Prilog javnoj debati o NATO
NATO snažniji nakon Lisabonskog samita
Zašto je revitalizacija NATO-a, kroz novi Strateski koncept, i obnovljena privrženost svih njegovih članica politici “otvorenih vrata” važna za naš region i Crnu Goru? Zašto je naš cilj ka punopravnom članstvu u NATO još značajniji nakon Samita u Lisabonu?
Još snažnija i jedinstvenija NATO Alijansa, konsenzusom usvojenog Strateškog koncepta, na Lisabonskom samitu poslala je Crnoj Gori poruku kojom, kao najmlađa među partnerskim zemljama, naša država stiče dodatno samopouzdanje. To je nedvosmislemo potvrđeno u zvaničnoj Deklaraciji šefova država i vlada, učesnika visokog lisabonskog skupa, u kojoj se kaže: ,,Pozdravljamo značajan napredak koji je Crna Gora postigla na svom putu evroatlantskih integracija i njen doprinos bezbjednosti u regionu i šire, uključujući njeno učešće u ISAF misiji. Aktivno angažovanje u procesu Akcionog plana za članstvo (MAP) pokazuje čvrstu odlučnost Crne Gore da se priključi Alijansi. Unaprijed se radujemo uspješnom sprovođenju njenog prvog Godišnjeg nacionalnog programa (ANP) i nastavićemo, kroz MAP, da podržavamo stalne napore Crne Gore u procesu reformi.”
Samit NATO u Lisabonu predstavljao je izuzetno značajan događaj, ne samo za budućnost NATO-a, već i za perspektivu strateškog partnerstva sa zemljama čiji je spoljnopolitički cilj da postanu punopravne članice ove organizacije. Alijansa je nakon Lisabona joč ujedinjenjenija i snažnija što Crnoj Gori, kao najmlađoj među partnerskim zemljama, pruža dodatno samopouzdanje.
Nakon decenije konflikta na Balkanu devedesetih godina i mirno ostvarene obnove nezavisnosti 2006. godine, Crna Gora intenzivno gradi društveni sistem zasnovan na vrijednostima zapadne demokratije. Poštovanje manjina, individulanih sloboda i ljudskih prava, doprinos dobrosusjedskim odnosima i regionalnoj bezbjednosti, postale su prepoznatljive odrednice politike Vlade Crne Gore. Nije se dugo čekalo na nagradu - prošle godine Crna Gora je pozvana da se uključi u Akcioni plan za članstvo u NATO, poznat javnosti kao MAP, što je predvorje te međunarodno važne organizacije. Uz to, ne slučajno već zasluženo, u zvaničnom kominikeu Lisabonskog samita, specifično su pomenuti rezultati nedavno predstavljenog prvog Godišnjeg nacionalnog programa (ANP) u okviru MAP-a i značaj kontinuiteta našeg učešća pod okriljem ISAF misije u Avganistanu i drugim mirovnim misijama.
Potpuno sam ubijeđen da je najduži period mira u Evropi, nakon teških istorijskih događaja iz Prvog i Drugog svjetskog rata, kada je poginulo između 40 i 60 miliona ljudi, obezbijeđen upravo zahvaljujući djelovanju NATO-a. Poznanica je da su, na kraju Hladnog rata, samo zemlje koje su bile van sistema kolektivne bezbjednosti prošle dugotrajne periode nestabilnosti i unutrašnjih lomova. Balkanski sukobi odnijeli su na desetine hiljada života i stotine hiljada raseljenih. Generacije mladih, ponovo su zauvjek, ostale uskraćene za prosperitet u kojem je uživao veći dio stanovnika Evrope pod okriljem NATO i EU. Zbog toga, zagovornik sam integrativnih procesa koji će Crnoj Gori, i svim zemljama Balkana, kroz kolektivni sistem bezbjednosti kakav je NATO, uz još snažnije veze između NATO i EU, biti izuzetno važan instrument građenja povjerenja među susjedima i garant prevencije budućih tenzija ili međusobnog konflikta u našem regionu. Upravo to su poruke osnažene na posljednjem Samitu NATO-a u Lisabonu.
U susret izlgednom članstvu u NATO, naglašavam da će se Crna Gora približiti velikom tehnološkom i intelektualnom kapitalu najrazvijenih zemalja Evrope i svijeta ali i kulturnom bogatstvu svih 28 članica ovog moćnog saveza. Ne manje važno je ponoviti i da će Crna Gora, bez obzira na veličinu, kao ravnopravna članica Alijanse, učestvovati u donošenju kolektivne i usaglašene odluke o očuvanju bezbjednosti, te mehanizmima njenog sprovođenja.Samit u Lisabonu još više je osnažio princip koordinacije, konsenzusa i dobrovoljnosti.
Buduće pozicioniranje Crne Gore na mapi NATO zemalja, znajući iskustva drugih, sigurno će značiti bolje uslove života i rada, poslovanja malog i srednjeg biznisa i konkurentniji ekonomski ambijent. To će, uz već uvriježenu ocjenu Crne Gore kao zemalje sa malim ili kontrolisanim ekonomskim i političkim rizikom za ulaganje, doprinijeti dinamičnijem razvoju, još većem prilivu dugoročnih investicija i olakšanim procedurama za uvoz novih tehnologija.
I tu se ne završava lista benefita. NATO je značajna podrška ukupnoj bezbjednosti i sigurnosti svojih članica. Direktna saradnja i komunikacija otvoriće Crnoj Gori prostor za korišćenje resursa, transfer znanja i informacija važnih za nacionalnu bezbjednost i bezbjednost regiona u cjelini. I Alijansa očekuje benefite od našeg članstva. Biće bliža novim tačkama podrške, među kojima je i Crna Gora, važnim za njegove kontinuirane prioritete – borbu protiv terorizma, sprečavanje konflikta i širenju demokratije, što su trajni interesi koji su dobili punu potvrdu i na ovogodišnjem Samitu.
Od nekada percipirane isključivo kao vojne, NATO je sada par-exsellance politička organizacija, koja se sve više prepoznaje kao međunarodni mehanizm šire bezbjednosti i upravljanja krizama u postkonfliktnim područjima. Značajno je i učešće Alijanse u vanrednim situacijama izazvanim prirodnim katastrofama. Kako bezbjednost kao društveno izuzetno važna kategorija nije samo stvar države ili vojske, NATO sa svojim kapacitetima i novom misijom postaje interes društva kao cjeline. NATO je prisutan svuda - u inovacijama, obrazovanju, zdravstvu, infrastrukturi, humanitarnim akcijama... Kao odraz takve realnosti najznačajniji dio novog Strateskog koncepta, usvojenog na Samitu u Lisabonu, odnosi se na unapređenje bezbjednosti kroz sveobuhvatnu vojno-civilnu saradnju u svim zemljama članicama.
Odnosi NATO-a sa Rusijom, tokom Lisabonskog samita, dobili su novu dimenziju. Otvorena je nova faza i kreirana agenda zajedničkih aktivnosti. Tradicionalno dobri odnosi Crne Gore i Rusije, na taj način i kroz institucije NATO-a, biće ne samo očuvani već i još intenzivniji, posebno na planu bezbjednosti i odbrane. Alijansa je osnažila odnose i drugim partnerskim zemljama - Australijom, Brazilom, Indijom, Novim Zelandom.
Sjevernoatlantski savez je most koji će nas, istovremeno, još čvršće povezivati sa Evropom i SAD. To je institucionalni forum koji nas povezuje sa Vašingtonom i Briselom, i sa najvažnijim donosiocima političkih i ekonomskih odluka u svijetu. Članstvom u NATO, postaćemo dio velike, povezane porodice koja brine za bezbjednost, sigurnost i mir svojih građana, a mir je uvijek osnovni uslov svakog prosperiteta.
MINISTAR ODBRANE CRNE GORE
mr Boro Vučinić