Brisel: Govor ministra pravde Željka Šturanovića na Ministarskoj konferenciji o zajedničkim mjerama na suzbijanju korupcije u Jugoistočnoj Evropi

Poštovani dr Busek,

Poštovane kolege ministri,

Vaše ekselencije,

Dame i gospodo,


Velika mi je čast i zadovoljstvo da učestvujem na ovoj Ministarskoj konferenciji i, u ime Vlade Republike Crne Gore, izrazim spremnost i odlučnost da se problemu suzbijanja korupcije da prioritetni značaj, kao i da se na tom planu nastavi intenzivna međunarodna i regionalna saradnja.

Dozvolite mi, prije svega, da izrazim zadovoljstvo što se u proteklih pet godina pokazalo da je Antikorupcijska inicijativa Pakta stabilnosti adekvatan i efikasan okvir za regionalnu saradnju na planu suzbijanja korupcije. Takođe, u izuzetno pozitivnom kontekstu posmatram i formiranje Regionalnog sekretarijata SPAI-a u Sarajevu i povjeravanje njegovog rukovođenja upravo zemljama Jugoistočne Evrope. Od njegovog operativnog ustanovljavanja (mart 2004) do danas, SPAI RSLO je opravdao povjerenje koje mu je ukazano. Kao posebno uspješan rezultat izdvojio bih nedavnu realizaciju Regionalne ture, tj. posjete zemljama SPAI-a, što je bila dobra prilika da se, između ostalog, uspostave direktni kontakti sa državnim organima i drugim tijelima nadležnim za prevenciju i borbu protiv korupcije, kao i identifikuju konkretni modaliteti saradnje zemalja Regiona na ovom polju.

Koristim ovu priliku da napomenem da je Republika Crna Gora, potpisavši 2000-te godine Sporazum i Akcioni plan Antikorupcijske inicijative Pakta stabilnosti, nedvosmisleno izrazila političku volju da odlučno krene u suzbijanje korupcije. Nakon toga, Vlada Republike Crne Gore imenovala je Višeg predstavnika SPAI-a i januara 2001. godine formirala Upravu za antikorupcijsku inicijativu.

Kada su u pitanju aktivnosti koje su na planu borbe protiv korupcije preduzete na nacionalnom nivou, posebno ističem da je u dosadašnjem periodu prioritet dat kontinuiranoj reformi zakonodavstva koja se, paralelno, odvijala kroz dva procesa reformu krivičnog zakonodavsta, s jedne, i uspostavljanje preventivnih mehanizama, s druge strane. Naravno, važno je napomenuti da je istovremeno tekao i proces ukupne reforme, kako državne uprave, tako i ekonomskog i finansijskog sistema.

Tokom prethodne dvije godine, sprovođenjem sveobuhvatne reforme pravosudnog sistema, Republika Crna Gora je, usvajanjem Krivičnog zakonika, Zakonika o krivičnom postupku, kao i Zakona o zaštiti svjedoka, izvršila značajnu reformu krivičnog zakonodavstva i tako, u saradnji sa OEBS-om, Savjetom Evrope i drugim međunarodnim organizacijama, izvršila njegovo usklađivanje sa brojnim međunarodnim aktima i standardima iz ove oblasti. Posebno je značajno istaći da je Zakonikom o krivičnom postupku ustanovljen specijalni postupak za borbu protiv organizovanog kriminala i uvedeno korišćenje savremenih istražnih sredstava i metoda u postupku prikupljanja dokaza. Borba protiv organizovanog kriminala intenzivirana je i imenovanjem Specijalnog tužioca za suzbijanje organizovanog kriminala (jul 2004). Nadalje, usvajanjem Zakona o zaštiti svjedoka, stvoreni su svi neophodni uslovi za efikasniju borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala. Ovaj institut se po prvi put ustanovljavava pravnim sistemom Republike Crne Gore i, ovom prilikom, posebno ističem da će u njegovoj implementaciji nesumnjivo biti neophodno uspostaviti saradnju sa zemljama Regiona, a i šire.

U okviru reforme krivičnog zakonodavstva, takođe, neophodno je pomenuti i Zakon o sprečavanju pranja novca (usvojen 2003. godine), u skladu sa kojim je formirana Uprava za sprečavanje pranja novca, kao samostalni i operativni organ zadužen za preduzimanje aktivnosti i mjera za prevenciju i borbu protiv pranja novca. Tokom marta 2005. godine, Zakon je dopunjen odredbama o sprečavanju finansiranja terorizma, čime je pozitivno zakonodavstvo u ovoj oblasti, gotovo u potpunosti, usklađeno sa relevantnim međunarodnim standardima.

Kada je u pitanju suzbijanje korupcije, važno je imati na umu da je prevencija, pored krivičnog gonjenja i osude, veoma značajan segment borbe protiv korupcije. U tom cilju, a u saradnji sa međunarodnim organizacijama, posebno Svjetskom bankom, Savjetom Evrope, OECD-om, OEBS-om, USAID-om i ABA/CEELI-em, kao i nevladinim organizacijama i civilnim društvom, tokom 2001. godine usvojeni su Zakon o javnim nabavkama, Zakon o Budžetu, šest novih poreskih zakona, a tokom 2004. godine Zakon o finansiranju političkih partija, Zakon o Državnoj revizorskoj instituciji i Zakon o konfliktu interesa.

Usvajanjem Zakona o konfliktu interesa i formiranjem nezavisne državne Komisije želio se postići osnovni cilj podizanja nivoa povjerenja u legitimno i nepristrasno vršenje vlasti, i obezbijediti pridržavanje etičkih normi i kodeksa ponašanja u obavljanju javne funkcije.

Takođe, Zakon o Državnoj revizorskoj insituciji predstavlja jednu od temeljnih novina u uspostavljavanju pouzdane kontrole rada državne uprave. Naime, ovim zakonom uvodi se institucionalna, eksterna, nezavisna, stručna i objektivna kontrola trošenja budžetskih sredstava.

U kontekstu antikorupcijskh aktivnosti na međunarodnom planu i učešća i članstva naše Republike u značajnim međunarodnim organizacijama i institucijama, treba istaći da je, u poslednjih pet godina, Republika Crna Gora, kao punopravan član, učestvovala na svim sastancima Rukovodne grupe SPAI-a i ostvarila prepoznate napore u promovisanju ove Inicijative. Štaviše, mjere i aktivnosti koje smo do sada preduzimali, u velikom dijelu, korespondiraju sa zahtjevima Sporazuma i Akcionog plana, kao i preporukama SPAI-a.

Na osnovu našeg članstva u Savjetu Evrope, a u cilju efikasnijeg ispunjenja obavezujućih preporuka za prevenciju i borbu protiv korupcije, Crna Gora je uzela aktivno učešće u radu GRECO-a, čiju ekspertsku posjetu, tokom zajedničke I i II Evaluacije, očekujemo u prvoj polovini juna tekuće godine. Takođe, predstavnici Republike Crne Gore aktivno su uključeni i u rad MONEYVAL-a, na čijem je zasijedanju, januara 2005. godine, usvojen i Izvještaj Republike Crne Gore na planu sprečavanju pranja novca i finansiranju terorizma.

Republika Crna Gora učestvuje i u realizaciji PACO Impact projekta Savjeta Evrope za implementaciju antikorupcijskih strategija zemalja Jugoistočne Evrope.
Pored brojnih ratifikovanih međunarodnih dokumenata iz ove oblasti, neophodno je posebno istaći Konvenciju Ujedinjenih Nacija protiv korupcije, kao globalni instrument za borbu protiv korupcije. Ovaj univerzalni instrument za borbu protiv korupcije Državna zajednica Srbija i Crna Gora potpisala je decembra 2003. godine, ali ne i ratifikovala. U tom kontekstu, smatram izuzetno značajnim projekat SPAI RSLO u pravcu podrške potpisivanju, ratifikaciji, implementaciji i analizi stepena usklađenosti zakonodavnog i institucionalnog okvira zemalja Regiona sa odredbama ove Konvencije.

Nadalje, Državna zajednica SiCG, pored Krivično-pravne, prošlog mjeseca, potpisala je i Građansko-pravnu konvenciju Savjeta Evrope o korupciji.

Naravno, na ovako eminentnom mjestu i pred ovako respektabilnim auditorijumom, nije potrebno napominjati da je suzbijanje korupcije proces koji zahtijeva kontinuirane napore svih segmenata društva i veliku stepen izdržljivosti i strpljenja. U tom smislu, očekuje nas, svakako, mukotrpni i dugotrajni proces implementacije novih zakonskih rješenja, kao i usvajanje Nacionalne strategije za borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala, gdje će, od izuzetne važnosti, biti i saradnja na regionalnom i medjunarodnom planu. Takodje, ono što nas posebno ohrabruje, ali nam i postavlja dodatne zadatke, svakako je i pozitivno ocijenjena Studija izvodljivosti koja obavezuje i motiviše na dalje ispunjavanje preporuka i usvajanje relevantnih međunarodnih standarda.

Na kraju, osvrćući se na juče održan Ekonomski forum, smatram da male države, kakva je i Crna Gora, u ostvarivanju ciljeva privrednog rasta i ekonomskog prosperiteta moraju optimalno koristiti raspoložive resurse. U tom kontekstu, u cilju jačanja integriteta poslovnih operacija, propusti moraju biti svedeni na minimum, a korupcija kao činjenica koja negativno utiče na ukupan rejting, umanjuje efekte nacionalne poreske politike i odbija strane investiticije, ne smije biti tolerisana. U tom kontekstu, ističem da je Republika Crna Gora, u prethodnom periodu, posebno kroz reformu ekonomskog i finansijskog sistema, uspostavila otvoreno tržište i kreirala jednake uslove, na bazi slobodne utakmice i nadmetanja, za sve zainteresovane privredne subjekte.
Dakle, Republika Crna Gora je prepoznala korupciju kao složen, opasan i prisutan kriminogeni fenomen i u borbi protiv njega izabrala zajednički pristup i koordinirane napore svih relevantnih državnih organa, nevladinog sektora, regionalnih i medjunarodnih organizacija i institucija. Stoga, Republika Crna Gora ostaje nedvosmisleno opredijeljena da nastavi sa preduzimanjem aktivnosti usmjerenih na suzbijanje korupcije i intenziviranje procesa sveobuhvatnih reformi nešeg pravnog, finansijskog i ekonomskog sistema.

Zahvaljujem na pažnji.