Trenutno se preferencijalna trgovina odvija na osnovu Sporazuma o izmjeni i pristupanju centralno-evropskom sporazumu o slobodnoj trgovini-CEFTA 2006 (Crna Gora, Srbija, Bosna i Hercegovina, Makedonija, Albanija, Kosovo i Moldavija), Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju između Evropskih zajednica i njihovih država članica, s jedne strane i Republike Crne Gore, s druge strane, Sporazuma o slobodnoj trgovini između Crne Gore i Turske, Sporazuma o slobodnoj trgovini između Crne Gore i EFTA zemalja (Švajcarska, Lihtenštajn, Norveška i Island), Sporazuma o slobodnoj trgovini između Crne Gore i Ukrajine i Sporazuma o slobodnoj trgovini između SRJ i Ruske Federacije.
Prilikom uvoza iz gore navedenih zemalja ili grupe zemalja, primjenjuju se, po pravilu niže, najčešće nulte carinske stope koje uvoznik ostvaruje na osnovu dokaza o porijeklu robe i to:
-sertifikata EUR.1/FORM A (popunjava ga izvoznik, ovjerava i potpisuje carinarnica) i koji se podnosi uz račun (fakturu) ili
-izjave na fakturi (izjavu na fakturi može dati bilo koji izvoznik za vrijednost robe na fakturi do 6.000,00 eura/5.000,00 $ po jednoj pošiljci ili ovlašćeni izvoznik bez obzira na vrijednost robe)
Podsjećamo uvoznike da su uslovi za prihvatanje uvjerenja o porijeklu robe (sertifikat EUR. 1/FORM A), propisani gore navedenim sporazumima, u skladu sa kojima, da bi bio prihvaćen, isti mora biti podnijet u formi koja je propisana, a to znači: originalan sa "guillonche" štampom, propisane veličine i boje, sa odgovarajućim serijskim brojem, odštampan na jednom od jezika iz odnosnog sporazuma, popunjena obavezna polja, potpisan, izdat od strane nadležnog organa, ovjeren od strane carinskog organa države izvoznice pečatom o čijem izgledu je carinski organ Crne Gore prethodno obaviješten.
Isto tako, izjava na fakturi mora biti data na nekom od jezika iz odnosnog sporazuma i mora biti sadržine koja u svemu odgovara propisanom tekstu.
U svim slučajevima u kojima nedostaje bilo koji od gore navedenih uslova, carinski organ je ovlašćen da takve dokaze o porijeklu ne prihvati, odnosno uvozniku odbije pravo korišcenja preferencijalnog tretmana za uvezenu robu.
Takođe, carinski organ je ovlašćen da ne prihvati dokaz o porijeklu i u svim onim slučajevima kada roba za koju je dokaz izdat ne ispunjava uslov za preferencijalni tretman ili polje (rubrika) za opis robe je nepopunjeno ili se odnosi na neku drugu robu umjesto na onu koja je predata ili dokaz o porijeklu robe je izdala zemlja koja nije u odnosnoj zoni kumulacije ili jedno od obaveznih polja u uvjerenju o porijeklu robe ima tragove neovlašcenog brisanja ili izmjena (npr. polja u kojima je dat opis robe ili gdje se navodi broj paketa, zemlja odredišta ili zemlja porijekla) ili je rok dokaza o porijeklu istekao i dr.
U svim navedenim slucajevima, carinski organ je ovlašćen da ovakav dokaz o porijeklu robe označi sa “neprimjenljivo ”, a uvozniku odbije pravo korišćenja preferencijalnog tretmana za uvezenu robu.
Zbog svega prethodno navedenog, skrećemo pažnju uvoznicima da su dužni da, ukoliko žele da roba koju uvoze uživa preferencijalni tretman, u svakom konkretnom slučaju carinskom organu podnesu dokaz koji u svemu odgovara uslovima propisanim sporazumima o slobodnoj trgovini.
Posebno napominjemo da je, u skladu sa gore navedenim sporazumima, carinski organ države uvoznice ovlašćen da, u onim slučajevima u kojima osnovano sumnja da dokaz o preferencijalnom porijeklu nije vjerodostojan ili da i u slučaju podnošenja formalno ispravnog dokaza o porijeklu robe postoji osnovana sumnja u deklarisano porijeklo, zatraži naknadnu provjeru od carinske administracije koja je izdala predmetni dokaz. Isto tako, naknadna provjera se može zatražiti i kada sumnja ne postoji, odnosno po modelu slučajnog odabira (tzv. random verification). U ovim slučajevima priznavanje prava na preferencijalni status zavisi od rezultata naknadne provjere, odnosno od odgovora dobijenog od carinske administracije koja je dokaz izdala.
Na kraju, imajući u vidu da Uprava carina kontinuirano i blagovremeno obavještava uvoznike o svim promjenama u vezi sa preferencijalnom trgovinom sa zemljama sa kojima Crna Gora ima sporazume o slobodnoj trgovini, očekujemo da se propisana pravila poštuju i time izbjegnu problemi koji mogu nastati u vezi sa priznavanjem preferencijalnog statusa robi koja se uvozi.