FADN sistem (FADN - European Commission (europa.eu)) u Evropskoj uniji zasniva se na konceptu ustanovljenom još 1965. godine i predstavlja glavni instrument za evaluaciju efekata Zajedničke poljoprivredne politike Evropske unije. Trenutno se u sistemu EU nalazi oko 80.000 poljoprivrednih gazdinstava, koja predstavljaju populaciju od oko 5.000.000 gazdinstava. Ovaj sistem omogućava praćenje poslovnih promjena na poljoprivrednim gazdinstvima tokom godine, što poljoprivrednim proizvođačima omogućava da uspješnije rukovode svojim poslovanjem, a kreatorima poljoprivredne politike pruža mogućnost da ocijene efekte sprovedenih mjera.
Metodologija koja se primjenjuje u FADN sistemu teži da obezbijedi reprezentativne podatke na osnovu tri dimenzije: geografskog položaja, ekonomske veličine i tipa poljoprivredne proizvodnje. Podaci koji se prikupljaju obuhvataju: fizičke i strukturne podatke, površine pod pojedinim kulturama, broj grla stoke, radna snaga, kao i ekonomske i finansijske podatke, vrijednost proizvodnje, prodaja, kupovina, imovina, troškovi, prihodi, subvencije i sl.
FADN sistem (https://fadn.gov.me) u Crnoj Gori je inicijalno krenuo sa uspostavljanjem 2016. godine, dok je softver za prikupljanje podataka implementirnan 2021. godine. Uspostavljanje FADN sistema u Crnoj Gori je realizovano uz tehničku podršku UNFAO. Ovaj sistem ne predstavlja samo sakupljanje podataka iz oblasti poljoprivrede, niti samo jedan od zahtjeva Evropske unije, već osnovu za donošenje nacionalnih poljoprivrednih politika na osnovu tih podataka, što do sada nije bila praksa.
Zahvaljujući ovakvom sistemu za praćenje određenih ekonomskih pokazatelja, podaci koji se prate na poljoprivrednim gazdinstvima su jednako uporedivi sa poljoprivrednim gazdinstvima kako u regionu, tako i u Evroskoj uniji.
Trenutno, FADN sistem obuhvata 40 gazdinstava sa prikupljenim podacima za 2023. godinu. Organizaciju FADN sistema u Ministarstvu vodi Odjeljenje za ekonomske analize i tržište, a podaci su najvećim dijelom prikupljeni uz pomoć službenika savjetodavnih službi. Pored svega navedenog, Popisom poljoprivrede koji je najavljen krajem godine dobićemo novu tipologiju, ekonomsku veličinu i steći će se uslovi za računanje novog SO koeficijenta, a od tada možemo imati i Uzorak koji će biti u skladu sa EU pravilima.
Kontakt e-mail: mirsad.spahic@mpsv.gov.me i luka.popovic@mpsv.gov.me