Strazbur: Govor predsjednika Vlade Mila Đukanovića na Plenarnom zasijedanju Parlamentarne skupštine Savjeta Evrope

MILO ĐUKANOVIĆ, PREDSJEDNIK VLADE CRNE GORE:
Izlaganje na Plenarnom zasijedanju Parlamentarne skupštine Savjeta Evrope,
Strazbur 22.06.2010. godine

Poštovani gospodine Predsjedniče,
Poštovani Generalni sekretare,
Poštovani poslanici,
Dame i gospodo,

Izuzetna mi je čast da se u svojstvu predsjednika Vlade Crne Gore, najmlađe članice Savjeta Evrope, ali države sa dugom tradicijom istorijskog i civilizacijskog trajanja, obratim ovom visokom domu. Zahvaljujem predsjedniku Parlamentarne Skupštine Mevludu Čavušogluu na ovom prestižnom pozivu. Koristim priliku da mu čestitam preuzimanje ove odgovorne funkcije u vremenu burnih izazova sa kojima se danas suočava Evropa i savremeni svijet. Ovo je i vrijeme korjenitih reformi najstarije političke panevropske organizacije, kako bi se osiguralo da ona u uslovima nove evropske i svjetske arhitekture reafirmiše svoju ulogu i nastavi sa ključnim doprinosom u očuvanju i promovisanju fundamentalnih evropskih vrijednosti – prije svega, ljudskih prava i vladavine prave. Posebno zahvaljujem predsjedniku Čavušoglu što je Crna Gora bila među prvim zemljama koje je nedavno posjetio tokom njegovog boravka u regionu. To vidimo i kao važno priznanje za dosadašnje napore i uspjehe Crne Gore u izgradnji funkcionalne demokratije. Takođe, i promovisanju evropskih vrijednosti u našem regionu.

Upućujem izraze visokog poštovanja generalnom sekretaru SE Torbjornu Jaglandu za izuzetne napore i dinamične aktivnosti koje uspješno preduzima u cilju jačanja pozicije i osavremenjavanja uloge Savjeta Evrope. Takođe, i za dalju izgradnju partnerskog odnosa i senergije sa EU. Isto tako, sa OEBS i UN. Mi to vidimo i kao nezaobilazan okvir za unapređenje sigurnosti i bezbjednosti širom kontinenta, kroz jačanje vladavine prava, ljudskih prava i sloboda. To je uslov i dinamičnijeg demokratskog i ekonomskog razvoja država našeg regiona i njegove integracije u EU.

Posebno mi je drago što se moja posjeta Strazburu realizuje u godini obilježavanja 60-to godišnjice Evropske konvencije o ljudskim pravima. Takođe, i u vrijeme makedonskog predsjedavanja Komitetom ministara SE. I to je potvrda opšteg progresa svih naših zemalja i cijelog regiona Zapadnog Balkana na putu do ostvarenja zajedničkih evropskih i evroatlantskih ciljeva.

Crna Gora je prije četiri godine obnovila svoju državnost na referendumu održanom po najvišim demokratskim standardima. Već tada, dokazalali smo da uspješno izgrađujemo i promovišemo evropske demokratske standarde u regionu, što smo nastavili da radimo i u postreferendumskom periodu. Raduje nas, što se pratnerstvo sa SE, uspostavljeno u tom procesu, posebno kroz angažman Venecijanske komisije, nastavilo i produbilo. Danas je Crna Gora prepoznata kao primjer uspješnosti evropske politike u Jugoistočnoj Evropi, zemlja dobrih vijesti, nezaobilazni faktor regionalne stabilnosti. Ovo su samo neke od ocjena najviših evropskih zvaničnika. Nedavni lokalni izbori potvrdili su političku stabilnost Crne Gore. Takođe, učvrstili smo međuetnički sklad i međuvjerski i multikulturalni dijalog. Dinamizirali smo sistemske reforme, što omogućuje skladno funkcionisanje i podjelu zakonodavne izvršne i sudske vlasti i sve naglašeniju ulogu lokalnih samouprava.

Posvećni smo izgradnji građanskog društva po evropskim standardima. Intenziviramo napore na jačanju institucija i vladavine prava, što je osnov i za vidljivije rezultati u borbi protiv korupcije i organizovanog kriminala. Takođe, i u oblasti efikasnije implementacije usvojenih zakona.

Očuvali smo makroekonomsku stabilnost i u uslovima globalne ekonomske i finansijske krize. U prošloj godini imali smo veoma uspješnu turističku sezonu. Takođe, ostali smo i lider u regionu i među vodećim zemljama Evrope u privlačenju stranih direktnih investicija mjereno po glavi stanovnika. Oko 80 % investicija bilo je iz zemalja EU. Taj pozitivni trend nastavljen je i u prvoj polovini ove godine. Zaokružili smo pripreme za početak realizacije krupnih projekata u oblasti putne infrastrukture, energetike i turizma, što će dati novi zamah daljem ekonomskom razvoju naše zemlje. Koristim priliku da izrazim zahvalnost Banci za razvoj Savjeta Evrope na finansijskoj podršci socijalnim projektima u Crnoj Gori.

Saglasno našim kapacitetima, aktivan smo činilac međunarodne koalicije u traženju odgovora na savremene izazova na globalnom planu.

Ostvarili smo dinamičan progres na putu evropskih i evroatlantskih integracija. Naši građani od decembra prošle godine slobodno putuju u zemlje Šengen zone. Crna Gora je od uspostavljanja prvog ugovornog odnosa sa EU, prije dvije ipo godine, danas, sa realnim izgledima da do kraja ove godine dobije status kandidata i preporuku za otpočinjanje pregovore o pristupanju EU. Kvalitetno i u roku smo odgovorili na Upitnik EK. Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju je, nakon nesmetane ratifikacije u 27 zemalja članica EU, stupio na snagu 1. maja. Prije nekoliko dana u Luksemburgu održana je konstitutivna sjednica Savjeta za stabilizaciju i pridruživane između EU i Crne Gore.
Poruke sa nedavno održanog sastanka na visokom nivou EU – Zapadni Balkan u Sarajevu potvrdile su posvećenost Brisela politici proširenja i punoj integraciji regiona u EU. One su značajno ohrabrenje za Crnu Goru i sve naše susjede. Tačno je da političke elite u državama regiona treba da sprovode reforme, prvenstveno, zbog interesa njihovih građana. Međutim, pozitivna reakcija EU, koja promoviše napredak država u skladu sa vlastitim dostignućima, pomaže nam da radimo bolje, više i brže. Zato, smatramo izuzetno važnim da se održi dinamika procesa. Mi očekujemo fer uslove i objektivno ocjenjivanje napretka svake zemlje pojedinačno.

Punopravno članstvo u NATO je takođe ključni prioritet Crne Gore. Iz ugla Vlade Crne Gore, integracija u Evro-atlantske strukture je, prije svega, garant dugoročne stabilnosti regiona. Demokratski i ekonomski razvijen Zapadni Balkan, čvrsto integrisan u EU i NATO, podjednako je u interesu regiona i EU i šire - Mediterana. To je formula dugoročne stabilzacije Zapadnog Balkana i trajan doprinos bezbjednosti na evropskom i globalnom nivou.

Crna Gora je za veoma kratko vrijeme napravila izuzetne rezultate na putu integracije u NATO. Od decembra 2009. godine, Crna Gora je u MAP – Akcionom planu za članstvu, u predvorju NATO. Prošle nedjelje u Briselu na zasijedanju Sjevernoatlantskog savjeta zaokružen je dvogodišnji ciklus Individualnog partnerskog akcionog plana IPAP. Intenzivno radimo na izradi Godišnjeg nacionalnog programa, i na jesen ćemo otpočeti prvi godišnji ciklus u okviru MAP. Od marta 2010. prvi kontigent Vojske Crne Gore, u sastavu mađarskog kontigenta, u reonu Sjever, pod njemačkom komandom, učestvuje u ISAF Misiji u Avganistanu

Ovi i drugi rezultati u velikoj mjeri su i rezultat izuzetne saradnje i partnerstva sa Savjetom Evrope, koji je u Crnoj Gori prisutan cijelu posljednju deceniju, mnogo prije nego je postala nezavisna i međunarodno priznata država. U punopravno članstvo SE Crna Gora je primljena 11. maja 2007. godine. U svim strukturama crnogorskog društva značaj tog čina prepoznaje se kao snažan impuls za brži demokratski i ukupan razvoj naše države i za ostvarenje naših strateških ciljeva. Svoju politiku nedvosmisleno temeljimo na principima i vrijednostima Savjeta Evrope i zalažemo se za konstruktivan dijalog i saradnju sa svim državama članicama ove organizacije u cilju razvoja i širenja demokratije, vladavine prava i ekonomske stabilnosti i razvoja.

Cijenimo da dosadašnji rezultati potvrđuju čvrstu opredjeljenost i spremnost Vlade da efikasno sprovodi obaveze koje proizilaze iz članstva u Savjetu Evrope. U tom cilju, Vlada - je usvojila i Akcioni plan za saradnju u postprijemnom periodu za 2008 – 2010. Taj plan odslikava koherentan pristup u saradnji sa Savjetom Evrope i definiše aktivnosti i obaveze nadležnih resora i institucija. Do sada su ratifikovane 73 konvencije. Od obaveznih za potpisivanje ostala je samo jedna, a za ratifikaciju još tri konvencije SE. Raduje nas ocjene relevantnih predstavnika SE da Crna Gora prednjači u brzini ispunjavanja preuzetih obaveza. Međutim, kao i u slučaju evropske i evroatlantske integracije, polazište Vlade je da je kvalitet obavljenog posla važniji od brzine, da članstvo u SE nije cilj sam po sebi, već prvenstveno mehanizam transformacije cjelokupnog društva, kako bi se što prije dostigao standard evropskog građanina 21. vijeka.

Konkretna podrška Savjeta Evrope, izvještaji i preporuke Parlamentarne skupštine i ekspertskih komiteta su od velikog značaja za dalji razvoj demokratskog, građanskog i reformski orjentisanog društva u Crnoj Gori. Saradnja Crne Gore sa Savjetom Evrope ostvaruje se u brojnim oblastima, kao što su: podrška parlamentarnim institucijama; usklađivanje izbornog zakonodavstva sa Ustavom; jačanje lokalne samouprave; programi i reforma pravosuđa; obrazovanje i mediji; razvoj pouzdanog i funkcionalnog zatvorskog sistema, uz poštovanje osnovnih ljudskih prava i standarda; razvoj pouzdane i efikasne policijske službe, jačanje borbe protiv svih oblika kriminala i korupcije; unapređenje jednakosti, tolerancije i mira – jednakih prava i tretmana za RAE populaciju, pristup dokumentima za Rome i ostala raseljena lica, očuvanje kulturnog i prirodnog nasljeđa.

Saradnja sa Venecijanskom komisijom, čija su stručna mišljenja značajno doprinijela kvalitetu zakonodavstva u Crnoj Gori, ima poseban značaj u daljem razvoju dostignutih demokratskih standarda u crnogorskom društvu. Tokom 2009. godine, osam zakona je prošlo ekspertizu Savjeta Evrope. Najnoviji primjer je novo izborno zakonodavstvo, kojim će, između ostalog, biti unaprijeđeno i pitanje zastupljenosti manjinskih naroda u Parlamentu.

Poštovanje i promovisanje ljudskih prava i vladavine prava je naša trajna obaveza. Značajnu ulogu u ovom procesu ima i saradnja sa Komesarom za ljudska prava. Njegov izvještaj predstavlja svojevrsnu Mapu puta u daljem sprovođenju aktivnosti u sferi zaštite ljudskih prava i sloboda.

Od velikog značaja je i saradnja sa Evropskim sudom za ljudska prava, koji Crna Gora doživljava kao vrhunac pravne zaštite građana Evrope. Iskustva i praksa ovog Suda postali su, posredstvom našeg nacionalnog zastupnika, lakše dostupni našem sistemu pravosuđa. Mi snažno podržavamo reforme Evropskog suda i pozdravljamo uvođenje odgovarajućih metoda za filtriranje predmeta radi njegove veće efikasnosti, na liniji Deklaracije iz Interlakena. Najbolji doprinos tom cilju je izgradnja stabilnog pravnog okvira i jačanje nezavisnog sudstva na nacionalnim nivoima. U tom procesu, nezamjenjiva je ekspertiza i intenzivna podrška Savjeta Evrope.

U proteklom periodu, u Crnoj Gori smo sproveli sveobuhvatne aktivnosti na jačanju nezavisnosti i samostalnosti sudova. Razvili smo zakonodavni okvir i unaprijedili materijalne i tehničke uslova za rad sudija. Takođe, i ljudske resurse. To je rezultiralo i značajnim povećanjem efikasnosti sudstva, što ilistruje i činjenica da je broj zaostalih predmeta iz prethodnih godina u sudovima smanjen za 76,19%.

Na planu daljeg jačanja nezavisnosti i kapaciteta pravosudnih vlasti, veliki značaj ima implementacija projekata SE PROSECO - “Podrška tužilačkoj mreži u Jugoistočnoj Evropi”, projekta Savjeta Evrope o sajber–kriminalu i Obuke sudija i državnih tužilaca.

Crna Gora je ostvarila zapažene rezultate u borbi protiv korupcije, sprječavanja pranja novca i finansiranja terorizma. Prema Izvještaju o usaglašenosti (usvojen decembra 2008.), Crna Gora je implementirala 66,6% GRECO preporuka (16 od 24) iz izvještaja o I i II evaluaciji Crne Gore, dok je osam preporuka djelimično sprovedeno. U martu 2009. godine usvojen je Izvještaj eksperata Savjeta Evrope (MONEYVAL) o trećem krugu detaljne procjene Crne Gore u oblasti sprječavanja pranja novca i finansiranja terorizma, koji ocijenjuje usaglašenost sa međunarodnim standardima u ovoj oblasti. Sprovedena je 41 preporuka ili 83,67%, od ukupno 49. U Izvještaju za 2010. godine konstatovan je dalji napredak Crne Gore.

Crna Gora principijelno podržava sve aktivnosti usmjerene na jačanju konvencijskog sistema, zaštiti ljudskih prava i sloboda, kao temelja vladavine prava, demokratije i zajedničkog evropskog identiteta. Od učlanjenja u Savjet Evrope, napravili smo značajan iskorak u pravcu usvajanja odgovarajuće zakonske regulative i njenog usklađivanja sa standardima Evropske Konvencije o ljudskim pravima. Takođe, i na planu jačanja institucionalnih kapaciteta, ispunjavanja obaveza iz Konvencije Savjeta Evrope. Podigli smo i nivo participacije u tijelima Savjeta Evrope. Prvi izvještaj izvjestilaca SE o stepenu ispunjenja obaveza Crne Gore , usvojen u aprilu ove godine na plenarnoj sjednici ovog Parlamenta, jasan je pokazatelj napretka koji je Crna Gora postigla u trogodišnjem periodu članstva i dokaz njene privrženosti ciljevima i vrijednostima Savjeta Evrope. Isto tako, i jasan putokaz da još odlučnije nastavimo proces reformi u skladu sa preporukama Izvještaja.

Usvajanjem novog Ustava pokazali smo da smo politički odgovorno društvo, opredijeljeno da nastavimo sa unapređenjem pravnog, političkog, ekonomskog i bezbjednosnog sistema Crne Gore po evropskim mjerilima. Proaktivnim pristupom i odgovornošću u izvršavanju obaveza koje proističu iz članstva u SE i prihvatanjem evropskih principa i najbolje prakse, dokazujemo da je naš strateški dugoročni cilj i interes da budemo u zajednici naprednih evropskih država i naroda. Time, na najbolji način, demonstriramo i našu privrženost ciljevima i principima Savjeta Evrope. Naša vizija budućnosti je da kroz konkretni napredak u daljem usvajanju i promovisanju evropskih vrijednosti potvrđujemo našu pripadnost evropskom kulturnom i civilizacijskom krugu, u najboljem interesu naših građana.

Uvaženi poslanici,
Dame i gospodo,

Ključni prioritet naše politike je regionalna saradnja i jačanje dobrosusjedskih odnosa. Mi nemamo otvorenih pitanja sa susjedima. Smatramo da je za Crnu Goru, kao i za sve zemlje regiona, to najbolja preporuka za dalji napredak u integracionim procesima.

Tokom ove godine Crna Gora je predsjedavajući tri važne regionalne inicijative: Jadransko–jonske, Centralno–evropske i Procesa saradnje u Jugoistočnoj Evropi. To je za Crnu Goru velika čast, ali i velika obaveza i šansa da se još aktivnije preporuči kao nezaobilazan faktor u snaženju regionalne stabilnosti. Radujemo se uspjesima naših susjeda. Podržavamo i doprinosimo politici pomirenja i dijaloga, čvrsto uvjereni da se preostali regionalni problemi mogu rješavati jedino diplomatskim i političkim putem.

Stabilnost, širenje tolerancije i međusobnog uvažavanja, održiv ekonomski razvoj, izgradnja pravne države i efikasnijih institucija sistema, formula su uspjeha svake države i uslov napretka. Crna Gora je odlučna da nastavi da doprinosi miru, stabilnosti i prosperitetu regiona i Evrope. Siguran sam da je Savjet Evrope prepoznao tu odlučnost i da će i ubuduće biti snažna podrška demokratskim promjenama i evropskom napretku Crne Gore.

Poštovani predsjedniče,
Uvaženi poslanici,

Uvjeren sam da nas dosadašnji i budući odgovoran odnos prema obavezama iz naše evropske agende preporučuje za dalji napredak u procesu evropske integracije. Isto tako, da na tom putu možemo računati na jačanje partnerstva sa SE, čemu će prepoznatljiv dopirnos davati i Misija Crne Gore u Strazburu i parlamentarna delegacija u PS SE.

Hvala na pažnji!