Mala zemlja, ali važan partner na Balkanu
Piše: Predsjednik Vlade Crne Gore Milo Đukanović
Crna Gora je najmanja balkanska država, sa BDP-om od 3,4 milijarde eura i 620 hiljada stanovnika. Značaj Crne Gore za stabilnost i prosperitet Balkana prevazilazi njenu veličinu. Crna Gora je važna i sigurna luka za saradnju u regionu i među regionima. Može biti i važan ekonomski partner. Na to upućuju naša bliža istorija, naša sadašnjost i naša stremljenja.
Uprkos tome što je istorija Balkana istorija ratovanja, Crna Gora je obnovila svoju nezavisnost mirnim, demokratskim putem. Jedina od bivših jugoslovenskih republika u kojoj nije bilo ratova i ratnih razaranja tokom raspada Jugoslavije. Naprotiv, u vremenu konflikata i stradanja, bila je utočište za izbjeglice svih nacionalnosti. Tako smo učvrstili međuetnički i međuvjerski sklad. I na toj osnovi gradili povjerenje i najbolje odnose sa susjedima.
Danas je Crna Gora okrenuta evropskoj budućnosti i ekonomskom razvoju. Iako do nedavno najsiromašnija republika bivše Jugoslavije, Crna Gora je danas lider među državama Zapadnog Balkana, mjereno dohotkom po glavi stanovnika. Tokom posljednje decenije zabilježili smo rast BDP od preko tri puta. To jeste impresivno, ali kad se uzme u obzir da nominalno dohodak iznosi oko 5,5 hiljada eura, onda je jasno koliko zaostajemo za najnaprednijima.
Razumijemo da su za prosperitet presudne funkcionalne institucije, vladavina prava i racionalna državna uprava. Da je za svaku, a posebno malu ekonomiju važno da bude otvorena, da gradi sistem slobodne trgovine, slobodnih kapitalnih tokova i privlačnog investicionog ambijenta. Crna Gora uspostavlja takav poredak. Radi dobra naših građana, i radi stabilnosti i bezbjednosti naše države odabrali smo put integracija u EU i NATO. Danas smo zemlja-lider iz regiona u pregovorima sa EU.
Euro je zvanična valuta, koja uz manje transakcione troškove podupire slobodan kapitalni i trgovinski režim koji smo usvojili. Potpisivanjem ugovora o slobodnoj trgovini Crna Gora je dio tržišta od preko 800 miliona stanovnika. Poreske stope su među najnižima u Evropi, PDV je 19%, a porez na dobit i dohodak 9%).
Svi komparativni pokazatelji o konkurentnosti, ekonomskim slobodama i uslovima za biznis, pokazuju da je Crna Gora među vodećim zemljama regiona. Posebno je važno što iz godine u godinu bilježimo progres. Za nas je još važnije što su inspirativan poslovan ambijent u Crnoj Gori prepoznali i investitori, iz preko 100 država. Kuriozitet je da su u jednoj od najmanjih država Evrope danas započeti, ili započinju, neki od najvećih projekata u Evropi. Najveće globalne kompanije, su zainteresovane za ekspolataciju nalazišta nafte i gasa u crnogorskom podmorju.
Crna Gora je i država učesnik projekta Jadransko Jonskog gasovoda koji predstavlja krak Trans-jadranskog gasovoda. Kineske, češke i slovačke kompanije su zainteresovane za gradnju II bloka termoelektrane. Francuska kompanija uskoro će započeti izgradnju prve farme vjetroelektrana, a u pripremi su projekti za izgradnju velikih hidroelektrana na rijekama Morača i Komarnica.
Ovi i drugi projekti i investicije će svakako pospješiti ekonomski razvoj Crne Gore. Međutim, da bismo ekonomski rast ubrzali na potencijalnih 5% moramo se odlučno suočiti sa infrastrukturnim ograničenjima, jer smo, iako u srcu Evrope, još uvijek teško dostupni i slabo povezani. Zato sa kineskim kompanijama i uz podršku kineske Exim banke počinjemo realizaciju najvećeg infrastrukturnog projekta, auto puta, koji će povezivati Luku Bar, preko Beograda i Budimpešte sa Centralnom i Zapadnom Evropom. Uz obnovu pruge i drugih putnih koridora Crna Gora i region će biti bolje saobraćajno uvezani.
Ekonomski razvoj je jedini put kojim možemo da izliječimo našu viševjekovnu ekonomsku I demokratsku zaostalost.Prosperitet je i instrument za jačanje regionalne stabilnosti.
Našim politikama, zajedno sa partnerima iz međunarodne zajednice i investitorima, želimo da transformišemo Crnu Goru u brzorastuću ekonomiju šansi i prilika za biznis i profit, a građanima da ponudimo nova radna mjesta. Nadamo se da će to biti put kojim će ići sve države našeg regiona.
(Autorski tekst za srpsku agenciju Tanjug povodom Trećeg sastanka ševofa vlada Kine i zemalja centralne i istočne Evrope)