Tirana: Izlaganje ministra pravde Željka Šturanovića na Ministarskoj konferenciji "Regionalna saradnja u borbi protiv organizovanog kriminala i korupcije"

Poštovani predsjedavajući,

Uvažene dame i gospodo,

Želim prije svega da vas pozdravim u ime Vlade Republike Crne Gore koja je u potpunosti privržena borbi protiv organizovanog kriminala kao i da izrazim visoku zahvalnost domaćinu našeg susreta, Ministarstvu pravde Republike Albanije na izvanrednoj organizaciji i ukazanom gostoprimstvu.

Vlada Republike Crne Gore visoko cijeni značaj današnjeg sastanka imajući u vidu važnost teme koja je na dnevnom redu, dakle organizovani kriminal i korupcija i regionalno partnerstvo u borbi protiv ovih društveno negativnih pojava. Imajući u vidu nespornu činjenicu da kriminalitet u poslednjih nekoliko godina posebno dobija nove oblike i forme ispoljavanja te izrazito negativan uticaj tih pojava na sve pore društva u cjelini Vlada Republike Crne Gore veoma intenzivno radi na stvaranju normativnih i institucionalno-organizacionih rješenja kojima će se na adekvatan način odgovoriti tim pojavama. U tom smislu Vlada Republike Crne Gore je svojevremeno utvrdila program borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala čiji je cilj bio stvaranje opštedruštvenog plana i široko prihvaćenog sistema radnji, mjera i aktivnosti na suzbijanje svih oblika organizovanog kriminala kao izuzetno štetnog kriminogenog fenomena. Dugoročni cilj ovog programa je da se njegovom operacionalizacijom ograniči i suzbije koliko god je to moguće korupcija i organizovani kriminal i njihove posljedice koje su destruktivne po društvo uopšte. Radi konkretizacije navedenog Programa Vlada Republike Crne Gore je utvrdila document pod nazivom Specifične akciono-orjentisane mjere za borbu protiv organizovanog kriminala koji sadrži konkretne zadatke iz ove oblasti, njihove nosioce i rokove za izvršavanje tih zadataka, a koji sam imao priliku da prezentiram na ministarskom sastanku u Briselu krajem novembra prošle godine. Na realizaciji ovog dokumenta se veoma intenzivno radi, mnoge obaveze su već završene i ja mogu da kažem da se Crna Gora već prepoznaje kao zemlja koja je u zakonskoj i insticionalnoj ravni napravila ogromne iskorake u borbi protiv ovog društvenog zla.

Krajem prošle godine Crna Gora je dobila svoj novi Krivični zakonik, Zakonik o krivičnom postupku i Zakon o državnom tužiocu. Ovim zakonima je predviđeno da se oni primjenjuju u roku od tri mjeseca od njihovog stupanja na snagu tako da su navedeni zakoni u punoj primjeni u Crnoj Gori od početka aprila tekuće godine. Navedeni rok je iskorišćen za sprovođenje veoma intenzivnih programa edukacije odnosno stručnog osposobljavanja svih subjekata koji u efikasnoj primjeni ovih zakona imaju svoje mjesto. Dakle, sudija, tužilaca i pripadnika Ministarstva unutrašnjih poslova. Ta je obuka bila neophodna i zbog toga što su navedenim zakonima napravljene, po mišljenju domaće i međunarodne stručne javnosti, najveće izmjene u krivično-pravnoj oblasti u poslednjih pedeset godina u Crnoj Gori pa je sve subjekte koji na ovaj ili način učestvuju u primjeni ovih zakona trebalo na odgovarajući način upoznati sa konkretnim rješenjima u zakonima i pripremiti ih za njihovu adekvatnu primjenu.

Krivičnim zakonikom se nastojalo kroz čitav niz inkriminacija potpunije obuhvatiti pojam organizovanog kriminala posebno se određujući prema krivičnim djelima izvršenim od strane više lica na organizovani način propisivanjem za ta lica znatno strožijih kazni kao i kažnjavanjem vođe kriminalne organizacije bez obzira da li učestvuje u vršenju konkretnog krivičnog djela.

Zakonikom o krivičnom postupku predviđen je niz novih postupaka i mehanizama u otkrivanju i dokazivanju organizovanog kriminala uvođenjem specijalnih istražnih metoda i sredstava, zaštite žrtava i svjedoka posebno u odnosu na zaštitu informacija na anonimnosti svjedočenja, mogućnost svjedočenja preko video veze, saslušanja svjedoka pod pseudonimom uz pomoć tehničkih uređaja itd.

Zakonom o državnom tužiocu uveden je po prvi put u naš pravni sistem institut specijalnog tužioca ili tužioca za suzbijanje organizovanog kriminala na način što je predviđeno da se pri Vrhovnom državnom tužiocu formira posebno odjeljenje za borbu protiv organizovanog kriminala čijim radom rukovodi Specijalni tužilac. Shodno navedenim rješenjima prije par mjeseci je izabran i prvi specijalni tužilac u Crnoj Gori koji je dakle počeo sa radom.

Vlada Republike Crne Gore duboko svjesna činjenice da svi oblici kriminala, a naročito organizovani, djeluju, između ostalog, i kroz zastrašivanje i eleminaciju svjedoka čijim bi se davanjem iskaza lakše dokazivala određena krivična djela utvrdila je krajem jula tekuće godine Predlog zakona o zaštiti svjedoka. Ovim Predlogom je predviđeno da se zaštita svjedoka, odnosno njemu bliskog lica obezbjeđuje primjenom Programa zaštite koji je definisan kao skup mjera koje se primjenjuju u cilju zaštite života, zdravlja, fizičkog integriteta, slobode ili imovine većeg obima svjedoka odnosno njemu bliskog lica. Dakle, ovim Zakonom se obezbjeđuje zaštita svjedoka van suda dok je zaštita svjedoka na sudu regulisana Zakonikom o krivičnom postupku. Očekujem da će Predlog ovog zakona biti usvojen na prvom narednom zasijedanju Skupštine Republike Crne Gore, u oktobru mjesecu čime će Crna Gora zaokružiti sveobuhvatnu reformu u krivično-pravnoj oblasti.

U okviru Ministarstva unutrašnjih poslova takođe su sprovedene veoma intenzivne aktivnosti na planu efikasne borbe protiv organizovanog kriminala. Pripremljeni su novi Zakon o policiji i Zakon o Agenciji za nacionalnu bezbijednost koji se nalaze u skupštinskoj proceduri. Formirano je posebno Odjeljenje za borbu protiv organizovanog kriminala u čiji sastav su ušli pripadnici Ministarstva unutrašnjih poslova koji su obučeni za ovaj posao preko sveobuhvatnih programa stručnog osposobljavanja. U skladu sa činjenicom da je Vlada Republike Crne Gore već usvojila Strategiju borbe protiv trgovine ljudima čime je stvorila neophodne pretpostavke i utvrdila konkretne mehanizme za suzbijanje ovog oblika organizovanog kriminala formiran je poseban tim za implementaciju te Strategije koji ima obavezu da o rezultatima te implementacije periodično obavještava domaću i međunarodnu javnost.

Želim da napomenem da je krajem prošle godine Crna Gora dobila i Zakon o sprječavanju pranja novca kojim je stvoren normativni okvir za efikasnu, institucionalnu i sistemsku borbu protiv pranja novca kao i uspostavljena disciplina i kontrola finansijskih transakcija. Shodno rješenjima iz tog zakona u Crnoj Gori je nedavno formirana Uprava za sprječavanje pranja novca, kao poseban organ uprave, koja je kadrovski kompletirana i snadbjevena odgovarajućom opremom za ostvarivanje svojih zakonom predviđenim nadležnosti.

Takođe, sredinom ove godine Crna Gora je dobila i Zakon o konfliktu interesa čiji je cilj podizanje nivoa povjerenja u legitimno vršenje javnih funkcija i utvrđivanje načina izbjegavanja konflikta javnog i privatnog interesa. Zakon se odnosi na javne funkcionere i ima za cilj nepristrasno obavljanje povjerenih poslova, vodeći računa o etici profesije i dužnostima koje se obavljaju.

Agencija za antikorupciju koju je Crna Gora osnovala decembra 2000-te godine, u skladu sa svojim međunarodnim obavezama između ostalog veoma intenzivno radi sa predstavnicima crnogorskog nevladinog sektora i civilnog društva kao i međunarodnih organizacija i institucija na sačinjavanju Akcionog plana antikorupcijskih aktivnosti koji će između ostalog obuhvatiti i formiranje posebnog Izvršnog komiteta za njegovu implementaciju.

Svjesna značaja ostvarivanja saradnje sa susjednim zemljama i zemljama u regionu na planu suzbijanja organizovanog kriminala, Vlada Republike Crne Gore je do sada zaključila sporazume, osim sa Vladom Republike Srbije i sa Vladom Republike Makedonije, Vladom Republike Albanije i UNMNIK-om na Kosovu o saradnji u borbi protiv terorizma i organizovanog kriminala. Sa takvim svojim aktivnostima Vlada Republike Crne Gore će nastaviti i ubuduće duboko svjesna činjenice da kriminal uopšte, a posebno organizovani kriminal ne poznaje granice i da je regionalna saradnja neophodan preduslov za njegovo suzbijanje.

Dame i gospodo, Vlada Republike Crne Gore je duboko svjesna činjenice da se korupcija i organizovani kriminal ne mogu pobijediti bez adekvatne podrške javnosti. Pored nevladinog sektora i civilnog društva i mediji imaju ključnu ulogu u boljem sagledavanju i poimanju korupcije i organizovanog kriminala kao negativnih društvenih fenomena. U tom smislu Vlada Republike Crne Gore je kroz posebne oblike i modelatite proširila saradnju nadležnih državnih organa sa medijima kako bi se, zajedno sa nevladinim sektorom i civilnim društvom unaprijedila društvena reakcija prema fenomenu organizovanog kriminala i korupcije, olakšalo njihovo otkrivanje i ukazivalo na njihove izuzetno štetne posljedice.
Na kraju dame i gospodo, želim da istaknem da Vlada Republike Crne Gore u potpunosi prihvata Rezoluciju koja je predložena na današnjem sastanku, daju joj punu podršku i smatra posebno značajnim da se, kako je i predloženo u Rezoluciji godišnje razgovara o postignutom napretku u okviru ove kampanje a da tim razgovorima prethode sastanci na ekspertskom nivou.