora je kroz realizaciju programa ''Kontrola demersalnih naselja na šelfu crnogorskog primorja'' obavio procjenu biomase demersalnih resursa radi uspješnog planiranja razvoja kočarskog ribolova. Rezulati Instituta biće dopunjeni rezultatima prve procjene obavljene od eksperata angažovanih u okviru projekta AdriMed, kojem je Crna Gora pristupila 2003.
U Budvi je početkom oktobra uspješno organizovan šesti sastanak Koordinacionog komiteta projekta Adria Med. S naše strane pokazana je spremnost i otvorenost za saradnju sa svim zemljama u regionu pa i šire. Među glavnim temama bilo je i pitanje saradnje i kvalitetne razmjene podataka između članica ovog projekta. Jednodušna je ocjena o neophodnosti nastavka svih aktivnosti koje su pokrenute u okviru ovog projekta.
Količine uzgajane ribe i školjaka su ove godine bile na nivou prošlogodišnjih i one iznose oko 450 tona konzumne pastrmke, 20 tona brancina i orade i oko 100 tona mušlji (dagnji).


BILJNA PROIZVODNJA
RATARSKO POVRTARSKA POIZVODNJA
Ratarsko povrtarska proizvodnja odvijala se, kao i prethodne godine, uz dobru obezbijeđenost inputima (djubrivo, sjeme, sredstva za zaštitu i dr.) za ovu proizvodnju.
Proizvodnja sjemenskog krompira u ovoj godini bila je zasnovana na 90,5 ha na kojima je ukupno posađeno 309 t visokokvalitetnog elitnog sjemena. Posebna pažnja posvećena je kontroli proizvodnje sjemena u svim fazama radi poboljšanja njegovog kvaliteta. U tom cilju je za stručni i zdravstveni nadzor nad proizvodnjom opredijeljeno 25.000 , dok je u vidu participacije za nabavku elitnog sjemena izdvojeno 60.000.
Program korišćenja obradivih površina u brdsko-planinskom području Crne Gore realizuje se već drugu godinu. Tako je ove godine besplatno dodijeljeno sjeme heljde, kojom je zasijano 51 ha (19% više nego u 2003.), kao i sjeme strnih žita (ječma i raži), kojim je samo u jesenjoj sjetvi zasijano 120 ha.
Realizacija ovog programa ima višestruki značaj: poboljšava se struktura korišćenja poljoprivrednog zemljišta, obezbjeđuje se plodored u proizvodnji krompira, afirmiše se organski karakter proizvodnje i sl.
Razvoj plasteničke proizvodnje je projekat koji je otpočeo u 2002., a nastavljen i u 2004.godini. Ovaj projekat realizuje Direkcija za mala i srednja preduzeća, a do sada je montirano 28.000 m2 plastenika, po izraelskoj tehnologiji. Realizacija projekta će se nastaviti, a njegovim dovršetkom proizvodnja povrća će moći da u znatno boljoj mjeri odgovori zahtjevima tržišta. Ova proizvodnja predstavlja jednu od najvećih komparativnih prednosti Crne Gore, sa znatnim izvoznim potencijalom.
Proizvodnja duvana veća je u ovoj godini za očekivanih 64% u odnosu na prethodnu, površine na kojima je rasađen duvan veće su za 51%, a broj proizvođača za 44%. Ministarstvo je za ovu proizvodnju obezbijedilo podsticajna sredstva od 150.000 . Zajedno sa Duvanskim kombinatom Ministarstvo je, takođe, finansijski podržalo uvođenje u masovnu proizvodnju novih tipova duvana: Berlej i Merilend, čiji su prosječni prinosi u ovoj godini bili veći od roda "Hercegovca" za oko 58%.


VOĆARSKO-VINOGRADARSKA PROIZVODNJA
U cilju očuvanja specifičnosti crnogorskog vinogorja, kao i vrhunskog kvaliteta našeg autohtonog grožđa i vina, nastavljen je program ''Očuvanje autohtonih sorti vinove loze'' putem podjele loznih kalemova autohtonih sorti vinove loze vranca i kratošije. Za podjelu loznih kalemova vinogradarima sa područja barske, cetinjske i podgoričke opštine Ministarstvo je obezbijedilo sredstva u iznosu od 35.000.
U okviru programa ''Razvoj maslinarstva'' dodijeljeno je oko 1000 sadnica maslinarima sa područja Primorja. Pokrenut je pilot projekat ''Ispitivanje kvaliteta maslinovog ulja'' sa ciljem da se obezbijedi da ovaj specifičan crnogorski proizvod bude prepoznatljiv po visokom kvalitetu.
Program ''Prognoza pojave i zaštita masline od muve masline'' ima, takođe, za cilj podršku razvoju maslinarstva putem blagovremene zaštite ploda masline prihvatljivim metodama. Zahvaljujući povoljnim vremenskim uslovima, ali svakako i pravovremenoj zaštiti, ovogodišnji je rod maslina bio odličan. Prema podacima Udruženja maslinara, rod ploda masline iznosi oko 5000 t, tako da se očekuje prinos od minimalno 750 t maslinovog ulja.
Dodjela sadnog materijala, uz minimalno učešće korisnika, projekat je kojim su Ministarstvo i agencija CHF Montenegro voćarima sa područja Andrijevice, Berana, Kolašina, Nikšića i Danilovgrada obezbijedili 6.000 sadnica više voćnih vrsta (jabuke, kruške, višnje, trešnje i breskve). U svrhu efikasnog provođenja ovog projekta organizovano je uzimanje uzoraka zemljišta i njegova analiza u Biotehničkom institutu u Podgorici. Te su analize za voćare bile besplatne. Takođe, CHF je u okviru svojih aktivnosti obezbijedio i 6.000 kalemova vinove loze za vinogradare sa područja danilovgradske opštine.
Nastavljena je realizacija programa ''Razvoj malinarstva'' koji ima višestruke ciljeve: stvaranje robnih poljoprivrednih proizvođača, povećanje zapošljavanja u planinskom dijelu i iskorišćavanje zemljišnog potencijala u srednjem i sjevernom dijelu Republike. Ostvaren je prinos na nivou prošlogodišnjeg, od čega je oko polovinu otkupilo preduzeće ''Meduza Coop'' iz Bijelog Polja. Time su ostvareni značajni prihodi za više od 400 domaćinstava na sjeveru CG.







AGROINDUSTRIJA I UNAPREĐIVANJE PLASMANA
Brojni su rezultati u sektoru prerađivačke industrije i značajni pomaci na poboljšanju plasmana tržišnih viškova poljoprivrednih proizvoda.
Najveći predstavnici agroindustrije ostvarili su dobre rezultate i u 2004.godini: AD ''Plantaže'', pivara ''Trebjesa'', AD ''Rada'' B.Polje, pekara ''Aleksandrija'' Herceg Novi, sektor mesne industrije (Goranović, Mesopromet, Pantomarket, Gradina, Marteks, Niksen trade), fabrika sokova Pirrela i dr.
Nastavljena je modernizacija mesne industrije, sektora koji je već prepoznatljiv na domaćem tržištu, a ostvaruje i ohrabrujuće izvozne rezultate. Ubrzano se radi na obnavljanju bjelopoljske klanice koja uvodi moderne linije za klanje stoke i živine i tako stvara neophodne pretpostavke za izvoz svježeg mesa, prvenstveno jagnjećeg, gdje su evidentni suficiti u proizvodnji. Otpočeli su razgovori oko aktiviranja klanice nikšićkog Mesoprometa, koja bi zajedno sa bjelopoljskom bila od strateškog značaja za prihvat i plasman tržišnih viškova sitne i krupne stoke.
Ministarstvo u kontinuitetu preduzima aktivnosti na uspostavljanju dugoročno održivog reprolanca u sektoru proizvodnje mesa kroz povezivanje ponude i tražnje i otklanjanje uskih grla u proizvodnji i preradi. Budući da se nijesu bili stekli tehnički uslovi za izvoz jagnjećeg mesa, kojeg Crna Gora ima u suficitu, zajedno sa subjektima Mesne industije organizovan je otkup jagnjadi po prošlogodišnjem modelu. Na bazi podataka dobijenih od otkupljivača, ove je godine otkupljeno preko 29.000 jagnjadi, a meso je pod povoljnim uslovima isporučeno Savezu penzionera, kao prvoj ciljnoj grupi. Isti subjekti mesne industrije obavili su ove godine i otkup ponuđenih tržišnih viškova krupne stoke.
Uspješno obavljen otkup tržišnih viškova stoke imaće veoma pozitivne kratkorčne i dugoročne efekte. Kratkročni se ogledaju u rješavanju pitanja plasmana za više hiljada poljoprivrednih proizvođača u izrazito ruralnim područjima, boljoj snabdjevenosti tržišta kvalitetnim mesom iz domaće proizvodnje i jačanju domaće mesne industrije, a dugoročni u uspostavljanju čvrstog reprolanca i orijentaciji prerađivača na domaću sirovinu, supstituciji uvoza i smanjenje odliva novca za nabavku mesa i podsticaju proizvođačima da povećavaju proizvodnju i podižu kvalitet te proizvodnje.
Podrška mljekarskom sektoru s ciljem da proizvođači nastave da rade na unapređivanju kvaliteta mlijeka, a prerađivači da modernizuju proizvodnju kako bi se oduprli nelojalnoj konkurenciji koja dolazi sa strane, daje rezultate. I pored čestih natpisa u štampi, o drastičnom smanjenju otkupa mlijeka, vjerovatno samo na osnovu podataka Podgoričke mljekare, mljekarski sektor pokazuje znake oporavka. Otkup mlijeka u tri jesenja mjeseca (septembar, oktobar i novembar) ove u poređenju sa prošlom godinom bio je veći za 3%. Budući da je i u Srbiji došlo do osjetnog povećanja otkupne cijene, negativni efekti nelojalne konkurencije su sve manji i crnogorski mljekarski sektor će, u slučaju da mljekare međusobno sarađuju, nastaviti rast prodaje.
Pored evidentnih problema i poteškoća koje su pojedini subjekti mljekarskog sektora imali, na tržištu su sve prepoznatljiviji proizvodi iz domaćih pogona. Znatno je proširena paleta proizvoda, tako se tržišu pored pasterizovanog i UHT mlijeka, zatim kiselo- mlječnog programa, nude i različite vrste sireva, od svježeg mekog preko namaznih do tvrdih.
Nastavljena je realizacija kampanje MADE IN MONTENEGRO koja će imati pozitivne dugoročne efekte, jer se uspjelo ukazati crnogorskom potrošaču da domaća poljoprivreda i agroindustrija nudi tržištu dosta široku paletu kvalitetnih proizvoda. Pored ostalih aktivnosti, organizuju se susreti proizvođača hrane i predstavnika turističke privrede, sa ciljem da se kroz čvršće povezivanje ovih prioritetnih grana ostvari najpovoljniji vid izvoza tzv. izvoz na kućnom pragu.
Ministarstvo je zajedno sa Skupštinom opštine Podgorica i Nacionalnim udruženjem poljoprivrednih proizvođača Crne Gore i ove godine učestvovalo u organizaciji III POLJOPRIVREDNOG SAJMA, na kojem su se predstavili brojni domaći proizvođači hrane.
Kao i ranijih godina, naši su proizvođači i ove godine učestvovali na brojnim sajmovima i pobrali vrijedna priznanja i nagrade za kvalitet svojih proizvoda.


REDEFINISANJE MJERA ZAŠTITE DOMAĆE PROIZVODNJE HRANE
Adekvatna zaštita domaćih proizvođača hrane bilo je jedno od najvažnijih pitanja u radu ovog Ministarstva. S obzirom da je u 2003. sistem zaštite redefinisan na način da je došlo do korekcija i povećanja carinskih stopa, tokovi roba se normalizuju.
Mada je uvoz hrane i dalje dosta visok, uočavaju se određene pozitivne promjene. Tako je uvoz poljoprivredno prehrambenih proizvoda (prve 24 glave carinske tarife) za 9 mjeseci iznosio 136,5 mil. , a izvoz 38,7 mil.. Time se uočava da je pokrivenost uvoza izvozom 28,4%, dok je ona u 2000. bila svega 8,3%.
Izvoz poljoprivredno-prehrambenih proizvoda pokazuje uzlazni trend, budući da je u 9 mjeseci ove godine više nego utrostručen u odnosu na 2002. godinu. U strukturi izvoza najviše učestvuju: pivo, vino, sladoled, pečurke, pršut, grožđe i voće.
Donošenjem Zakona o spoljnoj trgovini, jasno su definisana tri zaštitna mehanizma: antidamping, kompenzatorne carine i zaštita od prekomjernog uvoza. Ministarstvo će nastaviti da dosljedno primjenjuje odredbe ovog zakona i kada god se uoči problem reagovaće na adekvatan način.
Ranije su potpisana dva sporazuma o slobodnoj trgovini (sa Makedonijom i Bosnom i Hercegovinom), a početkom ove godine potpisano je još 5 sporazuma o slobodnoj trgovini i to: sa Hrvatskom, Bugarskom, Rumunijom, Moldavijom i Albanijom. Svi sporazumi su tokom ove godine stupili na snagu sa prelaznim periodom za smanjenje /ukidanje carina i smanjenje necarinskih barijera najkasnije do 2007 godine.
Zbog posebne osjetljivosti poljoprivrede u sporazumima su trgovinske povlastice za ove proizvode znatno manje od onih za industriju i uglavnom su ograničenog dometa.


IZGRADNJA I JAČANJE INSTITUCIJA U POLJOPRIVREDI
Nastavljeno je jačanje institucionalnih pretpostavki za razvoj poljoprivrede kroz opremanje i modernizaciju inspekcijskih i stručnih službi.
Republička Savjetodavna služba u biljnoj proizvodnji je toku 2004. godine imala niz zapaženih i od poljoprivrednih proizvođača prihvaćenih akcija.
Početkom januara na području Boke organizovana je Zimska maslinarska škola u okviru koje su, na preko 20 okruglih stolova na području Tivta, Kotora i Herceg Novog, edukovani uljari i maslinari ovog kraja o agro tehnici masline, preradi plodova i pakovanju ulja.
U februaru je organizovan Kurs rezidbe maslina koji je pohađalo 45 polaznika (prosjek godina 32) iz svih opština crnogorskog primorja, koji su nakon završenog kursa dobili certifikate.
U okviru prve faze projekta Unapređivanje Savjetodavne službe obavljena je edukacija 15 poljoprivrednih stručnjaka u Institutu za mediteranske kulture u Bariju. U drugoj fazi realizacije ovog projekta (u toku 2005. godine) u planu je edukacija poljoprivrednih proizvođača putem okruglih stolova, seminara, studijskih putovanja u Italiju, i sl.
Sredinom godine su, pored već postojeća tri regionalna centra (Podgorica, Bar, Bijelo Polje), osnovana još dva (Nikšić i Berane), čime je znatno prošireno područje djelovanja Službe.
Kako je osnovni zadatak Službe edukacija poljoprivrednih proizvođača davanjem savjeta na terenu, putem elektronskih ili pisanih medija, u toku 2004. godine stručni saradnici službe u pet navedenih Centara su :
Ř obišli oko 1500 domaćinstava širom Crne Gore,
Ř održali ili organizovali oko 50 okruglih stolova, praktičnih demonstracija na terenu, savjetovanja, predavanja (iz oblasti voćarstva, vinogradarstva, povrtarstva),
Ř za štampane medije (Pobjeda, Publika, Dan, Vijesti, Eko Hrana, Agrikultura, lokalni pisani mediji) napisali su oko 150 stručnih tekstova i savjeta,
Ř za elektronske medije dato je preko 100 stručnih savjeta, uključujući i lokalne medije (Bar, Bijelo Polje, Berane, Kolašin, Mojkovac, Cetinje)
Ř pružili veliku pomoć prilikom organizovanja rada Agrobiznis Centra na Cetinju,
Ř dali preko 400 savjeta putem telefona.
Pored ovih aktivnosti, saradnici Službe bili su aktivno uključeni u realizaciju programa Ministarstva poljoprivrede, učestvujući u raznim komisijama.
Veoma aktivno učešće Službe bilo je u programu Zaštite maslina, pregledanjem zasada masline, organizaciji i raspodjeli nabavljenih hemijskih sredstava te u izvođenju samog čina zaštite maslina avionskim putem.
U narednom periodu očekuje se još veća angažovanost zaposlenih u ovoj Službi, jer se njeno osnivanje pokazalo kao dobar potez, a ona sama postaje prepoznatljiv i nezaobilazan segment unapređivanja biljne proizvodnje.

Nastavljena je saradnja i partnerski odnos sa brojnim udruženjima i rad na afirmaciji organizovanja i povezivanja proizvođača.
Zadrugarstvo, zajedno sa udruženjima, nezaobilazan je oblik organizovanja poljoprivred-nih proizvođača. U ovoj godini Zadružni savez imao je niz aktivnosti, od izbora poljoprivrednih rekordera pa do realizacije programa agrobudžeta: nabavka selekcionisanih matica, rekonstrukcija klanice u Gusinju i dr.
Zadružni pokret i dalje je opterećen nasljeđem iz prošlosti, tako da, pored zadruga koje su prebrodile teškoće i uspješno se bave primarnom poljoprivredom, preradom i plasmanom, postoje i one koje praktično i ne funkcionišu.
Podržane su brojne manifestacije koje znače promociju i afirmaciju poljoprivredne proizvodnje i života na selu.
POLITIKA KREDITIRANJA
Pored podsticajnih sredstava, važnu ulogu u razvoju agrara imala su kreditna sredstva. Izvori tih sredstava bili su višestruki.
U poljoprivredu se plasiraju sredstva obrtnih fondova od donacija iz prethodnih godina, iz programa Obnova, od doniranih roba i sl.
Najznačajnija kreditna podrška poljoprivredi i prehrambenoj industriji u ovoj godini bila je kroz realizaciju programa ''Legalizacija postojećih i otvaranje novih radnih mjesta''. U okviru pet kreditnih linija (porodične farme u stočarstvu, biljna proizvodnja, tov brojlera i proizvodnja živinskog mesa, izlov plave ribe i modernizacija postojećih i izgradnja novih kapaciteta u agroindustriji) pozitivno su ocijenjena 154 zahtjeva i banke su odobrile kredit u iznosu od 3.070,650. Kroz ove programe otvoreno je 280 novih radnih mjesta.
Značajna je kreditna podrška bila u okviru programa podizanje konkurentnosti mesne industrije Crne Gore, preko Direkcije za razvoj malih i srednjih preduzeća. Do sada je za 5 subjekata odobrena kreditna podrška od 2,29 mil., od planiranih 2,8mil..
Pored navedenih kreditnih linija, i pojedine crnogorske banke (Pljevaljska, Montenegro i dr) imaju sopstvene kreditne linije za razvoj poljoprivrede, prije svega za nabavku poljoprivredne mehanizacije.
Ovome treba dodati i kreditnu aktivnost međunarodnih nevladinih organizacija i fondacija koje su tokom godine ulagale u programe iz poljoprivrede. Agroinvest je i u ovoj godini dodjeljivao mikrokredite za razvoj stočarstva, ratarstva, voćarstva, proizvodnje povrća u staklenicima, sisteme za navodnjavanje i sl. Kreditnu podršku kooperantima beranske mljekare ''Zora'' za nabavku steonih junica obezbijedila je nevladina organizacija Karitas.
Iako se iz godine u godinu poboljšavaju uslovi za kreditiranje i sve je više kreditnih sredstava na raspolaganju, još uvijek su zahtjevi za investiranjem veoma izraženi. To govori da su mnogi preduzetnici prepoznali poljoprivredu kao sigurnu oblast za realizaciju svojih ideja i da su spremni da ulažu u poljoprivredu i uopšte u proizvodnju hrane.


IZGRADNJA ROBNE MARKE PROIZVODA ORGANSKE POLJOPRIVREDE
Crnogorska poljoprivreda je, usljed smanjene upotrebe sintetičkih hemijskih preparata u ishrani i zaštiti bilja, u značajnoj mjeri kompatibilna sa principima organske ili biološke poljoprivrede. Organska poljoprivreda je veliki izazov i razvojna šansa, koja se u potpunosti uklapa u koncept Crne Gore kao ekološke države.
U toku ove godine intenzivno je rađeno na afirmaciji organske poljoprivrede i stvaranju uslova da ovaj koncept zaživi u Crnoj Gori. Posebno treba istaći sljedeće:
- nastavljena je edukacija proizvođača i osposobljavanje domaćih stručnjaka za buduće inspektore za organsku poljoprivredu;
- realizovan je pilot projekat Razvoj organske poljoprivrede na području Morače,
- donesen je novi Zakon o organskoj poljoprivredi sredinom godine;
- privodi se kraju izrada podzakonskih akata, čime se stvara zakonski okvir za proizvodnju u skladu sa međunarodnim standardima;
- urađen je i promovisan znak (logo) proizvoda organske poljoprivrede Crne Gore, uz učešće UNDP i nevladine organizcije GEA.
MEĐUNARODNA PODRŠKA POLJOPRIVREDI
U 2004. godini realizovano je niz projekata koji su rezultat bilateralne i podrške Evropske Unije poljoprivredi Crne Gore. Postavljeni ciljevi projekata bili su višestruki: direktna ulaganja u poljoprivredu, transfer savremenih tehnologija, jačanje kapaciteta postojećih i uspostavljanje novih institucija u poljoprivredi, jačanje kadrovskih kapaciteta, upoznavanje sa standardima i zakonodavstvom EU.
Projekat ''Jačanje kapaciteta veterinarske i fito-sanitarne službe Crne Gore'', predstavlja podršku EU, preko Evropske Agencije za rekonstrukciju, u vrijednosti od 1,5 miliona eura. Ovaj projekat je nastavak podrške EU jačanju institucija u funkciji bezbjednosti hrane koja je u prethodnim godinama realizovana kroz Program sigurnosti hrane (FSP) i Program formiranja savremene laboratorije za mljekarstvo. Veoma su vidljivi efekti ovog projekta: izgrađena i opremljena Specijalistička veterinarska laboratorija, nabavljena nova oprema za fito-sanitarnu laboratoriju, uspostaljena funkcionala piramidalna organizacija veterinarske službe, izvršene pripreme za sličan model organizovanja fito-sanitarne službe.
''Razvoj mljekarskog sektora u sjevero-istočnom dijelu Crne Gore'' je projekat koji je prošao kroz završnu fazu u ovoj godini. I pored niza poteškoća koje su bile rezultat početnog pozicioniranja proizvoda mljekare ''Zora'' na tržištu, kao i određenih tehničkih problema i ograničenih kadrovskih resursa, projekat je ispunio očekivanja i stvorio mljekarski kapacitet koji dugoročno treba da bude okosnica razvoja prozvodnje mlijeka na sjevero-istoku Crne Gore. Ostvarenju tog cilja će svakako doprinijeti druga faza ovog projekta koja je najavljena od Vlade Velikog Vojvodstva Luksemburga i koja će trajati naredne dvije do tri godine.
Projekat ''Unapređivanje proizvodnje sjemenskog krompira'' je podrška Vlade Luksemburga, koji je u ovoj godini realizovan u formi sužene intervencije u vrijednosti od 120 hiljada eura (nabavka osnovnog sjemena, dijela opreme za fito-sanitarnu laboratoriju i tehnička pomoć). U toku je priprema projektnog dokumenta za realizaciju višegodišnjeg i široko obuhvatnog projekta.
Vlada Kraljevine Holandije obezbijedila je realizaciju projekta: ''Unapređivanje proizvodnje koncentrovane stočne hrane u Crnoj Gori'' u vrijednosti od 200.000. Projekat je realizovan u saradnji lokalnog partnera ABS iz Nikšića i holandskih partnera Agriplan, Pricor i Otovanger. Projekat je obezbijedio povećanje kapaciteta fabrike ABS za 20%, uspostavljanje sistema kontrole kvaliteta i potrebnih standarda kvaliteta proizvedenih smješa. Projekat ''Unapređivanje živinarstva u Crnoj Gori'' realizuje se, takođe, u saradnji lokalnog partnera ABS iz Nikšića i holandskih partnera Abisan i Hibrobiz. Cilj je projekta, čija je vrijednost 220.000, uspostavljanje repro cjeline u živinarstvu (nabavka roditeljskog jata, proizvodnja priplodnih jaja i inkubatorska stanica).
Projekat ''Podizanje konkurentske sposobnosti domaćih preduzeća i proizvoda'' je pokrenula Direkcija za razvoj malih i srednjih preduzeća u saradnji sa Ministarstvom poljoprivrede i njemačkom organizacijom za tehničku pomoć i saradnju GTZ. Postavljeni ciljevi za preduzeća iz Mesne industrije bili su: obrazovanje osoblja, uvođenje standarda, kontrola kvaliteta, tehnološki konsalting, finansijska podrška, razvoj marketing funkcije i promocija. Za pet preduzeća je do sada obezbijeđena kreditna podrška u iznosu od 2.295.000 (planirano 2.800.000).
Projekti USAID, koje realizuju CHF u sjevernom, a IRD u južnom dijeli Crne Gore, nastavljeni su i u ovoj godini sa zapaženom aktivnošću u ruralnim predjelima. Efekti su veoma vidljivi i ogledaju se kroz izgradnju mnogobrojnih vodovoda, lokalnih puteva i drugih infrastrukturnih objekata. Posebno su važni projekti ekonomske revitalizacije lokalnih zajednica (eko-katun, podignuti zasadi, pogoni za preradu voća, zelena pijaca). U obezbjeđivanju finansijskih sredstava za ove projekte participiralo je i Ministarstvo.
''Poboljšanje i tehnološke inovacije u mljekarstvu Crne Gore'' je projekat koji je finansirala Vlada Republike Italije u vrijednosti od 342.000, a koji je završen sredinom godine. U završnoj fazi projekta obezbijeđeno je 45 tankova za hlađenje mlijeka za veće proizvođače i oprema za mužu ovaca na farmi Pišče u sastavu AD ''B.Pivljanin''.
Projekat ''Održivi razvoj proizvodnje voća i povrća u oblasti Balkana'' rezultat je potpisanog Memoranduma sa Vladom Republike Italije i poljoprivrednim mediteranskim institutom iz Barija CIHEAM, i njegova ukupna vrijednost iznosi 120.000. Osnovni je cilj projekta jačanje savjetodavnih službi u zemljama Balkana i implementacija tehnika za održivi razvoj u proizvodnji voća i povrća. Projekat će obezbijediti tehničku pomoć kroz niz praktičnih kurseva i demonstracija na terenu.
Program TAIEX (tehnička pomoć i razmjena informacija) osmišljen je kao vid kratkoročne tehničke pomoći zemljama kandidatima i zemljama zapadnog Balkana u usklađivanju njihovih pravnih propisa sa propisima EU i u izgradnji neophodne administrativne infrastrukture. Veći broj zaposlenih u Ministarstvu i stručnjaka Biotehničkog instituta pohađalo je odgovarajuće seminare u drugoj polovini 2004.godine.
Projekat Seednet "Očuvanje genetskih resursa poljoprivrdenog bilja" čini mrežu od devet partnera u regionu Makedonija, Albanija, Hrvatska, Kosovo, entiteti BiH (Federacija i Republika Srpska), Slovenija, Srbija i Crna Gora, koji su u julu 2004. godine potpisali Ugovor kojim je započeo SeedNet projekat. Cilj projekta je formiranje radnih grupa koji će raditi na kolekcionisanju genetskih resursa i uspostavljanju nacionalnih programa za očuvanje genetskih resursa. Predviđena sredstva za Crnu Goru iznose 100.000 .
Sredinom godine potpisan je Memorandum o razumijevanju sa Ministarstvom poljoprivrede Republike Slovenije, čiji je cilj jačanje saradnje i omugućavanje direktnih kontakata između partnera dvije zemlje u oblasti poljoprivrede i prehrambene industrije.


ZAKONSKA REGULATIVA
Ministarstvo je imalo intenzivne aktivnosti i na promjeni zakonske regulative u poljoprivredi. U ovoj godini doneseni su novi zakoni:
i. Zakon o veterinarstvu,
ii. Zakon o organskoj poljoprivredi,
iii. Zakon o duvanu
U pripremi su sljedeći zakoni:
i. Zakon o vinu, rakiji, drugim alkoholnim pićima i etanolu,
ii. Zakon zdravstvenoj zaštiti bilja,
iii. Zakon o pesticidima,
iv. Zakon o sjemenu poljoprivrednog bilja,
v. Zakon o sadnom materijalu
Svi pomenuti zakoni usklađeni su sa odgovarajućim direktivama EU. Sa izmjenom zakonskih propisa nastaviće se i ubuduće. Pomenuti zakoni, tamo gdje bude potrebno, biće dopunjeni i odgovarajućim pravilnicima.
U oblasti izmjene zakonskih propisa i njihovog usklađivanja sa međunarodnim standardima, prije svega EU i STO, Ministarstvo očekuje intenzivna aktivnost. Takođe, implementacija novih zakona i proces pridruživanja STO je u oblasti poljoprivrede vrlo zahtjevan, tako da će Ministarstvo u periodu koji dolazi maksimalno koristiti sve raspoložive kadrovske resurse, uz neophodnu pomoć eksperata van ministarstva.


STRUČNO USAVRŠAVANJE KADROVA
Kadrovima, kao jednom od najvažnijih resursa u razvoju društva, poklanjana je značajna pažnja i u ovoj godini.
Obezbjeđivane su studentske stipendije za deficitarna zanimanja. Ministarstvo je finansijski podržavalo brojne pojedinačne odlaske naših stručnjaka na usavršavanja u druge zemlje, kao i pomoć određenim istraživanjima i sl.
Formiranjem novih laboratorija i službi, razvojem i povećanjem obima posla u inspekcijskim službama stvaraju se uslovi za zaposlenje kvalitetnih mladih kadrova. Mogućnost za zaposlenje agronoma i veterinara stvara se i otvaranjem modernih prerađivačkih pogona.


MEDIJSKA PREZENTACIJA AKTIVNOSTI U POLJOPRIVREDI
Crnogorski mediji su i tokom 2004. redovno pratili aktivnosti u poljoprivredi. Televizijska emisija Agrosaznanje je i dalje jedna od najgledanijih TV emisija. Stalne slušaoce i dobru popularnost i dalje održava i emisija o poljoprivredi na Radiju Crne Gore.
Značaj i aktuelnost poljoprivrede i njenih aktivnosti vidi se i po prisustvu obilja tema iz poljoprivrede u svim dnevnim novinama. Pored toga, crnogorski dnevni listovi: Pobjeda, Dan i Republika imaju i redovne rubrike o poljoprivredi.
Pored prisustva tema iz poljoprivrede u postojećim pisanim medijima, o poljoprivredi se može pročitati mnoštvo zanimljivosti i u stručno popularnim časopisima: Pčelarstvo, Bilten Udruženja veterinara, Eko hrana, Agrokultura i drugi.
Svi ovi vidovi medijske prezentacije doprinose ne samo afirmaciji poljoprivrede i sela, nego pozitivno utiču na potrošače da se opredjeljuju za domaće proizvode.


ŠTA SU PRIORITETI RAZVOJA POLJOPRIVREDE U 2005. GODINI ?
U oblasti poljoprivrede, i proizvodnje hrane uopšte, prioritet će imati programi koji su u proteklom periodu dali dobre rezultate, kao i preduzimanje mjera koje doprinose bržem razvoju primarne proizvodnje i njenom čvršćem povezivanju sa prerađivačkom industrijom. Nastaviće se modernizacija i podizanje konkurentske sposobnosti proiz-vođača u poljoprivredi i agroindustriji. U tom smislu, Ministarstvo će nastaviti da inicira i realizuje razvojne projekte, a posebno one u kojima je naglašena multifunkcionalnost poljoprivrede. Takvi projekti znače dugoročno održivu poljopriv-rednu proizvodnju usklađenu sa racionalnim korišćenjem raspoloživih resursa, brži ruralni razvoj, stvaranje nove vrijednosti uz relativno male inpute, otvaranje novih radnih mjesta i smanjenje siromaštva u ruralnim sredinama. Time će se istovremeno realizovati programi predviđeni Strategijom razvoja i redukcije siromaštva.
Agrarnu politiku karakterisaće:
· podsticajna politika iz Agrobružeta zajedno sa sredstvima međunarodnih projekata, projektima Dirkecije za mala i srednja preduzeća i bankarskim kreditima;
· podrška podizanju konkurentske sposobnosti domaćih proizvođača i povećanja proizvodnje u cilju supstitucije uvoza i povećanja izvoza, kako bi se smanjio spoljnotrgovinski deficit CG;
· stvaranje neophodnih pretpostavki za povećano korišćenje raspoloživih prirodnih resursa kroz promjenu strukture korišćenja poljoprivrednog zemljišta i putem povećanja brojnog stanja stoke do poželjnog optimuma;
· podsticaj izgradnje i modernizacije prerađivačkih kapaciteta na bazi domaće sirovine i uspostavljanje efikasnih reprolanaca u svim važnijim sektorima poljoprivrede uz otklanjanje postojećih uskih grla;
· nastavak podrške rješavanju problema plasmana tržišnih viškova poljoprivrednih proizvoda;
· stvaranje povoljnog ambijenta za domaće proizvođače hrane i eliminisanje nelojalne konkurencije kroz dosljednu primjenu instrumenata iz Zakona o spoljnoj trgovini (zaštita od prekomjernog uvoza, antidamping mjere i kompenzatorne carine za eliminisanje izvoznih subvencija);
· jačanje porodičnog biznisa u poljoprivredi, uključujući uvođenje mehanizacije u proizvodnju i modernizaciju radnih procesa;
· podrška plasiranju finansijskog kapitala banaka i preduzetnika u profitabilne razvojne projekte u oblasti proizvodnje hrane;
· obezbjeđivanje uravnoteženog regionalnog razvoja i stvaranje boljih uslova za život na selu;
· nastavak izgradnje robne marke proizvoda organske poljoprivrede i rad na čvršćem povezivanju ponude visokovrijednih i prepoznatljivh poljoprivrednih proizvoda sa turističkom tražnjom;
· kadrovsko jačanje i tehničko opremanje stručnih i inspekcijskih službi;
· modernizacija laboratorija u cilju obezbjeđivanja bezbjednosti hrane;
· izgradnja informacionog sistema i uvodjenje registra proizvodjača;
· uskladjivanje zakonske regulative sa standardima EU i principima STO.









II) ŠUMARSTVO
U toku 2004. godine Ministarstvo je definisalo strateški okvir za oblikovanje budućeg razvoja šumarskog sektora u skladu sa praksom drugih evropskih država, koje su u posljednjih nekoliko godina preradile ili upotpunile svoju šumarsku politiku i strategiju, kako bi se uskladile s preuzetim međunarodnim obavezama i promjenama vezanima za upravljanje ovim značajnim resursom.
Potpisivanjem i ratifikovanjem međunarodnih sporazuma, Crna Gora potvrđuje svoju predanost održivom gazdovanju svim šumama kojim ujedno čini napore u pravcu otklona od tradicionalnog koncepta održive proizvodnje drveta i uspostavljanju jednakog vrednovanja zaštite životne sredine i opštekorisnih vrijednosti šuma.
Imajući u vidu značaj resursa šuma za Republiku, kao i brojne funkcije koje proističu iz preduzetih mjera na zaštiti i unapređivanju, u taj međuzavisni odnos uključeni su brojni subjekti.
Uprava šuma CG, kao organ državne uprave, gazduje integralno svim šumama i šumskim zemljištem na cijeloj teritoriji Crne Gore. Uprava je organizovana u 15 područnih jedinica, od čega 14 na sjeveru Republike i jedna na primorju.
Osnovni zadatak Uprave šuma, koja je počela sa radom početkom 2002.godine, jeste zaštita i unapređivanje postojećeg šumskog fonda u skladu sa Zakonom o šumama i drugim podzakonskim aktima.
Uprava šuma je za 2004. godinu izvršila šumsko uzgojne radove na površini od 855 ha, što je u odnosu na prethodnu godinu više za 9%, kada je nivo izvršenih šumsko uzgojnih radova obuhvatio površinu od 787 ha.
U ovoj godini zasađeno je 1.356.000 sadnica smrče, jele, crnog i bijelog bora i bagrema, što je u odnosu na 2003. godinu više za 67%.
Pored uzgoja, Uprava šuma je u 2004. godini učinila i značajne napore na uređivanju šuma (izrada opštih i posebnih osnova) gdje je uređena površina od 54.002 ha, što je u odnosu na 2003.godinu više za 77%.
U segmentu košćenja šuma, ostvarena proizvodnja od 244.403m3 neto drvne mase za 12 mjeseci 2004.godine veća je za 5% u odnosu na ostvarenu proizvodnju za prethodnu godinu. Sve ove aktivnosti su uslovile da se povećaju i prihodi po osnovu plćanja koncesione naknade koja je uvećana u odnosu na naplaćeni prihod iz 2003.godine za 12,5%. U 2004.godini naplaćeni prihod iznosi preko 5.000.000 , a u 2003.godini 4.343 247 .


RASADNIČKA PROIZVODNJA
Podizanjem šumskog rasadnika na Žabljaku i revitalizacijom i proširenjem kapaciteta rasadnika u Kolašinu, stvoreni su uslovi za povećanu rasadničarsku proizvodnju u šumarstvu koja bi većim dijelom zadovoljila potrebe za sadnim materijalom u Crnoj Gori. Sve ove aktivnosti, su u skladu sa planskim dokumentom Program pošumljavanja goleti, koji je usvojila Vlada a koji će značiti kvalitetnu osnovu za veći obim radova na proširenoj reprodukciji u šumarstvu.




ZAŠTITA ŠUMA
Sprovođenju aktivnosti na efikasnijoj zaštiti šuma posvećena je posebna pažnja, i to posebno na:
· fizičkoj ili neposrednoj zaštiti šuma,
· zaštiti šuma od biljnih bolesti i
· zaštiti šuma od požara.
Zaštita šuma u proteklom periodu sprovođena je u skladu sa usvojenim Planovima rada i saradnjom inspekcijskih službi, Uprave šuma i Ministarstva unutrašnjih poslova.
Bespravne sječe, iako ih je bilo i u 2004. godini (evidentirano 3.546 m3 drvne mase na teritoriji Republike), imaju tendenciju značajnog smanjenja u odnosu na prethodni period, tako da se u ovoj godini bilježi njihovo smanjenje u odnosu na prethodnu za 31%.
Ministarstvo je u toku ove godine preko inspekcijskih službi i Uprave za šume preduzelo niz mjera na zaštiti šuma od štetnog insekta gubara (Lymantria dispar) koji se javio u progradaciji posebno u južnom regionu. Zaposleni u Upravi šuma su se kroz stručno osposobljavanje u toku održavanja dva seminara upoznali sa mjerama koje je neophodno preduzeti da bi se ove pojave suzbijale. Donošenjem Naredbe o sprovođenju mjera zaštite od insekta gubara, Ministarstvo nastoji da kroz preventivne mjere utiče da se ove pojave svedu na kontrolisanu mjeru.
Zaštiti šuma od požara poklonjena je posebna pažnja. Treba istaći da u ovoj godini na teritoriji Crne Gore nije bilo većih požara, što je rezultat preduzetih mjera preventivne zaštite ali i povoljnih vremenskih prilika u toku ljeta.


PODRŠKA PREDUZEĆIMA IZ OBLASTI ŠUMARSTVA I DRVNE INDUSTRIJE
U segmentu korišćenja šuma, u 2004. godini projektovana je podrška preduzećima koja se bave eksploatacijom šuma (ŠPAD Podgorica i Andrijevica) i preduzeća iz oblasti drvoprerade ("Gornji Ibar"), koja su u fazi prestrukturiranja i privatizacije u skladu sa Programom prestrukturiranja preduzeća i Sanaciono-razvojnim programom šumarstva i drvne industrije. Tim preduzećima je pomognuto kroz nabavku nove opreme, reparaciju postojećih kapaciteta kao i pružanjem tehničke pomoći i odgovarajuće obuke.
Opšti ciljevi definisani Sanaciono razvojnim programom šumarstva i drvne industrije koji je usvojila Vlada RCG polovinom 2003. godine pokazali su potpune efekte kod privatizovanih preduzeća. U toku ove godine privatizovana su sljedeća preduzeća: ŠPAD Nikšić i "Javorak" iz Nikšića, "Donja Brezna" i ŠPAD Plužine.
Osjetno povećanje proizvodnje u šumarstvu i drvnoj industriji ostvarivano je u toku čitave godine, i u poređenju sa istim periodom prethodne godine, zabilježen je rast kod primarne prerade i dijela finalnih proizvoda za 1,5 puta, što je jako značajno.
Preduzeća drvoprerade obuhvaćena Sanacionim programom dopremila su u svoje pogone 82.440 m3 što je uvećanje za gotovo 2,3 puta u odnosu na isti period prošle godine.
Ovako predstavljeni pokazatelji govore da je u ovoj oblasti ostvaren značajan napredak u gotovo svim fazama, od izvršenja fizičkog obima proizvodnje u segmentima korišćenja šuma, primarne prerade, kao i pojedinim fazama finalne prerade drveta.
U narednom periodu realno je očekivati da će se ukupni trend rasta proizvodnje u šumarstvu i drvopreradi nastaviti i izvjesno doprinijeti ukupnim privrednim kretanjima u Republici, pogotovu što se, određenom dinamikom, nastavlja realizacija procesa privatizacije u: ŠIP "Mojkovac", ŠIP "Bor"- Plav, ŠPAD Andrijevica, ŠIP "Berane"- Berane, Korporacija "Jakić" Pljevlja i "Gornji Ibar"- Rožaje, koja bi trebala da konsoliduje ove značajne privredne subjekte i ujedno obezbijedi uredno izmirenje koncesione naknade Upravi šuma, što do sada nije bio slučaj.


SERTIFIKACIJA ŠUMA
Da bi osiguralo da se gazdovanje šumama u koncesionim uslovima odvija na ekološki prihvatljiv, socijalno stabilan i ekonomski održiv način, Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede je definisalo zadatak uvođenja FSC standarda u šumarstvu u Crnoj Gori.
Sertifikat koji se treba uspostaviti na nacionalnom nivou, dokaz je orijentacije Crne Gore prema održivom gazdovanju šumskim resursima.
Za Akreditaciono tijelo koje će sprovesti postupak izrade, usvajanja i inplementacije FSC standarda na međunarodom tenderu izabrana je organizacija Smart Wood- predstavništvo za Evropu organizacije Rainforest Alliance (Savjet za brigu o svjetskim šumama). Realizacija ove aktivnosti je započela krajem avgusta ove godine.
Inplementacijom i razvojem FSC standarda u Crnoj Gori očekuje se odgovorniji pristup gazdovanju šumama od strane svih subjekata koji učestvuju u tom procesu, kao i lakši pristup zahtjevnim inostranim tržištima.


MEĐUNARODNI PROJEKTI U ŠUMARSTVU
I u toku ove godine nastavljena je aktivnost na značajnim projektima koji će se realizovati u šumarstvu i drvnoj industriji.
Napominju se samo značajniji;
a. Projekat "Razvoj Crnogorskog šumarstva" koji podržava Vlada Luksemburga (vrijednost projekta 3,1 milion ) i koji će pomoći razvoj šumarstva i drvne industrije što će unaprijediti planiranje u šumarstvu, sjemensku i rasadničarsku proizvodnju, potom preduzeća koja se bave preradom drveta i što će na kraju stvoriti uslove za primjenu nacionalnog standarda (po FSC metodologiji) u šumarstvu.
b. Projekat Geografsko informacioni sistem (GIS) u šumarstvu koji podržava UNDP preko Finske vlade sa 400.000, koja je ujedno finansirala izradu studije izvodljivosti ovog projekta za Crnu Goru.
c. Program Sanacije i revitalizacije rječnih tokova Tare i Lima koji je u završnoj proceduri kod Svjetske Banke. Vrijednost ovog projekta je 5 miliona . Program će rezultirati brojnim aktivnostima na pošumljavanju obešumljenih područja kao i izradu infrastrukturnih objekata kako bi se regulisali tokovi ovih rijeka, zaštitilo poljoprivredno zemljište i imovina ljudi na tim prostorima.



LOVSTVO
Ministarstvo je u toku 2004. godine radilo na jačanju institucionalnog okvira kao preduslova za jačanje i osposobljavanje Lovačkog saveza, koji bi trebalo da ima značajnu ulogu za razvoj crnogorskog lovstva.
Donesen je Programa razvoja lovstva koji će predstavljati osnov za reformu lovstva u Republici.
Pripremljen je i novi Nacrt Zakona o lovstvu. Predviđeno je da novim Zakonom budu data veća ovlašćenja Lovačkom Savezu Crne Gore, ali isto tako to će stvoriti njihove veće obaveze i odgovornosti.

PROMOTIVNA DJELATNOST
U promotivnoj djelatnosti i popularizaciji šumarstva i u ovoj godini napravljeni su značajni pomaci. Nastavilo se sa izdavanjem revije "Montenegro Šume", postavljen web sajt i postavljeni propagandni bilbordi na saobraćajnicama koji afirmišu zaštitu šuma.
U toku ove godine u organizaciji Lovačkog Saveza izašla su dva broja stručno popularnog časopisa Monte lovac na čijoj je ideji i konkretizaciji bio angažovan značajan broj saradnika što je dalo početne ohrabrujuće rezultate. U listu su bile zastupljene veoma interesantne teme lova, kinologije, balistike, nacionalnih parkova, šumarstva i ekologije, dakle svega onoga što ima veze sa prirodom i životom u njoj.



























III) VODOPRIVREDA
U oblasti vodoprivrede u okviru sredstava opredijeljenih Budžetom Republike za 2004. godinu (700.000 ), finansirana je izgradnja 37 vodovoda sa pratećim objektima (kaptaže, rezervoari i dr.).

Pregled realizacije programa upotrebe sredstava u vodoprivredi za 2004.godinu
Opština Naziv objekta Uplaćeno,
PODGORICA 1. Vod. Vranjina2. Vod. Dinoša 3. Vod. Kuči 25.00020.00020.000
UKUPNO: (1-3) 65.000
NIKŠIĆ 1. Vod. Poklonci 2. Vod. Župa 3. Hidrog.istraž.radovi 7.200 20.00016.567
UKUPNO: (1-3) 43.767
DANILOVGRAD 1. Vod. Podvraće 2. Vod. Šobaići 3. Vod. Bare Šumanov.4. Vod. Vučica 20.00025.00020.00010.000
UKUPNO: (1-4) 75.000
CETINJE 1. Vod. Njeguši 2. Vod. Drušići 20.00020.000
UKUPNO: (1-2) 40.000
BAR 1. Vod.Dupilo-Popratnic2. Vod. Boljevići 3. Vod. Gluhi Do 20.00010.00010.000
UKUPNO: (1-3) 40.000
BERANE 1. Vod. Polica2. Vod. Vrbica3. Vod. Bubanje4. Vodovod Bor5. Most na Vrbičkoj rijeci 50.00010.00010.00010.000 5.850
UKUPNO: (1-5) 85.850
BIJELO POLJE 1. Vod. Zaton2. Vod. Kradenak-Vrbe 30.00020.000
UKUPNO: (1-2) 50.000
MOJKOVAC Vod.Juškovića potok 56.318
UKUPNO: (1) 56.318
ŽABLJAK 1. Vod. Ninkovići 20.000
UKUPNO: (1) 20.000
PLAV 1. Vod. Mašnice2. Vod. Kruševo 3. Vod. Dosudje 4. Vod. Brezojevica 10.000 4.000 9.000 4.000
UKUPNO: (1-4) 27.000
PLJEVLJA 1. Vod.Mataruge - Otilovići 100.000
UKUPNO: (1) 100.000
ROŽAJE 1. Vod. Lovnica 2. Vod. Gusnice 5.000 5.000
UKUPNO: (1) 10.000
ŠAVNIK 1. Vod. Miloševići -Kruševica 2. Vod Bare II 8.00010.000
UKUPNO: (1) 18.000
KOLAŠIN 1. Vod. Dragovića polje2. Vod. Žirka Crkvine 30.00010.000
UKUPNO: (1-2) 40.000
ANDRIJEVICA 1. Vod. Božići2. Vod. Kralje3. Vod. Đulići 10.000 5.000 4.000
UKUPNO: (1-3) 19.000
PLUŽINE 1. Vod. Crkvičko Polje 10.000
UKUPNO: (1) 10.000
SVEUKUPNO: (1-16) 699.930

U skladu sa Programom upotrebe sredstava u vodoprivredi za 2005.godinu, nastaviće se aktivnosti na objektima za vodosnabdijevanje pri čemu će prioritet biti dat nastavku radova na već započetim objektima.
Tokom ove godine vođene su značajne aktivnosti u pravcu valorizacije značajnih potencijala vode za piće.
Shodno međunarodnom javnom pozivu za dodjelu koncesije po BOT aranžmanu za korišćenje voda za flaširanje u komercijalne svrhe iz jula 2003.godine, sa najpovoljnijim ponudjačima u aprilu ove godine zaključena su četiri ugovora o korišćenju voda sa izvorišta: Alipašini izvori Plav, Vrela Tunjeva Milojevićka vrela Nikšić, Vrela Rožaje, Djedov izvor Kolašin.
Takodje, početkom novembra ove godine, zbog daljeg interesovanja potencijalnih investitora raspisan je međunarodni javni poziv za dodjelu još šest koncesija za korišćenje vode za flaširanje sa izvorišta: Bukovička vrela i izvorište Jeremija Kolašin, Naja Podgorica, Viška vrela Danilovgrad, Krnovska vrela i Oko Bijele Šavnik. U toku je postupak izbora najpovoljnijeg ponudjača za dodjelu koncesija sa ovih izvorišta.
Značajna pažnja posvećena je eksploataciji šljunka i pijeska iz korita vodotoka. Tokom ove godine je intenzivirana inspekcijska kontrola poštovanja izdatih vodoprivrednih saglasnosti i zbog propusta u radu pojedinih koncesionara ukinuto je šest vodoprivrednih saglasnosti. Uspostavljeno je bolje partnerstvo između koncesionara i mjesnih zajednica i realizovani su infrastrukturni objekti od interesa za lokalno stanovništvo.
U decembru ove godine Vlada je donijela odluku o osnivanju Uprave za vode u cilju uspostavljanja potrebnog institucionalnog okvira za unapređivanje vodoprivredne djelatnosti u Crnoj Gori.