SAOPŠTENJE MINISTARSTVA FINANSIJA

Povodom komentara Predsjednika Parlamenta, g-dina Ranka Krivokapića, na račun rada Ministarstva finansija, iznijetih tokom njegovog gostovanja u sinoćnjoj emisiji »Načisto« na TV »Vijesti«, a u cilju tačne informisanosti javnosti, dajemo sljedeće saopštenje:

Na samom početku, podsjetićemo Predsjednika Skupštine da je Ministarstvo finansija, zahvaljujući izuzetnim rezultatima na planu fiskalne konsolidacije u posljednje tri godine, ocijenjeno kao najuspješnije u regionu, zbog čega su Crnoj Gori upućene pohvale sa brojnih međunarodnih adresa.

Posebno veliki uspjeh ostvaren je na planu ubiranja prihoda. Naime, tokom prethodne tri godine (2013, 2014. i 2015. godine) prihodna strana budžeta je značajno osnažena, što potvrđuje podatak da su javni prihodi godišnje rasli po prosječnoj stopi od 16,2%, te su prihodi u odnosu na 2012. godinu ukupno porasli za oko 48%, a u apsolutnom iznosu za čak 550 miliona eura. 

Nagrada za ostvareni napredak je, osim pohvala, stigla i u »materijalnom« vidu. Usljed porasta povjerenja finansijskih tržišta u Crnu Goru, ostvarili smo značajne uštede u prošlim zaduživanjima, snizivši visinu kamatne stope za skoro 100%. Aktuelna međustranačka previranja i sabotiranje postizanja političkog dogovora mogu dovesti do slabljenja naše pozicije na međunarodnom finansijskom tržištu, te posljedično i do pogoršanja uslova pod kojima će se Crna Gora ubuduće zaduživati, za šta ovo ministarstvo ne može preuzeti odgovornost.

Kada je riječ o budžetskom planiranju i dobrom upravljanju javnim prihodima, napominjemo da smo, prilikom priprema godišnjih budžeta, precizno odvajali tekuću od kapitalne potrošnje, uz pažljiv izbor razvojnih projekata na koje su sredstva usmjeravana, od strane nadležnih sektora. Naime, podržavani su kapitalni projekti koji imaju potencijal da efikasno generišu ekonomski rast i, dalje, nova zapošljavanja, što, u krajnjem, vodi unapređenju životnog standarda svih građana. Ključni princip na kome je ovo ministarstvo, prilikom procesa budžetiranja, insistiralo bio je planiranje tekuće potrošnje u okvirima raspoloživih sredstava od tekućih prihoda, bez novih zaduženja za ove namjene. Najnoviji dokaz koji potvrđuje da Ministarstvo finansija vodi računa o rashodima je i predlaganje Zakona o zaradama u javnom sektora, kojim se, po prvi put, zarade ujednačavaju i usklađuju sa principom fiskalne održivosti.

Što se tiče ugovora o kreditu sa kineskom EXIM bankom, koji je Predsjednik Parlamenta okarakterisao kao »loš aranžman«, ističemo da su, u procesu pregovora sa ovom finansijskom institucijom, predstavnici Ministarstva finansija dogovorili najbolje uslove, u odnosu na sve druge zemlje regione koje su povukle sredstva iz ovih izvora. Podsjetićemo da je Svjetska banka dala pozitivno mišljenje u vezi sa ovim aranžanom, ocijenivši ga kao najbolju moguću finansijsku transakciju. Potencijalna šteta od ovog ugovora zaista se može izraziti u kursnoj razlici, ali, ako se ima u vidu da se, kroz konverziju obrtnih sredstava u stalni kapital koji donosi prihode, jasno je da projekat autoputa ima punu ekonomsku isplativost. Da bi se ostvarila i puna finansijska isplativost, na raspolaganju su dvije varijante: planiranje godišnjih anuiteta otplate u kapitalnom budžetu u godinama na koje se otplata odnosi i prodaja komercijalne funkcije, što bi dovelo do relaksacije javnog duga. 

Ministarstvo finansija se može pohvaliti i da je uspjelo da održi izuzetno dobru valutnu strukturu javnog duga, te je Crna Gora u povoljnijoj situaciji u odnosu na druge zemlje regiona. Srbija, Makedonija i Hrvatska, na primjer, imaju preko 75% javnog duga u stranim valutama, dok je svega 12% crnogorskog javnog duga trenutno izraženo u stranoj valuti, a kada se povuče cijeli kredit EXIM banke, procenat neće preći 25%. Gubitak nastao po osnovu  kursnih razlika, uzrokovanih rastom dolara, višestruko se nadoknađuje kroz slabljenje eura, usljed čega  se u ekonomskoj teoriji i praksi primjenjuje princip adekvatne valutne strukture, gdje čak pola zemalja EU ima odnos 70-30 % u korist eura. Na osnovu ovih pokazatelja, jasno je da je Crna Gora značajno manje izložena valutnom riziku u odnosu na zemlje regiona.

Predsjednik Parlamenta se, u sinoćnjem intervjuu, bavio finansijskom analizom projekta autoputa na veoma temeljan način, zaboravljajući da pomene aktivnosti koje su  prouzrokole štete po javne finansije.

Pomenućemo, na primjer, da je „Crnogorska plovidba“ AD Kotor od iste banke, a za gradnju dva broda, povukla sredstva po značajno nepovoljnijim uslovima kreditiranja (kraće vrijeme otplate i viša kamatna stopa za 50%). Ovaj aranžman podržao je jedinstveni SDP, a Vlada, upravo ovih dana, pokušava da revidira postojeći ugovorni odnos i poboljša uslove zaduženja, makar do nivoa uslova iz aranžmana za autoput.

Dalje, prisutna je praksa koju i šira javnost prepoznaje, u kojoj je SDP aktivno učestvovao, a tiče se donošenja odluka od strane poslanika, bez prethodnog analiziranja njihovog fiskalnog uticaja. Značajan »doprinos« stabilizovanju javnih finansija Predsjednik Parlamenta dao je i svojim glasom protiv predloga da se neplaćanje javnih prihoda na lična primanja proglasi krivičnim djelom. Ukupna šteta po ova dva osnova koju trpi državni budžet iznosi cca. 100 miliona eura godišnje.

U ovom kontekstu, podsjetićemo i na nekoliko nedavnih odbijanja renomiranih investitora, što je ugrozilo ispunjavanje naše dominantne obaveze koja se odnosi na valorizaciju ogromnih resursa, kroz realizaciju razvojnih projekata, te je time, posredno, nanijeta ogromna šteta i budžetu i cijelom društvu.

Ukoliko bismo sve navedene štete kvantifikovali, postavlja se pitanje da li naplata poreza u iznosu većem od 550 miliona eura bio uzaludan posao ministra finansija ili istog treba, na predlog Predsjednika Parlamenta, zamijeniti njemačkim ministrom Šojbleom, sa pravom veta. Usput, bilo bi korisno i da od g-dina Krivokapića čujemo predlog koja je to banka koja bi Crnoj Gori odobrila »hedžing« na 20 godina.

Na kraju napominjemo da će Ministarstvo finansija nastaviti sa analiziranjem svih radnji koje imaju negativne efekte po stabilnost javnih finansija, a koje se preduzimaju bez konsultacija sa predstavnicima izvršne vlasti.