Saopštenje Ministarstva zaštite životne sredine i uređenja prostora

Dana 16. novembra 2005.godine, usljed nevremena koje je zahvatilo šire područje opštine Kotor, došlo je do pucanja čeličnih sajli koje su držale radioaktivni gromobran, koji je pao na na krov zgrade SP 90/2 Dobrota Kotor. Skidanje tog gromobrana obavljeno je po nalogu Ministarstva zaštite životne sredine i uređenja prostora. Sve aktivnosti koje su pratile havariju i uklanjanje radioaktivnog gromobrana bile su u skladu sa principima rada, koji važe u takvim i sličnim situacijama. Cijeli posao su odradila lica koja su obučena i osposobljena da rade sa izvorima jonizujućih zračenja iz Centra za ekotoksikološka ispitivanja. Reagovalo se u najkraćem roku, čime su spriječene sve moguće negativne implikacije, prije svega po zdravlje stanovnika iz zgrade na kojoj se gromobran nalazio. Taj gromobran je privremeno pohranjen u atomsko sklonište vojnih vlasti i nalazi se pod nadzorom.

Republička ekološka inspekcija i stručna ekipa iz Centra za ekotoksikološka ispitivanja, izvršili su takođe kontrolu radioaktivnog gromobrana u Ulcinju, koji se nalazi na metalnom stubu visokom oko 25 m, u blizini Doma vatrogasaca, Doma kulture i zgrade policije. Mjerenja radioktivnosti su pokazala da je nivo zračenja u granicama vrijednosti fona prirodnog zračenja i da ne postoji nikakva opasnost od prekomjernog izlaganja lica koja borave i rade u neposrednoj blizini. Dalje je utvrđeno da gromobran nije oštećen, nije pao i da je usmjeren na način predviđen projektom, tako da ne postoji opasnost od zračenja.

Iako su zaštita od jonizujućeg zračenja i kontrola radioaktivnih gromobrana, do donošenja Ustavne povelje, bili u nadležnosti saveznih organa, oni nijesu imali podatke o njihovom broju i lokacijama, niti su ispoštovali član 53. Zakona o zaštiti od jonizujućih zračenja (Sl. list SRJ, br. 46/96), kojim je propisano "da se izvori jonizujućeg zračenja iz radioaktivnih gromobrana moraju ukloniti u roku od 3 godine od dana stupanja na snagu Zakona".

Zbog toga je Ministarstvo zaštite životne sredine i uređenja prostora pripremilo projekat kojim će se stvoriti uslovi da se svi radioaktivni gromobrani koji se nalaze na teritoriji Crne Gore uklone i pohrane na zakonom predviđeni način. U tu svrhu, Ministarstvo je imenovalo stručnu radnu grupu (sastavljenu od predstavnika Centra za ekotoksikološka istraživanja i Instituta Vinča), koja je izradila Projektnu dokumentaciju za izgradnju Objekta za procesiranje radioaktivnog otpada i privremeno skladištenje. U toku su poslovi pripreme građevinskog dijela Projekta, nakon čega se očekuje da će se tokom druge polovine 2006.godine stvoriti optimalni uslovi za rješavanje problema odlaganja svih izvora jonizujućeg zračenja na teritoriji Crne Gore.