Izlaganje Ministra rada i socijalnog staranja dr Suada Numanovića na 99 sjednici Međunarodne konferencije rada u Ženevi

Uvaženi Predsjedavajući,
Generalni direktore,
Poštovane kolege,
Dame i gospodo

Crna Gora je nakon sticanja članstva u Međunarodnoj organizaciji rada 2007.godine, putem sukcesije preuzela 68 konvencija kojih je bila potpisnik Državna zajednica Srbija i Crna Gora i na taj način zvanično preuzela obavezu njihove implementacije.
U korpus ovih konvencija spadaju i osam fundamentalnih konvencija, među kojima su i Konvencija br.138 o minimalnim godinama života za zapošljavanje i Konvencija br.182 o najgorim oblicima dječijeg rada. Prema Ustavu Crne Gore, potvrđeni i objavljeni međunarodni ugovori i opšteprihvaćena pravila međunarodnog prava sastavni su dio unutrašnjeg pravnog poretka, a po pravnoj snazi su iznad zakona.
Država Crna Gora je prihvatila većinu međunarodnih ugovora za zaštitu i unapređenje ljudskih prava i sloboda među kojima su i Konvencija o pravima djeteta iz 1989.godine, Konvencija MOR-a br. 100 o jednakim platama za muškarce i žene, Konvencija MOR-a br. 111 o zabrani diskriminacije u zvanju i zapošljavanju. Kao veoma značajno ističemo da smo u decembru 2009.godine usvojili Zakon o potvrđivanju Izmijenjene Evropske socijalne povelje, međunarodnog instrumenta koji predstavlja jedan od centralnih međunarodno-pravnih mehanizama zaštite socijalnih, ekonomskih i kulturnih prava u Evropi

Takođe Crna Gora je ratifikovala Konvenciju MOR-a 144 o tripartitnim konsultacijama i usvojila Zakon o Socijalnom savjetu. Kroz funkcionisanje Socijalnog savjeta ostvaruje se i unaprijeđuje tripartitni dijalog. Socijalni parteneri ravnopravno su zastupljeni i učestvuju u svim sekcijama Socijalnog savjeta, koje pokrivaju oblasti rada, zapošljavanja, zaštite na radu, socijalnog osiguranja itd.
Crna Gora je usvojila Zakon o reprezentativnosti Sindikata, i time su stvoreni uslovi za pluralizam sindikalnih organizacija i njihovu uključenost u socijalnom dijalogu.

Zakon o radu Crne Gore za opšte uslove za zaključivanje ugovora o radu postavlja uslov da je lice navršilo najmanje 15 godina života i da ima opštu zdravstvenu sposobnost. Uzrast od najmanje 15 godina zivota, prema medicinskim, psihološkim i sociološkim standardima predstavlja donju životnu granicu za uključivanje u proces rada bez velike opasnosti po život i zdravlje lica koje se zapošljava. Opšta zdravstvena sposobnost treba da obezbijedi, da se u proces rada uključuju lica čije opšte zdravstveno stanje omogućava izlaganje uobičajenim uslovima rada, saglasno Konvenciji br.138 i Preporuci br.146 MOR-a o minimalnim godinama života za zapošljavanje. Ugovor o radu se može zaključiti i sa licem mlađim od 18 godina života ali samo uz pisanu saglasnost roditelja ako takav rad ne ugrožava njegovo zdravlje, nije zabranjen zakonom i samo na osnovu nalaza nadležnog zdravstvenog organa kojim se utvrđuje njegova sposobnost za obavljanje poslova za koje zaključuje ugovor o radu.
Takođe, Zakon o radu normira u okviru zaštite zaposlenih, posebnu zaštitu lica mlađih od 18 godina života. Tamo gdje se poslovi obavljaju pod posebno nepovoljnim uslovima, gdje se preduzimaju posebne mjere zaštite radne i životne sredine i gdje postoji povećani rizik po zdravlje i život, mlađi od 18 godina ne mogu da rade.Upućivanje ove kategorije zaposlenih na takva radna mjesta je nezakonito.Odredbe su imperativnog karaktera i predstavljaju prekršaj, pa je ustanovljena prekršajna odgovornost za slučaj njihove povrede.
Zaštita lica mlađih od 18 godina se ogleda i u zabrani rada noću i duže od punog radnog vremena. Zabranjuje se određivanje prekovremenog rada maloljetnom zaposlenom, imajući u vidu da njegovoj psihofizičkoj konstituciji ne odgovara rad duži od punog radnog vremena. Izuzetak od pravila zabrane rada noću predstavlja situacija kada je neophodno da se nastavi rad koji je prekinut usljed elementarnih nepogoda, kada treba da se spriječi šteta na sirovinama ili drugom materijalu.Ovakvi se izuzeci moraju restriktivno primjenjivati i o njihovoj primjeni odlučuje nadležni organ poslodavca.Ova materija je uređena na način da su njome ispunjeni zahtjevi postavljeni u revidiranoj Konvenciji MOR-a broj 90 o noćnom radu djece u industriji, koju je Crna Gora takođe ratifikovala.
U sklopu zakonodavne reforme želim da istaknem da je Crna Gora po prvi put normativno i sveobuhvatno, donošenjem posebnog zakona regulisala materiju volonterskog rada i u aprilu ove godine usvojila Zakon o volonterskom radu, koji je usaglašen sa svim značajnim međunarodnim dokumentima za ovu oblast.Volonterski rad po svojoj prirodi predstavlja rad i kao takvog ga prepoznaje i Priručnik MOR-a o mjerenju volonterskog rada i predstavlja njegovu prvu karakteristiku.
Volontiranje može da obavlja i maloljetno lice ali ne može biti mlađe od 15 godina života i na njega se primjenjuju posebni principi zaštite za maloljetne volontere. Maloljetni volonter može da zaključi ugovor o volonterskom radu samo uz pisanu saglasnost roditelja. Sama činjenica da je u pitanju rad obavezivala nas je da postavimo donju starosnu granicu za djecu koja se bave ovom vrstom rada. Zakon o radu postavlja tu granicu na 15 godina pa se i ovaj rad ograničava za djecu ispod te starosne dobi.Navedena starosna granica je uspostavljena jer se imalo u vidu da se dijete smatra svako lice od momenta rođenja do navršene 18 godine života, odnosno po definiciji Konvencije o pravima djeteta i Porodičnog zakona Crne Gore, do sticanja punoljetstva.Ovo znači da djeci ispod 15 godine života nije dozvoljeno da se bave volonterskim radom i time je obezbijeđena zaštita garantovana Ustavom. Ustav Crne Gore jemči djetetu uživanje prava i sloboda koje su primjerene njegovom uzrastu i zrelosti, kao i posebnu zaštitu od psihičkog, fizičkog, ekonomskog i svakog drugog iskorišćavanja i zloupotrebe.
Želim da naglasim da se pitanje volonterizma tretira kroz Strategiju razvoja volonterizma u Crnoj Gori kojom se daje mogućnost djetetu mlađem od 15 godina da se uključi u obavljanje obrazovno-vaspitnih volonterskih aktivnosti ali u okvirima obrazovnog sistema, u cilju obrazovanja i vaspitanja.
Nadzor nad primjenom Zakona o radu i drugih propisa o radu vrši Ministarstvo rada i socijalnog staranja preko inspekcije rada. Inspekcija rada Crne Gore postoji od 1946 godine i vrši nadzor nad primjenom propisa kojima su uređeni radni odnosi i zapošljavanje.Kada je u pitanju dječji rad možemo reći da prilikom nadzora ove inspekcije nije evidentiran dječji rad, već se u potpunosti poštuju odredbe Zakona o radu i relevantnih konvencija.
U postupku inspekcijskog nadzora, od strane inspekcije rada nikada nije evidentirano prisustvo na radu dje ce mlađe od 15 godina, pa možemo konstatovati da u Crnoj Gori nije prisutan dječji rad već se u potpunosti poštuju propisi kojima je ova materija uređena.

Hvala za pažnju.
15.06.2010.godine