Kotor: Ministar zaštite životne sredine i uređenja prostora Boro Vučinić govorio na II Međunarodnom simpozijumu ekologa Crne Gore

Govor ministra zaštite životne sredine i uređenja prostora Bora Vučinića na II Međunarodnom simpozijumu ekologa Crne Gore:

"Dame i gospodo, poštovani učesnici,

Izuzetno mi je zadovoljstvo da vas pozdravim u ime Ministarstva zaštite životne sredine i uredjenja prostora Vlade Crne Gore i svoje lično ime, na početku II Medjunarodnog simpozijuma ekologa Crne Gore.

Naučno istraživački rad, nove tehnologije i savremene istraživačke metode predstavljaju osnovu za razvoj kvalitetnih planova i programa zaštite i unapredjenja životne sredine. U tom smislu, Crna Gora ulaže značajne napore u praćenju savremenih trendova razvoja nauke i naučnog obrazovanja, kao preduslova stvaranja kvalitetnog kadra i valjanih podataka o prirodi i biodiverzitetu naše države.

Uvjeren sam da će II Međunarodni simpozijum ekologa Crne Gore doprinijeti razmjeni znanja i iskustava relevantnih predstavnika naučnih i stručnih institucija iz Crne Gore i drugih zemalja čiji su predstavnici prisutni na ovom skupu, i da će se na taj način uspostaviti neophodna saradnja i osnažiti naučni sektor biologije, ekologije i zaštite životne sredine.

Iskoristiću ovu priliku da istaknem da je na današnji dan, 20 septembara 1991. godine, Skupština Crne Gore usvojila Deklaraciju o Crnoj Gori kao ekološkoj državi. Usvajanjem Deklaracije Crna Gora se opredijelila da širi identitet ekološke države kroz usklađivanje ekonomskog i društvenog razvoja, što je i potvrđeno na I Svjetskom samitu o životnoj sredini i razvoju u Rio de Ženeiru 1992. godine gdje je Deklaracija usvojena u završnom dokumentu Konferencije-u Agendi 21.

Potvrda ovakvog opredjeljenja Vlade Crne Gore je definisana u članu 1. Ustava RCG: "Crna Gora je demokratska, socijalna i ekološka država". Takodje, u članu 19. Ustava RCG se navodi da: "Svako ima pravo na zdravu životnu sredinu i na blagovremeno i potpuno obavještavanje o njenom stanju. Svako je obavezan da čuva i unapređuje životnu sredinu."

Nakon usvajanja Deklaracije o ekološkoj državi i ustavnog definisanja Crne Gore kao ekološke države, sproveden je niz aktivnosti na realizaciji ove ideje:

Naime, već 1992. godine je formirano Ministarstvo zaštite životne sredine. Takodje, iste godine se otpočelo sa realizacijom Studije "Utvrđivanje kvaliteta životne sredine Zetske ravnice" jer su postojale indicije da je kvalitet tog prostora narušen što je Studija i potvrdila. Institucionalni okvir zaštite životne sredine je osnažen formiranjem "Javnog Preduzeća za Nacionalne parkove", kojem je povjereno upravljanje, unapređivanje i korišćenje prirodnih bogatstava i dobara svih nacionalnih parkova u Crnoj Gori.

Naredne 1993. godine, Vlada RCG je formirala Državnu komisiju za rješavanje problema kvaliteta životne sredine Zetske ravnice i uticaja Kombinata aluminijuma Podgorica na životnu sredinu. Iste godine Vlada je usvojila Izvještaj Državne komisije sa predlogom mjera i Operativni program za rješavanje problema kvaliteta životne sredine Zetske ravnice. Sa realizacijom tog Programa se otpočelo odmah. Medjutim, zbog poznatih događaja prethodne decenije nije bilo moguće realizovati sve predvidjene mjere iz Operativnog programa. Medjutim, sve mjere koje nijesu završene do sada, obuhvaćene su Ekološkim programom, za koji se obavezao kupac KAP-a da će ga realizovati do 2010. godine. Podrazumijeva se da će mjere iz ovog Programa biti pod stalnom ekološkom kontrolom.

Iste godine Ministarstvo zaštite životne sredine je uradilo Projektni zadatak za izradu studije "Integralna zaštita životne sredine na teritoriji Opštine Pljevlja". Studija je realizovana fazno, u periodu od 1993-1998 godine.

Godine 1995. NP "Skadarsko jezero" je upisan na listu močvarnih područja od međunarodnog značaja Ramsarske konvencije. Iste godine, Vlada RCG je donijela Odluku o osnivanju JU "Prirodnjački muzej Crne Gore".

Donošenjem Zakona o životnoj sredini 1996. godine, po prvi put je u Crnoj Gori uređen sistem zaštite životne sredine, obaveze pravnih i fizičkih lica u obavljanju privrednih i drugih aktivnosti, kao i obaveze preduzimanja propisanih mjera zaštite životne sredine i utvrđenih standarda u ovoj oblasti, te odgovarajuće kaznene odredbe kojima se sankcioniše svako postupanje i ponašanje koje bi imalo za posljedicu ugrožavanje i pogoršavanje kvatiteta životne sredine. Sledeće godine je usvojen niz podzakonskih akata, koji detaljno razradjuju pojedine oblasti definisane Zakonom o životnoj sredini.

Dalje, na osnovu rezultata studije "Integralna zaštita životne sredine na teritoriji Opštine Pljevlja", 1999. godine Vlada RCG je usvojila Operativni program za sprovođenje mjera iz Studije "Integralna zaštita životne sredine na teritoriji Oštine Pljevlja" za period 1999.-2007. godine i otpočelo se sa realizacijom mjera. Najvažnija od mjera za koju je bila zadužena Vlada RCG je realizovana a to je vodovod za gornju zonu. Privredni subjekti, a prije svih Termoelektrana, Rudnik uglja, Rudnik "Šuplja stijena" nijesu izvršili svoje obaveze i ta će pitanja biti riješena kroz privatizaciju ovih kompanija.

U cilju sanacije ekoloških problema, 2000. godine Vlada RCG je usvojila Projekat dekontaminacije rta Arza i odmah se otpočelo sa radovima na dekontaminaciji. Rađeno je fazno tokom dvije godine. Po ocjeni stručnjaka UNEP-a posao je završen izuzetno kvalitetno i taj prostor je osposobljen za bezbjedno korišćenje.

Posmatrano u okviru najsloženijih prioritetnih poslova intezivno se radi na projektima koji imaju za cilj rješavanje i sanaciju ključnih problema tzv. hot-spot tački u životnoj sredini koje mogu značajnije da ugroze izuzetne prirodne vrijednosti crnogorskog prostora:

- Završen je Projekat sanacije i rekultivacije jalovišta u Mojkovcu i prišlo se njegovoj realizaciji. Projekat je vrijedan 7 500 000 Eura i finansira se sredstvima Vlade a u manjem iznosu i donatora.

- Otpočela je izrada Glavnog projekta za sanaciju jalovine rudnika Šuplja stijena u Pljevljima. Projekat bi trebalo da bude završen i usvojen do kraja ove godine, kada će se otpočeti sa ugovorom za realizaciju.

- Privode se kraju radovi na izgradnji privremenog skladišta za radioaktivni otpad. Objekat je finansiran sredstvima Vlade a biće opremljen potrebnim sredstvima koja će kao donator obezbijediti Međunarodna agencija za atomsku energiju iz Beča.

- Za proces privatizacije KAP-a, Rudnika boksita i TE Pljevlja urađene su Studije "0" stanja sa ciljem da se tačno snime svi izvori zagađivanja i da se izbjegnu sve polemike sa kupcem oko naslijeđenog stanja. Cijenimo da je ovo ispravan pristup koji ne ostavlja prostora za nejasnoće jer su snimljena stanja tj. rezultati usaglašeni (KAP, Boksiti) ili će biti usaglašeni sa kupcem (TE Pljevlja).

U dijelu zakonodavstva u pripremi EU integracija do sada su donijeti sljedeći zakoni:

Zakon o procjeni uticaja na životnu sredinu;
Zakon o strateškoj procjeni na životnu sredinu;
Zakon o integrisanom sprječavanju i kontroli zagađivanja;
Zakon o upravljanju otpadom;
Zakon o zaštiti od buke u životnoj sredini;
Zakon o planiranju i uredjenju prostora;
Zakon o izgradnji objekata.

Svi ovi zakoni su u potpunosti usaglašeni sa direktivama EU i njihovo donošenje je u Studiji izvodljivosti Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju sa EU, okarakterisano kao pozitivno.

U sklopu dalje harmonizacije propisa sa Evropskim zakonodavstvom, kao i ispunjavanja obaveza iz Evropskog partnerstva i Agende ekonomskih reformi, tokom ove godine pripremljeni su i ubrzo će se naći u redovnoj proceduri usvajanja zakoni o kvalitetu vazduha, o eko fondu, o zaštiti od jonizujućeg zračenja i radijacionoj bezbjednosti i izmjene i dopune zakona o životnoj sredini.

Takođe, Ministarstvo zaštite životne sredine i uredjenja prostora pripremilo je niz strateških dokumenta kojim se stvara osnova za efikasno upravljanje životnom sredinom kao što su: Master plan za prečišćavanje otpadnih voda Crnogorskog primorja i opštine Cetinje, Strateški master plan za kanalizaciju i otpadne vode u centralnom i sjevernom regionu Crne Gore, Strateški master plan za upravljanje otpadom na republičkom nivou i Master plan za vodosnadbjevanje opština Crnogorskog primorja i opštine Cetinje.

Do kraja ove godine, Vlada Crne Gore će usvojiti Nacionalnu strategiju održivog razvoja. Struktura procesa izrade ovog dokumenta je bila postavljena tako da omogući široko učešće svih subjekata društva, jer vjerujemo da samo tako možemo doći do rješenja koja će biti ekološki održiva ali i opšte prihvaćena. Nevladin sektor je kod izrade ovog dokumenta dao značajan doprinos, što ne čudi, ako se ima u vidu njihovo veliko učešće i kod pitanja vezanih za projekat HE Buk-Bijela.

Ovom prilikom ističem da je Vlada RCG nedavno usvojila nacrt Prostornog plana Republike do 2020.god. Prostorni plan RCG, kao strateški dokument, utvrdjuje razvojno opredjeljenje i koncepcije korišćenja prostora, primjenom savremenih metodologija, normi i standarda i uz punu saglasnost sa razvojnim mogućnostima i poštovanjem principa održivog razvoja.

Takodje, u skupštinskoj proceduri je Prostorni plan područja posebne namjene za Morsko dobro, čime se po prvi put stvaraju uslovi da se na planski način valorizuje ovaj najatraktivniji prostor i realizuju značajne investicije za Crnu Goru.

Do kraja ove godine trebalo bi da se formira Agencija za životnu sredinu. Evropska Agencija za rekonstrukciju finansira i izgradnju objekta i izradu projekta formiranja Agencije. Kako je cilj Crne Gore da pristupi Evropskoj Uniji, to je potrebno ne samo harmonizovati zakone sa propisima EU već i usaglasiti naše institucije sa praksom EU, kako bi se kreirala najbolja rješenja za implementaciju prava EU.

Uvođenje novih standarda i formiranje novih institucija imaće za posljedicu značajnu promjenu struktura nadležnosti u odnosu na postojeće, ali i racionalna i funkcionalna rješenja kompatibilna sa rješenjima savremenog svijeta.

Takođe se radi na pripremi ratifikacije Barselonske konvencije, Kjoto protokola, Štokholmske konvencije, Konvencije o borbi protiv dezertifikacije zemljišta i ostalih medjunarodnih konvencija, sporazuma i ugovora iz oblasti životne sredine.

Ministarstvo zaštite životne sredine i uređenja prostora će i u predstojećem periodu nastaviti sa uskladjivanjem nacionalnog zakonodavstva sa zakonodavstvom EU, jačati institucionalne kapacitete i raditi na očuvanju i unapredjenju životne sredine.

Pred nama su veliki izazovi i siguran sam da ćemo ih uz pomoć medjunarodnih institucija i organizacija uspješno savladati. To je naša obaveza prema sljedećim generacijama, prema ostatku globalnog eko-sistema čiji smo mali ali vrijedni dio, i prema ljepoti i bogatstvu prirode u kojoj živimo.

Na kraju, želim da vas još jednom pozdravim i čestitam 20. septembar-Dan ekološke države Crne Gore, i proglašavam II Međunarodni simpozijum ekologa Crne Gore otvorenim".