UNESCO-va mreža pridruženih škola (skraćeno ASPnet) je globalna mreža sa preko 11 000 obrazovnih ustanova članica u 182 zemlje, čiji je glavni cilj da promoviše i njeguje vrijednosti UNESCO-a, obrazovanje za održivi razvoj i globalno građansko obrazovanje.
Uloga mreže je da djeluje kao laboratorija ideja i pilotira nove i inovativne pedagogogije za primjenu globalnih koncepata i transformisanje obrazovnih sistema i politika, kao i:
- jačanje međunarodne i regionalne saradnje;
- razvoj institucionalnih i ljudskih kapaciteta;
- doprinos razvoju politika i razvijanju standarda;
- njegovanje saradnje, razmjena znanja i partnerstava između obrazovnih ustanova širom svijeta koje dijele iste ili slične stavove.
Ključne teme
Tematske oblasti koje imaju za cilj da podrže ostvarenje globalnih i nacionalnih ciljeva, posebno podcilja 4.7. Agende obrazovanja za održivi razvoj do 2030, obuhvataju sledeće:
Globalno građanstvo i kultura mira i nenasilja;
Održivi razvoj i održivi stilovi života;
Interkulturalno učenje i poštovanje kulturne raznovrsnosti i baštine.
Pravo na učešće
Pravo na učešće imaju sve državne i privatne obrazovne ustanove od predškolskog do douniverzitetskog nivoa, kao i ustanove/centri za obuku nastavnika. Ustanove visokog obrazovanja nemaju pravo učešća u ASPnet (za umrežavanje i saradnju između univerziteta dostupna je mreža UNITWIN).
Kriterijumi za članstvo
Glavni kriterijum za članstvo je dobrovoljna (volonterska) posvećenost rukovodstva ustanove i vrtićke/školske zajednice promovisanju UNESCO-vih vrijednosti, kroz:
• Primjenu inovativnih i participativnih metodologija i pristupa;
• Obezbjeđivanje bezbjedne, održive, nenasilne, inkluzivne i efektivne sredine za učenje za svu djecu i učenike;
• Interakciju i zajednički rad sa obrazovnim ustanovama na nacionalnom nivou i međunarodnom nivou.
(Za kandidate za članstvo, ovi kriterujumi će biti vrednovani prilikom evaluiranja prijava).
Sajt mreže / online alat (OTA)
Kako bi umrežavanje i komunikacija između upravljačkih struktura mreže, odnosno, između međunarodnog koordinatora u UNESCO-u, nacionalnog koordinatora i škole članice bila efikasnija, kreiran je novi sajt -platforma OTA.
Ovaj sajt je ključan za međusobno povezivanje, razmjenu ideja, pronalaženje UNESCO-vih materijala i publikacija, saradnju između članica i dostupan je posredstvom interneta i mobilnih uređaja.
Link: https://aspnet.unesco.org/en-us
Minimalni zahtjevi
Ustanove članice treba da se obavežu da će ispunjavati sledeće minimalne zahtjeve:
• Obaveza podnošenja godišnjeg plana rada nacionalnom koordinatoru;
• Obaveza podnošenja godišnjeg izvještaja nacionalnom koordinatoru (na kraju svake školske godine), na osnovu obrasca/formulara koji predloži nacionalni koordinator;
• Učešće svake godine u najmanje jednom globalnom ili regionalnom projektu, takmičenju ili kampanji koju predloži UNESCO ili sličnoj aktivnosti na nacionalnom nivou koju predloži nacionalni koordinator;
• Obilježavanje najmanje dva UN datuma, uz uključivanje čitave vrtićke/školske zajednice (kalendar najznačajnih datuma se može naći na sajtu mreže (tj.platformi OTA));
• Javno isticanje simbola članstva u mreži u ustanovi, na osnovu uputstava koje dostavi nacionalni koordinator;
• Informisanje školske/vrtićke zajednice o članstvu u mreži (npr. na sastancima nastavničkog vijeća, roditeljskim sastancima, sastancima dječijeg parlamenta, sastancima nastavničkih aktiva; kroz izradu postera, murala, objavljivanje na sajtu vrtića ili škole i sl.)
• Najmanje dva puta svake godine ažurirati informacije na sajtu platforme OTA (kontakt podatke, podatke o ustanovi, vijesti iz ustanove…).
Informacija o prijavi za članstvo za zainteresovane kandidate
Prvi korak za apliciranje za članstvo u mreži je podnošenje prijave elektronskim putem posredstvom platforme.
Link za prijavu je https://aspnet.unesco.org/en-us/Pages/Request-to-be-a-member.aspx
Proces razmatranja prijava
Proces prijave se odvija u dva koraka:
izražavanje interesovanja za članstvo kroz elektronsku prijavu i
ispunjavanje prijavnog formulara nakon dobijanja mišljenja i preporuke od nacionalnog i međunarodnog koordinatora. Prijavni formular se nalazi na sajtu mreže u elektronskoj formi.
Na osnovu razmotrenog prijavnog formulara i preporuke nacionalnog koordinatora, međunarodni koordinator donosi konačnu odluku i izdaje sertifikat o članstvu.
UNESCO zatim šalje elektronsku potvrdu ustanovi i nacionalnom koordinatoru.
Sertifikat o članstvu UNESCO dostavlja nacionalnom koordinatoru radi daljeg proslijeđivanja ustanovi. Novi član se uključuje u globalni direktorijum škola UNESCO-ve mreže i dobija od UNESCO-a korisničko ime i lozinku i smjernice za korišćenje platforme OTA.
Samo one škole koje steknu zvanični status članice možemo smatrati članicama mreže. Sve obrazovne ustanove bez obzira na nivo obrazovanja zovemo “školama mreže” ili “školama ASPnet”.
Pripremni period
Preporuka je da se odredi pripremni period u trajanju od najmanje godinu dana (nakon izraženog interesovanja ili podnošenja prijavnog formulara kandidata) prije sticanja sertifikata o članstvu u UNESCO-voj mreži. Zahtjeve pripremnog perioda, odnosno predlog aktivnosti za kandidate za članstvo tokom pripremnog perioda, određuje nacionalni koordinator.
Trajanje članstva
Novina je da članstvo u mreži više nije doživotno, već u fiksnom trajanju. Trajanje članstva u mreži određuje nacionalni koordinator i proteže se na period od tri do pet godina.
Obnavljanje ili završetak članstva
Nakon završetka perioda članstva, obrazovna ustanova može da odluči da obnovi članstvo u istom trajanju prolazi kroz proces potvrde statusa.
Glavni alati i mjere potvrde članstva su:
• godišnji izvještaj o članstvu,
• moguće posjete nacionalnog koordinatora ustanovi,
• druge mjere monitoringa i evaluacije (upitnici i sl.)
• UNESCO, takođe, može da sprovede selektivni monitoring radi utvrđivanja kvaliteta.
Vizuelni identitet
Sertifikat o članstvu u mreži treba da bude vidljiv i javno istaknut u ustanovi, kao i drugi simboli članstva (npr. logo ASPnet, poster i sl.). Djeca i učenici mogu da oslikaju mural ili urade sliku ili rad koji simboliše članstvo u mreži.
Članice treba da koriste logo u skladu sa pravilima i smjernicama koje propisuje UNESCO (na osnovu Smjernica za primjenu logo-a koje se nalaze na sajtu (Guideline on the ASPnet logo use).
Logo i smjernice za upotrebu logo-a treba tražiti od nacionalnog koordinatora na mejl milena.roganovic@mps.gov.me
Kontakt osobe za ASPnet u obrazovnoj ustanovi
Obrazovna ustanova je u obavezi da imenuje kontakt osobu/koordinatora za ASPnet.
Imajući u vidu da je većina materijala, publikacija, poziva i izvještaja u okviru Mreže, kao vijesti na sajtu Mreže na engleskom jeziku (i drugih pet zvaničnih jezika UN-a), preporuka je da imenovana kontakt osoba posjeduje znanje engleskog jezika i znanje rada na računaru. Takođe, može se oformiti tim u školi zadužen za aktivnosti, koji bi bio podrška školskom koordinatoru u koordiniranju i organizaciji aktivnosti.
Sveobuhvatni institucionalni se posebno preporučuje prilikom planiranja i sprovođenja aktivnosti.
Jedna od zaduženja članica je razmjena iskustva sa nacionalnim koordinatorima i predstavnicima ustanova na nacionalnom i međunarodnom nivou u cilju uzajamnog učenja i širenja uticaja UNESCO-ve mreže.
Aktivnosti
Aktivnosti i projekte u okviru mreže mogu incirati međunarodni i nacionalni koordinatori, regionalne kancelarije i instituti UNESCO–a, ili same ustanove članice.
Ustanove mogu da biraju koje će aktivnosti i projekte implementirati, ali su u obavezi da svake godine sprovedu makar jednu aktivnost koju bude inicirao međunarodni koordinator ili sličnu aktivnost koju inicira nacionalni koordinator. Ove aktivnosti obuhvataju međunarodne projekte, kampanje, umjetničke konkurse i takmičenja.
Za učešće u određenim nacionalnim i međunarodnim projektima može da postoji proces selekcije.
Sveobuhvatni institucionalni (školski) pristup (Whole-school/Whole-institution approach)
Sveobuhvatni institucionalni pristup podrazumijeva uključivanje svih aktera vrtićkog/školskog života u donošenje odluka, planiranje i realizaciju aktivnosti. Ovaj pristup obuhvata sledeće korake: formiranje školskog/akcionog tima (tima ustanove), analizu stanja u odnosu na određenu temu, postavljanje vizije i izradu akcionog plana, povezivanje sa kurikulumom, sprovođenje akcionog plana, saradnju sa lokalnom zajednicom i monitoring i evaluaciju.
Aktivnosti se sprovode uzimajući u obzir četiri dimenzije školskog života: upravljanje, nastavu i učenje (kurikulum i programe), objekte i njihovo funkcionisanje i saradnju sa lokalnom zajednicom.
Ovaj pristup karakteriše zajedničko donošenje odluka i učešće svih aktera, tj. inkluzivni pristup i inkluzivno liderstvo (svaka osoba u timu - od djece i učenika, rukovodstva, do pomoćnog osoblja - može biti lider jedne ili više aktivnosti iz akcionog plana!).
Devet obrazovnih ustanova je tokom 2017. i 2018. godine učestvovalo u međunarodnom projektu za sveobuhvatni pristup ustanove (whole-school/whole-institutional) sa fokusom na klimatske promjene. 18 fasilitatora iz ovih ustanova je ovom prilikom prošlo obuku za izradu i spovođenje akcionih planova u svojim ustanovama. Projekat je finansijski podržan od strane UNESCO-a i Vlade Japana, dok je na nacionalnom nivou dodatno podržan od strane Crnogorske nacionalne komisije za UNESCO i Ministarstva prosvjete. Na međunarodnom nivou, učešće je uzelo 25 zemalja članica UNESCO-a.
Finansiranje
Članstvo u UNESCO-voj mreži pridruženih škola je besplatno i ne zahtijeva plaćanje članarine.
Aktivnosti koje inicira ustanova članica, finansira sama ustanova.
Međutim, učešće u određenim UNESCO-vim projektima može biti finasirano ili sufinansirano od strane UNESCO-a i drugih ustanova ili organizacija.
Vodič za nacionalne koordinatore (2018)
Kompletnu verziju “Vodiča za nacionalne koordinatore“ (2018) na šest zvaničnih jezika UN-a, možete naći na sajtu mreže pod linkom: https://aspnet.unesco.org/en-us/Pages/publications.aspx
Kalendar ključnih međunarodnih datuma: https://aspnet.unesco.org/en-us/international-days
Nadležne ustanove
Ministarstvo prosvjete u saradnji sa Nacionalnom komisijom za UNESCO je nadležno za koordiniranje i sprovođenje aktivnosti u okviru UNESCO-ve mreže pridruženih škola. Nacionalni koordinator je imenovan od strane Nacionalne komisije za UNESCO. Koordinator je zadužen za implementaciju programa kroz saradnju sa međunarodnim koordinatorom u UNESCO-u i obrazovnim ustanovama članicama na nacionalnom i međunarodnom nivou.
Nacionalni koordinator
Milena Roganović
Odjeljenje za međunarodnu saradnju i evropske integracije
Ministarstvo prosvjete
Vaka Đurovića bb
81 000 Podgorica
Tel. 020 410 177
Fax. 020 410 163
E-mail: milena.roganovic@mps.gov.me