Analiza konsolidovane javne potrošnje za I kvartal 2020. god.

JAVNE FINANSIJE

Glavni cilj fiskalne politike u 2020. godini, prethodno definisan Fiskalnom strategijom i Zakonom o budžetu Crne Gore za 2020. godinu, jeste nastavak sprovođenja mjera fiskalne konsolidacije kako bi se postigla uravnoteženost bilansa javnih finansija i uspostavaljanje trenda pada javnog duga u 2020. godini. Kao što je slučaj i kod drugih zemalja, Crna Gora je u martu mjesecu suočena sa pandemijom virusa COVID-19, te je sprovođenje mjera na zaštiti javnog zdravlja stanovništva uzrokovalo značajno ograničenje ekonomske aktivnosti. Samim tim, ciljevi fiskalne politike u 2020. godini mijenjaju se shodno novonastalim okolnostima, kako bi se usljed očekivanog smanjenja javnih prihoda obezbilo finansiranje Budžeta odnosno sprovođenje paketa mjera usmjerenih na pomoć privredi i građanima u suočavanju sa negativnim efektima pandemije. 

Javni prihodi u periodu januar – mart 2020. godine iznosili su 423,4 mil. € ili 8,4% procijenjenog BDP-a (5.027,3 mil. €). U odnosu na planirane, prihodi su veći za 11,7 mil. € ili 2,8%.  Poredeći sa uporednim periodom prethodne godine, naplata prihoda je veća za 5,6 mil. € ili 1,3%, najvećim dijelom kao rezultat povećanja poreskih prihoda za 16,2 mil. €, odnosno za 4,4%. U ovoj kategoriji najveći rast bilježi se kod: doprinosa 3,8 mil. €, poreza na dodatu vrijednost za 3,5 mil. € i poreza na dohodak 3,4 mil. €. 

Javna potrošnja u periodu januar – mart 2020. godine iznosila je 493,9 mil. € ili 9,8% BDP-a, i povećana je za 18,9 mil. € ili 4,0% u odnosu na uporedni period prethodne godine. U strukturi javne potrošnje, Tekuća javna potrošnja je povećana zbog većeg izdvajanja u dijelu bruto zarada i transfera institucijama, pojedincima, nevladinom i javnom sektoru u iznosu od 7,1 mil € i 29,5 mil.€ u odnosu na 2019. godinu, respektivno. S druge strane Kapitalni izdaci su manji za 20,2 mil.€ ili 34,1% u odnosu na prethodnu godinu, pri čemu njihovu realizaciju u najvećoj mjeri, uslovljava dinamika povlačenja sredstava za potrebe izgradnje prioritetne dionice Autoputa.

Polazeći od kretanja prihoda i rashoda, u periodu januar – mart 2020. godine, ostvaren je deficit javnih finansija u iznosu od 70,5 mil. € ili 1,4% BDP-a, što je za 126,5 mil. € manje u odnosu na planirani.

BUDŽET CRNE GORE

Izvorni prihodi budžeta u periodu januar – mart 2020. godine iznosili su 375,2 mil. € ili 7,5% BDP-a i veći su u odnosu na planirane za 8,9 mil. € ili 2,4%,  dok su u odnosu na ostvarene u istom periodu 2019. godine veći za 3,9 mil. € ili 1,1%. Povećanju prihoda budžeta doprinijeli su rast ekonomske aktivnosti prije uvođenja hitnih mjera Vlade Crne Gore usmjerenih na smanjenje negativnih uticaja korona virusa na privredu i građane, kao i pozitivna kretanja makroekonomskih indikatora koji opredjeljuju naplatu prihoda. 

Kao rezultat prethodno pomenutog, gotovo sve kategorije poreskih prihoda zabilježile su rast u odnosu na planirane, od čega je najveći rast zabilježen kod akciza koje su veće za 5,7 mil. € ili 13,2%. Pozitivno odstupanje akciza opredijelilo je povećanje akcize na duvan, kroz prevashodno oporavak tržišta duvanskih proizvoda, kao i povećanje nivoa akcize na ugalj. 

Kao rezultat pozitivnih kretanja na tržištu rada prije pandemije, u periodu januar-mart 2020. godine, porezi i doprinosi na zarade zabilježili su rast, tako da su prihodi od poreza na dohodak u odnosu na plan više naplaćeni za 1,1 mil.€ ili 5,0%, uprkos povećanju procenta ustupanja ovog prihoda za opštine shodno Zakonu o finansiranju lokalnih samouprava. Takođe, i pored smanjenja stope doprinosa za zdravstveno osiguranje na teret poslodavca od 2 p.p, ukupni prihodi po osnovu doprinosa su veći za 4,2 mil. € ili 4,2% u odnosu na planirane.

Izdaci budžeta u periodu januar – mart  2020. godine iznosili su 451,5 mil. € ili 9,0% procijenjenog BDP-a za 2020. godinu (5.027,3 mil. €), što je za 118,6 mil.€ ili 20,8% manje u odnosu na planirane, dok su u odnosu na isti period 2019. godine veći za 8,9 mil.€ ili 2,0%. U strukturi ukupnih izdataka budžeta, tekući izdaci ostvareni su na nivou od 201,4 mil. € i manji su za 39,2 mil. € ili 16,3% u odnosu na planiranu, prevashodno kao posljedica odlaganja aktivnosti potrošačkih jedinica koje nisu mandatornog karaktera i obustave novih postupaka javnih nabavki, osim za zdravstveni sistem i nacionalnu bezbjednost za vrijeme pandemije korona virusa. 

Kapitalni izdaci realizovani su u iznosu od 26,2 mil. €, što je manje za 41,6 mil. € ili 61,4% od planiranih odnosno za 27,4 mil. € ili 51,1% manje u odnosu na prethodnu godinu. Kapitalni budžet realizovan je u iznosu od 20,1 mil.€, što je manje za 37,4 mil.€ u odnosu na planirani, pri čemu ukupno ostvarenje Kapitalnog budžeta opredjeljuje dinamika izvođenja radova na izgradnji prioritetne dionice Autoputa. Shodno kretanjima prihoda i rashoda u periodu januar - mart 2020. godine, deficit centralnog budžeta je iznosio 76,3 mil. € ili 1,5% BDP-a, i manji je za 127,5 mil. € ili 62,6% od planiranog deficita.

LOKALNA SAMOUPRAVA

Izvorni prihodi budžeta jedinica lokalne samouprave u periodu januar-mart 2020. godine iznosili su 48,2 mil.€ i veći su u odnosu na ostvarenje u istom periodu 2019. za 1,7 mil.€, dok su u odnosu na planirane veći za 2,8 mil. € 

U okviru prihoda, pozitivno odstupanje u odnosu na isti period prethodne godine bilježe porez na dohodak za 2,2 mil. €. Povećanje prihoda po osnovu poreza na dohodak fizičkih lica uslovljeno je izmjenom zakonskih rješenja koja se odnose na sistem finansiranja lokalne samouprave kojim je povećan procenat ustupanja ovog prihoda za opštine koje pripadaju sjevernom i središnjem regionu Crne Gore kao i opštinama primorskog regiona čiji je stepen razvijenosti ispod 100% prosječne vrijednosti indeksa razvijenosti, kao i rasta zaposlenosti. 

Izdaci budžeta lokalne samouprave  u pomenutom periodu 2020. godine iznosili su 42,4 mil. €, što je za 10,0 mil. € više u odnosu na isti period 2019. godine. U odnosu na plan izdaci su viši za 3,8 mil. €, prvenstveno zbog većeg izdvajanja za kapitalni budžet.

Za prva tri mjeseca 2020. godine zabilježen je suficit lokalne samouprave u iznosu od 5,8 mil. €.

U prilogu: Analiza konsolidovane javne potrošnje za I kvartal 2020. godine.doc.docx

                Analiza konsolidovane javne potrošnje za I kvartal 2020. godine.xlsx