Gospođa Fidalgo razgovarala je o statusu Roma i stepenu njihove integracije sa ministrom Numanovićem tokom svoje prethodne posjete Crnoj Gori, juna prethodne godine. Povod današnjeg sastanka je dalji razgovor o pitanjima obrazovanja, zdravstene zaštite, zapošljavanja, stanovanja i rješavanja statusa Roma, kao i promjene koje su se desile tokom Dekade Roma 2005.-2015. i budućim planovima za saradnju u istim oblastima.
Ministar dr Numanović upoznao je koordinatorke sa realizovanim aktivnostima iz Poglavlja 23 koje je od izuzetnog značaja za pitanje ljudskih prava. Sve planirane aktivnosti su realizovane za 2014. godinu i ono što nam predstoji je svakako sve dinamičniji rad kako bi ova populacija postala integrativni dio naše zajednice.
Ministar je istakao da kada je riječ o pravnom statusu Ministarstvo unutrašnjih poslova je donijelo odluku da omogući podnošenje zahtjeva za dobijanje pravnog statusa raseljenim i interno raseljenim licima koja borave u Crnoj Gori samo na osnovu legitimacije raseljenog i interno raseljenog lica. Tako je omogućeno svim registrovanim raseljenim i interno raseljenim licima da podnesu zahtjeve i time uđu u postupak za dobijanje statusa stranca. Ukoliko ova lica naknadno pribave i podnesu ličnu kartu države porijekla ona će, u skladu sa Zakonom o strancima dobiti privremeni boravak do 3 godine dok ukoliko dostave putnu ispravu države porijekla dobijaju pravni status stranca sa stalnim nastanjenjem u Crnoj Gori.
Ministar je naveo da se u zdravstvenom sistemu ne vode evidencije koje su zasnovane na etičkoj, nacionalnoj ili nekoj drugoj pripadnosti korisnika zdravstvene zaštite. Pripadnici/e romske i egipćanske populacije mogu ostvariti zdravstvenu zaštitu u Domovima zdravlja kao i svi drugi građani/ke, a u kampovima Konik I i II, u Podgorici, oformljene su dvije ambulante u kojima po dva sata dnevno rade doktori za odrasle i za djecu. Vakcinacija djece pripadnika/ca romske i egipćanske populacije, koji nemaju svog izabranog pedijatra i koji ne idu u školu sprovodi se u naseljima gdje žive. U tom smislu Institut za javno zdravlje organizuje povremene kampanje za vakcinaciju romske i egipćanske djece na Koniku što rezultira visokim procentom pokrivenosti (za pojedine bolesti i do 98%).
U oblasti obrazovanja nastavljeno je sa isticanjem važnosti ostanka u obrazovnom sistemu. U srednjim školama sada je 69 đaka i vjerujemo da će ovaj broj biti u stalnom porastu. Značaju obrazovnog sistema doprinose i programi redovnog predškolskog učenja, kao i programi poludnevnog boravka (U Podgorici 43+75 za prošlu školsku godinu, a za ovu 44+83). Značaj pripremnih vrtića, kao i uloga medijatora odnosno asistenata u nastavi, koji pomažu djeci da savladaju jezičku barijeru i lakše ostanu u obrazovnom sistemu dodatno osnažuju ovu namjeru.
Ministarstvo kontinuirano promoviše značaj obrazovanja kao osnovnog koraka za uspješnu integraciju svake zajednice, tako i romske, kroz kampove za neformalno učenje romskog jezika i kulture, ljetovanja i zimovanja za najbolje đake iz viših razreda osnovne škole, kurseve plivanja, skijanja, odlaske na kulturna dešavanja.
Koordinatorke su upoznate sa činjenicom da se u protekloj godini, na evidenciji Zavoda za zapošljavanje Crne Gore, nalazilo 1.326 Roma i Egipćana, od kojih žena 567 (42,76%). U ukupnoj registrovanoj nezaposlenosti ova populacija učestvuje sa 3,82%. U vezi sa rješavanjem stambenog pitanja tokom 2015. godine Regionalni stambeni program će se implementirati u Nikšiću-62, Podgorici-120, Beranama -94 i Dom starih u Pljevljima.
Koordinatorke su pohvalile saradnju sa Crnom Gorom u oblasti integracije Roma i predložile produbljivanje iste kroz dva projekta u vezi sa medijatorskom pomoći i pomoći na lokalnom nivou koje podržava i realizuje Savjet Evrope, a čiju implementaciju prati i finansira Evropska komisija. Gospođa Fidalgo je saopštila da je stav Open Society Foundation-a da nakon završetka Dekade inkluzije Roma 2005.-2015. godine togodišnji projekat u kojem je Crna Gora već prepoznata kao jedna od aktivnih članica.
Ministarstvo za ljudska i manjinska prava