Skoplje: Govor predsjednika Vlade Republike Crne Gore Mila Đukanovića na Samitu Jugoistočne Evrope

MILO ĐUKANOVIĆ, PREDSJEDNIK VLADE CRNE GORE

Poštovani predsjedavajući,
Dame i gospodo,

Dozvolite da najprije izrazim zahvalnost i odam priznanje gospodinu Branku Crvenkovskom, predsjedniku Republike Makedonije i gospodinu Oli Renu, evropskom komesaru za proširenje, patronima ovog prestižnog skupa. Isto tako, Institutu za evropske poslove, Institutu za dunavski region i Centralnu Evropu i Odboru za spoljnoekonomske odnose, na njihovoj ulozi i doprinosu lansiranju i organizaciji dijaloga ovoga formata.

Održavanje Samita ima i simbolično i suštinsko značenje. Za nas to predstavlja svojevrsnu afirmaciju dosadašnjeg progresa u procesu evropeizacije zemalja ovog regiona. Istovremeno, to je potvrda naše političke opredijeljenosti i kapaciteta da u ovom jedinstvenom periodu našeg demokratskog i ekonomskog razvoja, ravnopravno i zajedno radimo na jačanju stabilnosti i evropske budućnosti regiona. To je u interesu naše nacionalne, kao i regionalne stabilnosti i razvoja.

Svjesni da nam je pružena istorijska šansa da budemo aktivan činilac u procesu integracije naših zemalja u evropske i evroatlantske strukture, u Crnoj Gori smo spremni da odigramo našu ulogu i damo puni doprinos ostvarivanju toga cilja. Za nas u Crnoj Gori, to ne predstavlja potrebu trenutka, već strateški interes i konstantu državne politike.

Evropska perspektiva zemalja Jugoistočne Evrope nije više samo ambiciozna retorika. Ona ima uporište kako u političkim, ekonomskim, institucionalnim, pravosudnim reformama koje sprovodimo, tako i u viziji ujedinjene Evrope, koja je reafirmisana na Solunskom samitu. Sve to radimo ne samo da bi postali dio razvijenih evropskih i evroatlantskih struktura, već zbog nas samih, kako bi obezbijedili bolji standard za naše građane.

Region je ušao u fazu veće stabilnosti, razvoja i integracionih procesa. Međutim, ne bi smjeli da previdimo teškoće i izazove koje nosi taj proces za sve njegove aktere. Istorijski uslovi sami po sebi ograničavaju kapacitet zemalja ovog regiona. Iskustvo potvrđuje da je veća ekonomska sigurnost važan generator i zaštitnik stabilnosti i demokratije. To se posebno odnosi na ovaj region, imajući u vidu decenijska zbivanja, njegovo istorijsko nasljeđe i duboko ekonomsko zaostajanje.

Najkompleksniji izazov za dugoročnu stabilnost regiona jeste suočavanje i rješavanje nezavršenih procesa na Balkanu. Ma koliko da je to kompleksan i težak posao, nameće se kao imperativ. Prije svega, to se odnosi na Kosovo, kao jedini preostali bezbjednosni problem u regionu. Sa velikim ohrabrenjem i nadom očekujemo početak demokratskog rješavanja tog problema, sredinom ove godine. Pitanje odnosa između Crne Gore i Srbije je po svojoj biti i prirodi, demokratskog i razvojnog karaktera. Crna Gora će u rješavanju ovog vitalnog državnog pitanja, kao i do sada, poštovati međudržavni aranžman definisan Beogradskim sporazumom i Ustavnom poveljom. Ponoviću, opredijeljeni smo da u ovoj godini savladamo nove dionice našeg evropskog puta, koristeći šansu koja je otvorena kroz model dvostrukog kolosjeka. Konkretno, očekujemo da ćemo uskoro imati pozitivnu Studiju izvodljivosti, kao osnovu za početak pregovora o višoj fazi odnosa sa EU. Početkom naredne godine iskoristićemo pravo na demokratski, fer i transparentan referendum. Ovo vrhunsko demokratsko pravo je reafirmisano i Beogradskim sporazumom i Ustavnom poveljom. U susret tome, kao odgovorna vlast, koja u projektovanju svoje evropske budućnosti, vodi računa i o širem kontekstu, nedavno smo svojim partnerima u Srbiji predložili dijalog o formiranju zajednice nezavisnih i međunarodno priznatih država, u duhu modela EU. Riječ je o predlogu koji se bazira na savremenom poimanju državnosti, koja podrazumijeva nezavisnost, ali istovremeno i međusobnu saradnju u oblastima od zajedničkog interesa. To je bilo i ostalo jedno od najfudamentalnijih načela EU.

Današnja Crna Gora je, kao i ostale zemlje Jugoistočne Evrope, u potpunosti posvećena ostvarivanju punopravnog partnerstva sa EU. Vrijeme je potvrdilo da je to proces koji ne poznaje prečice, već punu posvećenost i odlučnost da se izgradi sistem koji poštuje institucije, ljudska i manjinska prava, vladavinu prava i tržišne principe. Protekli period je bio u znaku jačanja temelja za evropski put Crne Gore, što sublimira naše ukupne reformske napore u pravcu izgradnje sistema koji će biti kompatibilan sa evropskim. U tom kontekstu, ukazao bih na neke od rezultata koje smo ostvarili. Ojačali smo političku i makroekonomsku stabilnost. Nastavljen je trend rasta BDP.Postigli smo veliki napredak u suzbijanju inflacije, koja je u 2004. bila 3,4%. Izvjesno, približavamo se nivou koji važi za euro zonu. Isti je slučaj sa budžetskim deficiton ostvareni nivo od 2,7% BDP je u granicama dozvoljenog okvira koji važi za euro zonu. Privodimo kraju privatizaciju strateških kompanija, a stalno smo angažovani i na unapređenju investicione klime.

Jasno nam je da Crna Gora, kao i ostale zemlje regiona, mora povećati nivo direktnih stranih investicija da bi ubrzala ekonomsku tranziciju i potpomogla proces pristupanja EU. Jer, dokle god ne izgradimo održiv, pouzdan i atraktivan investicioni ambijent, propuštaćemo priliku da kreiramo više radnih mjesta, povećamo produktivost i konkurentnost, a time i da, generalno, unaprijedimo životni standard građana. Svjesni da su efikasno, pouzdano i nezavisno pravosuđe, kao i profesionalna administracija, ključni stubovi demokratskog i ekonomskog razvoja, u punoj mjeri smo posvećeni izgradnji pouzdanog institucionalnog i pravnog sistema. Sistema koji svima pruža jednake šanse, jednakost pred zakonom, jednakost za lak ulazak-izlazak iz biznisa.

Crna Gora je nastavila da bude jedan od najglasnijih zagovornika i promotera svestrane saradnje i povezivanja u Jugoistočnoj Evropi. Crna Gora se u odnosima sa susjedima rukovodi principom da je politički i ekonomski stabilno susjedstvo važan faktor razvoja svake zemlje. Aktivni smo sudionik u tekućem procesu uspostavljanja zone slobodne trgovine u Jugoistočnoj Evropi, zajedničkog energetskog tržišta, kao i razvoju ukupnog ambijenta za promovisanje regiona kao atraktivne investicione destinacije. Sve ove aktivnosti bi trebalo da pomognu da region privuče potreban kapital, nove tehnologije, znanja, kao i da se unaprijedi pristup međunarodnim tržištima.

Ciljevi, aktivnosti i prioriteti sadržani u predloženoj Deklaraciji u potpunosti uživaju našu podršku. Njihovo ostvarivanje potencira važnost naše jače međusobne koordinacije kako bismo obezbijedili ključne pretpostavke za punu valorizaciju potencijala regiona. To se prvenstveno odnosi na razvoj saobraćajne, energetske i telekomunikacione infrastrukture, kao i investicione klime i trgovine. Štoviše, potreban nam je zajednički odgovor i akcija u odnosu na ove i druge vitalne interese koje dijelimo. To podrazumijeva i objedinjavanje napora u odnosu na obezbjeđenje odgovarajuće finansijske potpore. Sve je to potrebno da bi mogli da se nosimo i sa sve oštrijom međunarodnom konkurencijom.

U ovom kontekstu, posebno bih naglasio podršku izgradnje Jadransko-jonske autoceste, kao i auto puta Podgorica-Beograd, uvjeren da se radi o prioritetnim infrastrukturnim projektima za integraciju regiona.

Na kraju, ukazao bih na važnost saradnje i po pitanju prilagođavanja našeg sistema pravilima vizne politike EU, budući da se uvođenje Šengen viza, u regionu, uglavnom, vidi kao nova linija podjela u Evropi.

Uvjeren da 2005. treba i može da bude godina evropskih integracija i da će Samit predstavljati korak dalje u strateškom promišljanju i oblikovanju evropske budućnosti zemalja Jugoistočne Evrope, zahvaljujem na pažnji.

Skoplje, 10. mart 2005.