MILO ĐUKANOVIĆ, PREDSJEDNIK VLADE CRNE GOREDRUGI BEČKI EKONOMSKI FORUM''Idite na Jugoistok- Mogućnosti investiranja između Jadrana i Crnog mora''Poštovani predsjedavajući,Dame i gospodo,Sa zadovoljstvom sam prihvatio angažovanje u Pokroviteljskom komitetu Foruma i učešće na današnjem skupu posvećenom dinamiziranju investicionih tokova u Jugoistočnu Evropu. Tema je posebno važno sada kada se region nalazi u fazi veće stabilnosti i atraktivnosti za strane investitore. Sve zemlje Jugoistočne evrope su na putu evropske integracije, iako u različitom statusu i fazama institucionalnih odnosa sa EU. To je rezultiralo i jačanjem svijesti o važnosti i ulozi našeg međusobnog povezivanja u svim oblastima- od slobodne trgovine, investicija, energetike, infrastrukture, do zajedničkih akcija u borbi protiv korupcije i svih vidova organizovanog kriminala. Regionalna saradnja se stalno potvrđuje kao katalizirajući faktor ekonomske tranzicije i razvoja. Uostalom, regionalna saradnja je osnivački princip i filozofija EU. To je posebno važno za male ekonomije kao što su zemlje Zapadnog Balkana, jer ćemo jedino tako biti u mogućnosti da odgovorimo na izazove sve izoštrenije međunarodne konkurencije i da iskoristimo značajan razvojni i investicioni potencijal sa kojim raspolaže naš region. Tim prije, što se u uslovima višeslojne globalizacije kredibilitet i atraktivnost za investicione i trgovinske tokove sve više vezuje za regionalni kontekst, a manje za stanje u pojedinačnim zemljama. Takođe, regionalna saradnja je važan evolutivni korak ka usvajanju principa funkcionisanja i ponašanja koji važe u EU. Crna Gora svoj razvoj bazira na principu integralnog tržišta i posvećena je progresivnom ukidanju svih mjera koji ograničavaju slobodan protok ljudi, roba, usluga i kapitala u regionu. Rukovodimo se premisom da ne možemo politički težiti bržem ulasku u EU, a istovremeno zadržavati protekcionističke mjere u našoj međusobnoj saradnji. Od početka smo težište svojih aktivnosti usmjerili na razvoj cjelovitog i ciljno orjentisanog strateškog pristupa u pravcu izgradnje pouzdanog i atraktivnog poslovnog i investiconog ambijenta. To radimo kroz izgradnju institucionalnog kapaciteta, jačanje vladavine prava i tržišnih principa. Takođe, razvijamo i modernizujemo infrastrukturu i stvaramo pretpostavke za njeno efikasno povezivanje sa regionalnim i međunarodnim koridorima. Jer, kada pokušamo da sagledamo koji su to ključni elementi po kojima se investicioni ambijent razlikuje u raznim zemljama, onda se najčešće koncentrišemo na ocjenu regulatornog i institucionalnog okvira, pravosuđa, administracije, pristupa finansijama. Takođe, i fizičke infrastrukture i pratećih usluga. Formirali smo i novu Agenciju za promociju investicija i ovaj važan posao smo radili u saradnji sa specijalizovanim institucijama Svjetske banke FIAS-om i MIGA. Kao i u slučaju drugih zemalja, uloga Agencije je i da obezbijedi pouzdan servis privatnom sektoru i investitorima. Generalno, možemo konstatovati da je u cijelom regionu uspostavljeno relativno stabilno makroekonomsko okruženje i ostvaren značajan napredak reformi u svim oblastima. Ipak, nivo direktnih stranih investicija u zemlje Zapadnog Balkana je još uvijek znatno ispod mogućnosti koje se nude investitorima kao rezultat ovih promjena. Naročito sada, kada se proces privatizacije u gotovom svim zemljama regiona privodi kraju. To je djelimično posljedica nedovoljne podrške koju su investitori imali u prethodnom periodu. Takođe, određenih ključnih regionalnih infrastrukturnih problema, kao i nedovoljnog stepena koordinacije i saradnje u usklađivanju regulatornih okvira i pravila za slobodan protok ljudi, roba, usluga i kapitala. Međutim, ponoviću, potvrđuje se da je nivo institucionalizacije odnosa sa EU najvažniji indikator i putokaz za investitore. To potvrđuje primjer Bugarske i Rumunije. Cijenimo da je bliska persprektiva njihovog ulaska u EU opredjeljujuće uticala na dominantne investicione tokove u ove zemlje. Sada je i region Zapadnog Balkana ušao u fazu veće stabilnosti, razvoja i integracionih procesa. Ovo je posebno važno, jer se približavamo godini važnih odluka, godini demokratske finalizacije jednog broja ključnih političkih procesa. Prije svega, kompleksnog problema Kosova, kao jedinog preostalog bezbjednosnog problema u regionu. Odnosi Crne Gore i Srbije imaju drugačiju političku suštinu, što garantuje demokratski epilog. I to je ključno. Crna Gora će u proljeće iduće godine organizovati demokratski i transparentan referendum, uz poštovanje najviših evropskih standarda i prakse. Time mi želimo da preuzmemo punu odgovornost za svoju evropsku budućnost. Čvrsto polazimo od toga da je svako rješenje koje je bazirano na ostvarivanju demokratskih prava i na punoj primjeni demokratskih standarda i procedura doprinos učvršćivanju stabilnosti u užim i širim okvirima. To je slučaj sa crnogorskim referendumom. Takođe, i izlazak iz stanja nefunkcionalnog institucionalnog aranžmana. Jer, samo funkcionalna rješenja doprinose stabilnosti. Kao što sam već istakao, evropska i evroatlanska perspektiva je okvir i izbor svih zemalja regiona. Zbog toga, je veoma važna potvrda EU da integracija zemalja Zapadnog Balkana ostaje u vrhu njenih prioriteta. Sa naše strane, svi u regionu moramo odlučnije usvajati logiku poslovanja koja se oslanja na zdravu konkurenciju i slobodno tržište. Moramo svi zajedno razvijati princip integralnog tržišta, odnosno istovremeno funkcionisanje svih tržišta roba, usluga, rada, kapitala, informacija. Dakle, intezivnije moramo krenuti u pravcu uklanjanja necarinskih prepreka trgovini, kao i dinamičnijeg procesa liberalizacije trgovine u regionu, kroz uključivanje novih sektora, kao što su usluge, investicije, intelektualna svojina i sl. U ovom svijetlu, svakako da će realizacija inicijative o uspostavljanje modernog, jedinstvenog Sporazuma o slobodnoj trgovini, koju su u okviru Pakta stabilnosti za Jugoistočnu Evropu podržali ministri zemalja Zapadnog Balkana, unaprijediti trgovinske tokove i direktne investicije u regionu. Time ćemo osigurati veću usklađenost, transparentnost i konzistentnost u primjeni pravila i procedura. U tom pravcu su usmjerene i aktivnosti Investicionog ugovora za Jugoistočnu Evropu OECD-a i Pakta Stabilnosti. Sporazum o Energetskoj zajednici koji smo nedavno potpisali u Atini sa EU se s pravom smatra istorijskim i upoređuje sa ulogom koju je formiranje Evropske zajednice za ugalj i čelik imalo za razvoj evropske integracije i za današnju EU. Svjesni smo značaja Sporazuma za mir, stabilnost i razvoj našeg regiona i EU i odlučni da izvršimo kompleksna i zahtjevna prilagođavanja na polju energetike, životne sredine i konkurencije. Zahvaljujem na pažnji.Beč, 7. novembar 2005.
