Obraćanje ministra inostranih poslova Milana Roćena na otvaranju III Ljetnje škole za mlade diplomate „Gavro Vuković“ u Beranama

Poštovani predsjedniče opštine Berane,
Poštovani ambasadore Avanesov,
Poštovani ambasadore Kamsvag,
Poštovani polaznici Crnogorske diplomatske ljetnje škole,
Ekselencije,
Dame i gospodo,


Zahvaljujem svima, i srdačno vas pozdravljam. Vjerujem da će naši dragi gosti pamtiti Crnu Goru, i Berane, i po tradicionalnom crnogorskom gostoprimstvu. Ovo je kuća u kojoj je živio utemeljivač moderne crnogorske diplomatije vojvoda Gavro Vuković, čije ime nosi Crnogorska ljetnja škola za mlade diplomate.
Njegovi memoari su crnogorski diplomatski bukvar. Kao što njegova misao i vizija daleko prevazilazi geografske i vremenske granice. ''Jedna od najznačajnijih karakteristika Vukovićevih pogleda na ulogu diplomatije jeste njegovo stalno insistiranje na organskoj povezanosti ekonomskih i političkih pitanja. Koristio je svaku svoju diplomatsku misiju, odlazak u inostranstvo ili kontakt s državnicima, da pokrene neko značajno pitanje iz oblasti ekonomskih veza''. Ovo je u predgovoru napisao priređivač posljednjeg izdanja, istaknuti profesor Slobodan Tomović, rođen u Beranama. Inače, Beranski kraj, u svim vremenima, prepoznat je po misliocima i mudrim ljudima, koji su trajno zadužili Crnu Goru. Vojvoda Gavro Vuković je bio ministar inostranih poslova na prelazu iz 19. u 20. vijek. Savremena diplomatija se prosto ne može zamisliti bez svoje ekonomske dimenzije.
Mi Crnogorci smo ponosni na svoju istoriju. Vi ste na jednom od mjesta na kojem su ispisane njene najslavnije stranice. Ovo je prilika da ponovo citiram Roderika Mura, prvog američkog ambasadora u Crnoj Gori, iz predgovora knjige koja je ovih dana izašla iz štampe ''Crna Gora i SAD u dokumentima Nacionalnog arhiva u Vašingtonu 1905 – 1918'' povodom 105. godišnjice uspostavljanja diplomatskih odnosa: ''Crna Gora je proizvela više istorije po kvadratnom kilometru teritorije nego bilo koja druga zemlja u Evropi – izuzev, možda, Vatikana''.

Zahvaljujem vašim MIP, vašim vladama što su uvažili Crnu Goru određujući vas za polaznike ove diplomatske škole. Vi, zajedno sa nama, ispisujete nove stranice moderne, ne samo crnogorske, već zajedničke istorije regiona. Ove godine među mladim diplomatama su predstavnici svih zemalja Zapadnog Balkana, zajedno sa kolegama iz 15 članica Evropske unije. Zajedno sa kolegama iz Izraela i Palestine, kao i velikih država – SAD, Rusije i Kine. Od 29 zemalja koje su podržale ovaj naš projekat, 17 je članica NATO, među kojima su Turska i Norveška. Vjerujem da je ovo jedan od najvećih međunarodnih susreta mladih diplomata u regionu, okupljenih na jednom ovakvom projektu.

To smatramo velikim priznanjem Crnoj Gori za njenu poziciju na Zapadnom Balkanu i dobrosusjedsku politiku koju vodi, za evropske i evroatlantske strateške ciljeve, za politiku na multilateralnom i na bilateralnom planu. Svakako, i tema je inspirativna: regionalna saradnja kao faktor stabilnosti i razvoja. Za Crnu Goru to je prioritet nad prioritetima.

Jedan ugledni evropski političar starije generacije govorio je da pametne zemlje drže prijatelje blizu, a neprijatelje daleko. Mi smo mala zemlja, jedna geografska tačka i u balkanskim, a kamo li u evropskim i širim okvirima. Ali, ona je za nas najveća. Ne samo zato što je naša, već zato što se sa respektom odnosi prema svima, i što želi da svuda ima prijatelje, i blizu i daleko. Crna Gora je stara evropska država, a danas najmlađa članica UN, SE, OEBS. Sama ta činjenica potvrđuje kroz kakve smo istorijske golgote prošli. Zato smo još više ponosni na to što smo tokom najnovije tragedije jugoslovenskih naroda potkraj prošlog vijeka sačuvali mir, učvrstili multietnički sklad, i prije četiri godine obnovili svoju državnost mirnim putem, na referendumu, po najvišim evropskim standardima. Obezbijedili smo unutrašnju političku i makroekonomsku stabilnost. Mi smo shvatili da naš doprinos regionalnoj stabilnosti može biti značajno veći od naše veličine. Shvatili smo da nam niko nije bliži od naših susjeda. To je prepoznato u regionu i na svim relevantnim evropskim i svjetskim adresama. Potvrda toga je i činjenica da ste danas vi ovdje sa nama. To je dodatni motiv za nas da pokušamo dati nove impulse regionalnoj saradnji predsjedavajući tokom ove godine sa tri značajne regionalne inicijative: SEECP, JJI i CEI.

Za kratko vrijeme ostvarili smo progres na putu ka članstvu u EU i NATO. Smatramo da su realna naša očekivanja da Crna Gora dobije pozitivno mišljenje Evropske komisije, status kandidata i zeleno svijetlo za otpočinjanje pristupnih pregovora u najskorije vrijeme. U završnoj fazi je priprema prvog Godišnjeg nacionalnog programa u okviru MAP, čija bi realizacija prvog ciklusa trebalo da otpočne na jesen. Svjesni smo da naša evropska budućnost i evroatlantska perspektiva zavisi od kvaliteta i dinamike ispunjavanja naših obaveza u integracionim procesima. Sve su teže dionice pred nama. Ali je prednost to što po prvi put u istoriji Zapadnog Balkana naše zemlje povezuju zajednički strateški ciljevi. I što smo spremni da pomažemo jedni drugima u njihovom ostvarenju.

Ovaj dio Evrope, takoreći do juče, bio je poznat po tenzijama i krvavim sukobima. Danas je prepoznat kao zona osavremenjavanja dobrosusjedske saradnje, uz okrenutost svih ka rješavanju i preostalih otvorenih pitanja, sa teškim istorijskim nasljeđem, isključivo mirnim, političkim putem. Bio bi veliki doprinos globalnoj stabilnosti ako bi i u drugim regionima bilo moguće koristiti sve ono što je pozitivno iskustvo zemalja Zapadnog Balkana. ''Treba neprestano pokušavati, postavljati pitanja i rješavati probleme, i one za čije su ostvarenje trenutne šanse minimalne. Klica ideje koja se začne u jednom vremenu u drugoj nekoj povoljnoj međunarodnoj konstelaciji može dati rezultate''. Tako je pisao vojvoda Gavro Vuković. Koliko je bio u pravu, najbolje potvrđuje primjer njegove Crne Gore.

Teme na predavanjima koja ćete pratiti fokusirane su, kroz regionalni kontekst, i na modalitete osposobljavanja diplomata za profesionalno obavljanje svoje misije u savremenim uslovima. Vi ste budućnost svojih zemalja, i dio naše zajedničke, srećnije budućnosti. Među vama su budući ambasadori, budući ministri inostranih poslova, ljudi koji će imati šansu da doprinose izgradnji jednog boljeg svijeta za sve ljude i sve narode. Garancija za to su i renomirani predavači sa velikim znanjem, diplomatskim i naučnim iskustvom. Zahvaljujem im što svojim učešćem uzdižu ugled ove škole koja postaje dobra tradicija.

Molim mlade kolege iz regiona da zajedno sa nama u Crnoj Gori budu dobri domaćini svojim kolegama iz ostalih zemalja. Smatramo privilegijom što je upravo Crna Gora mjesto za stvaranje novih prijateljstava, na vaše lično zadovoljstvo, i na dobro naših naroda i zemalja. Neka Crna Gora bude vaša druga domovina, kao što je pjevao o njoj poznati ruski pjesnik Vladimir Visocki.

Na kraju, želim da zahvalim našim partnerima iz Programa Ujedinjenih nacija za razvoj, kao i Vladi Norveške, i našem domaćinu – Opštini Berane, sa kojima je Ministarstvo inostranih poslova Crne Gore organizovalo ovogodišnju ljetnju školu.

Hvala vam na pažnji!