Zadovoljstvo mi je i čast da sam danas sa vama i pozdravljam Vas ispred Ministarstva ekonomije.Današnji okrugli sto u organizaciji Minsitarstva ekonomije i UN sistema u Crnoj Gori, se odnosi na razmatranje Nacrta Strategije za održivi ekonomski rast Crne Gore kroz uvođenje klastera za period 2012-2016. godina, koji je rezultat zajedničkog projekta Ministarstva ekonomije i UN sistema u Crnoj Gori. Projekat izrade Strategije je započet u septembru 2011. godine, sa opštim ciljem doprinosa ravnomjernijem regionalnom razvoju jačanjem konkurentnosti i kapaciteta za stvaranje novih radnih mjesta u mikro, malim i srednjim preduzećima, a posebno u manje razvijenim opštinama, kao i da omogući da se koristi koje proizlaze iz procesa integracije u EU i daljeg otvaranja tržišta, što ujednačenije prošire na različite ekonomske aktere u zemlji.
Strategija za održivi ekonomski rast kroz uvođenje klastera treba doprinese ostvarivanju četiri specifična cilja:
1) povećanje izvoza,
2) supstitucija uvoza,
3) otvaranje novih preduzeća i novih radnih mjesta, i
4) održavanje nivoa zaposlenosti.
Mala i srednja preduzeća u EU čine oko 99% s svih aktivnih preduzeća, zapošljavaju između 60%-80% ukupne angažovane radne snage, i učestvuju sa 60% u BDP-u Evropske unije. Pri tome, oko 40% zaposlenih u EU, radi u preduzećima koja su članovi klastera. U manje razvijenim zemljama i regionima, mala i srednja preduzeća mogu biti nosilac razvoja samo ako su međusobno povezana i ako to povezivanje stvara sinergetski efekat. Stoga je razvoj klastera, kao geografske koncentracije srodnih preduzeća i pridruženih institucija, najefikasniji način za povećanje konkurentnosti i razvijenosti regiona i države kroz povećanje konkurentnosti samih preduzeća u klasteru.
Poštujući metodološki pristup “odozdo prema gore,” izradi nacrta Strategije su prethodile faze mapiranja potencijalnih klastera na cijeloj teritoriji Crne Gore, rangiranja klastera, izrade 15 dijagnostičkih studija potencijalnih klastera, procjena tražnje za ključnim klasterskim proizvodima, i ocjena institucionalnih kapaciteta za njenu implementaciju. Na osnovu toga, pripremljen je nacrt Startegije sa ključnim preprukama, detaljnim Akcionim planom za 2012-2013. i okvirnim Akcionim planom za period 2014-2016.
Podaci mapiranja su pokazali da na teritoriji Crne Gore postoje 63 potencijalna klastera u kojima posluje oko 6.000 firmi i individualnih proizvođača i u kojima je zaposleno blizu 26.000 lica od čijeg rada zavisi oko 9.000 domaćinstava. Od ukupnog broja firmi/individualnih proizvođača koji posluju u okviru potrncijalnih klastera u Crnoj Gori, 17,4% njih se odnosi na Sjeverni region, 43,8% na Središnji dok se ostatak odnosi na Primorski region. Takodje, od ukupnog broja zaposlenih u potencijalnim klasterima Crne Gore, 15% se odnosi na Sjeverni region, 41,7% na Središnji, dok se 43,3% odnosi na Primorski region. Od ukupnog broja domaćinstava koja zavise od zaposlenosti u okviru preduzeća/individualnih proizvođača u klasterima, 20,4% se odnosi na Sjeverni region, 31,7% na Središnji i 47,9% na Primorski region. Implementacija Strategije za održivi ekonomski rast Crne Gore kroz uvođenje klastera, između ostalog treba da doprinese kroz valorizaciju resursa u oblasti poljoprivrede, turizma i drvoprerade na Sjeveru, ali i kroz valorizaciju svih raspoloživih resursa u državi.
Nacrt Strategije podrazumijeva njenu primjenu kroz tri faze:
1) Fazu inkubacije u 2012. godini, sa ciljem prikazivanja relevantnosti pristupa razvoja klastera u postizanju održivog rasta u Crnoj Gori i generisanja dovoljnog stepena prihvatljivosti i pokretačke snage na nacionalnom nivou kako bi se nastavilo sa punom implementacijom Strategije.
2) Fazu izgradnje kapaciteta u 2013. godini, sa ciljem izgradnje institucionalnih kapaciteta i nadogradnje upravljačke i koordinacione strukture za implementaciju Strategije
3) Fazu pune implementacije u periodu 2014-2016. godina, sa ciljem efektivnog i efikasnog proširenja pomoći za razvoj većeg broja klastera u Crnoj Gori radi postizanja ciljeva Strategije.
Puna implementacija Strategije će podrazumijevati i finansiranje klasterskih inicijativa iz internih i eksternih izvora finansiranja, odnosno državnog budžeta, EU fondova, medjuanrodnih organizacija i sl.
Poštovani dame i gospodo,
Vrijeme ekonomske krize u Crnoj Gori i cijeloj Evropi ukazuje na neophodnost definisanja jasnih pravaca i načina povećanja konkurentnosti i ukupnog ekonomskog razvoja optimalnom upotrebom raspoloživih resursa i jasnim i koordiniranim djelovanjem svih aktera u ekonomiji. U tom smislu vjerujem da će razvoj klastera omogućiti bolji pristup preduzeća tržišnim informacijama, uvođenju standarda kvaliteta, obimu i efikasnosti proizvodnje potrebnom za cjenovnu konkurentnost, odnosno za povećanje izvoza. Isto tako, smatram da uvezivanje preduzeća u klastere treba da doprinese rješavanju pitanja malih kapaciteta i ograničenog obima proizvodnje važnih za supstituciju uvoza. Klasterski pristup uglavnom utiče na identifikaciju neophodnih elemenata u proizvodnom lancu ili potrebnih usluga, što predstavlja šansu za nova preduzeća i nova radna mjesta.
U skladu sa svim prethodno navedenim, Ministarstvo ekonomije će u prvoj polovini maja 2012. predložiti Vladi Crne Gore na razmatranje i usvajanje Strategiju za održivi ekonomski rast kroz uvođenje klastera, koja će sadržati i predloge i sugestije sa današnjeg okruglog stola. Smatram da njena puna primjena može dati očekivane rezultate i efekte, slično projektima razvoja klastera u nekim zemljama u okruženja i u EU, koje su postigle značajan rast zaposlenosti i izvoza kroz uvođenje klastera.