Beč: Obraćanje predsjednika Vlade Crne Gore Željka Šturanovića na Okruglom stolu lidera Jugoistočne Evrope u okviru Ekonomist konferencije.Gospodine Federalni kancelaru,Dame i gospodo,Izuzetno mi je zadovoljstvo da vas pozdravim i zahvalim na prilici koju ste mi ukazali da se u ime Crne Gore obratim uvaženim učesnicima Okruglog stola lidera Jugoistočne Evrope ovdje u Beču. Dozvolite mi da vas ukratko podsjetim na glavne karakteristike puta koji je Crna Gora prešla od 21. maja prošle godine do danas, kao najmlađa evropska država. Nakon obnavljanja nezavisnosti na demokratskom referendumu, stekli su se uslovi da se u Crnoj Gori u potpunosti posvetimo strateškim pravcima našeg djelovanja, a to su uključivanje u evropske i evroatlanske integracije, zatim u međunarodne ekonomske, političke i bezbjednosne strukture, kroz demokratski razvoj, razvoj institucija i ekonomske reforme. Mislim da danas s pravom mogu reći da je situacija u Crnoj Gori stabilna i da se Crna Gora dinamično kreće ka ostvarivanju gore pomenutih ciljeva. Potvrdu ovoj tvrdnji daju i izvještaji relevantnih međunarodnih institucija koje smo u ovom periodu imali prilike da vidimo. Dakle, pored političke i bezbjednosne stabilnosti koja je u Crnoj Gori uspostavljena i očuvana već tokom posljednje decenije prošlog vijeka, u posljednjih nekoliko godina uspjeli smo da ostvarimo i makroekonomsku stabilnost koju potvrđuju svi ključni makroekonomski indikatori. Ovo smatram posebno važnim, jer smo time poslali jasan signal stranim investitorima da je Crna Gora stabilno područje i da smo namjerni da zajedno sa njima u partnerskom odnosu osmišljavamo i sprovodimo dalji razvoj naše države.
Sporazum o Stabilizaciji i pridruživanju sa Evropskom Unijom koji smo nedavno potpisali u Luksemburgu, potvrda je da smo na pravom putu i istovremeno kruna jednogodišnjeg rada Vlade. Imamo uvjeravanja zemalja članica EU da će proces ratifikacije Sporazuma u njihovim nacionalnim parlamentima ići u skladu sa planiranom dinamikom i da ćemo, shodno tome, biti u prilici da tokom 2008.godine apliciramo za status zemlje kandidata. U međuvremenu, 1.januara 2008.godine stupiće na snagu privremeni Sporazum, koji sadrži 80% odredbi Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju. Na internom planu, posvećeni smo izradi Nacionalnog programa za integraciju u Evropsku Uniju i kroz ovaj proces afirmisaćemo saradnju sa Parlamentom i civilnim društvom. U ovaj posao uključeno je više od 300 Vladinih službenika i više od 40 eksperata EU za različite oblasti poglavlja Acquis-a.U Izvještaju Evropske komisije koji se svake godine u novembru mjesecu priprema za sve zemlje Regiona, prepoznali smo još mnogo posla i novih izazova za našu administraciju, pravosuđe i Parlament. Ocjene i preporuke EU razumjeli smo u konstruktivnom smislu, a na oblasti koje je ukazala Komisija u narednom periodu ćemo fokusirati sve svoje kapacitete u najboljem interesu daljeg dinamičnog demokratskog i ekonomskog prosperiteta Crne Gore. Dozvolite mi da na ovom mjestu podsjetim da je Crna Gora opredijeljena za dalji razvoj dobrosusjedskih odnosa i regionalnu saradnju, kao neodvojiv dio procesa evropskih integracija. Čvrsto vjerujemo da cio Region pripada Evropi i podržavamo napore koje sve zemlje regiona čine na planu usvajanja evropskih standarda. Svoje dobre namjere za regionalno povezivanje Crna Gora je dokazala članstvom u Centralnoevropskoj inicijativi najstarijoj regionalnoj inicijativi u centralnoj i istočnoj Evropi koju vidimo kao jedinstven mehanizam ekonomske, političke i kulturne saradnje u Evropi, koji uspješno povezuje praksu i standarde EU sa demokratskim procesima u državama aspirantima za članstvo u Uniji; Članstvo u CEFTA-i smatramo izvanrednom prilikom za prihvatanje međunarodnih pravila poslovanja i unaprjeđenje spoljne trgovine kroz regionalne integracije, a očekujemo i brojne pozitivne efekte prije svega kroz rastuću konkurenciju i bolju snabdjevenost tržišta, zatim kroz proces harmonizacije zakonodavstava u trgovinskoj, carinskoj, poljoprivrednoj i ostalim povezanim politikama, kao i kroz povećanje stepena atraktivnosti Crne Gore za strane investicije.Jednom riječju, nakon uspostavljanja prvog ugovornog odnosa sa Evropskom Unijom koji predstavlja dokaz utemeljenosti naših evropskih aspiracija, spremni smo za narednu, cijenim mnogo težu fazu na našem evropskom putu. Svjesni smo takođe da je za nas u Crnoj Gori mjera usjeha kojom brzinom usvajamo evropske standarde u svim oblastima i segmentima društvenog života, što je za nas u ovom trenutku ispred krajnjeg cilja članstva u EU. Punopravno članstvo doći će na kraju procesa kao potvrda našeg napretka, a mi ćemo, kao Vlada, u međuvremenu biti posvećeni onome što je prioritet našeg rada stvaranju uslova za povećanje životnog standarda, odnosno kvaliteta života svih građana Crne Gore. S tim u vezi, želio bih da vašu pažnju usmjerim na ono što su karakteristike makroekonomske slike Crne Gore: Crna Gora je danas mala otvorena ekonomija sa BDP od 3.700 per capita. Nakon relativno niskih stopa ekonomskog rasta ostvarenih u prvim godinama ove decenije, zašta su postojali opravdani razlozi, u posljednje dvije godine stopa se povećala na oko 7% i na kraju trećeg kvartala ove godine iznosila 7,1%, sa tendencijom da do kraja godine dostigne 8%. To Crnu Goru svrstava u zemlje koje se ubrzano razvijaju i time postaju veoma atraktivne i za najrenomiranije strane investitore, od kojih su neki već u Crnoj Gori otpočeli sa razvojem svog biznisa i u značajnoj mjeri doprinijeli ovakvom rastu. Državni kreditni rejting Crne Gore kod jedne od vodećih rejting agencija Standard & Poors ove godine je poboljšan sa BB na BB+. Smanjili smo stopu nezaposlenosti i ona na današnji dan iznosi ispod 12%, dok su strane direktne investicije za prvih 9 mjeseci ove godine iznosile 708 miliona , što je iznad svih naših očekivanja i to je 140% više nego u uporednom periodu prošle godine. U prvih 10 mjeseci ostvarili smo budžetski suficit od 208 miliona , što je pokazatelj zajedničkog dejstva više uzroka, u prvom redu tu mislim na značajan priliv domaćih i stranih investicija.Došlo je i do porasta zarada, što cijenim posebno važnim, znajući da su one u proteklom periodu, posebno u posljednjoj deceniji prošlog vijeka bile veoma depresirane zbog niza ekonomskih, ali mnogo više i političkih faktora koji su tada djelovali na crnogorsku ekonomiju.Kada pogledamo sferu koja je u posljednje vrijeme doživjela najveću ekspanziju u Crnoj Gori finansijsko tržište, vidjećemo da je došlo do značajnog porasta štednje stanovništva, koja se približila nivou od milijardu i predstavlja značajan potencijal za ciklus novih investicija i otvaranje novih radnih mjesta, čemu će doprinijeti i trend blagog pada kamatnih stopa prosječna ponderisana kamatna stopa iznosi 8,22 %. Ovakav trend posljedica je uspješno završene privatizacije u bankarskom sektoru, kao i ulaska nekoliko stranih banaka na crnogorsko tržište, što je dovelo do pojačane konkurencije i pomenutog pada kamata. Prognoze su da će se ova tendencija nastaviti. Nezaobilazno je pomenuti i tržište kapitala na kojem su uspostavljeni realni odnosi i tržišna kapitalizacija na njemu trenutno iznosi nešto više od 5 milijardi , što je dva i po puta više od Bruto domaćeg proizvoda.Naravno, zapazili smo i određena manje povoljna kretanja na makroekonomskoj sceni. Tu u prvom redu mislim na rast deficita tekućeg bilansa koji je dostigao oko 29% BDP u 2006.godini. Ovo ne mora obavezno da bude znak za uzbunu, jer veliki deficiti tekućeg bilansa nijesu neuobičajeni za male, otvorene ekonomije sa slobodnim tokovima kapitala u toku perioda naglog rasta, kakva je Crna Gora. Tekući bilans Crne Gore je u velikoj mjeri podstaknut direktnim stranim investicijama, koje su, kako sam već rekao, u proteklom periodu bile veoma visoke i koje su dominirale na strani uvoza, dok su efekti jačanja kupovne moći zbog ulaganja u nekretnine podstakli i visoku domaću tražnju za uvoznim robama.Nedostajuća infrastruktura, prije svega kapitalna infrastruktura, i dalje predstavlja ograničavajući faktor daljeg razvoja Crne Gore. Vlada je odlučna da izgradi autoput koji će povezati crnogorsko primorje sa sjeverom države sve do granice sa Srbijom, kao i dionicu Jadransko-jonskog autoputa kroz Crnu Goru u dužini od 100km koji će biti naša najbliža veza sa Zapadnom Evropom preko Hrvatske i Slovenije. Veoma važna je i brza realizacija projekta Regionalnog vodovoda za crnogorsko primorje, jer je dalji razvoj turizma, koji je u ekspanziji, bez kvalitetnog vodosnabdijevanja nezamisliv. Neizbježno je i ubrzo napraviti savremene sanitarne deponije čvrstog otpada i sisteme za prečišćavanje otpadnih voda, pogotovu na crnogorskom primorju, jer Jadransko more predstavlja jednu od naših najvećih razvojnih šansi. Svi ovi projekti koje sam pomenuo, u isto vrijeme predstavljaju i odličnu priliku za zainteresovane strane kompanije kroz javno-privatno partnerstvo, sistem koncesija ili neki drugi oblik zajedničkog ulaganja.Na kraju, ali ne i najmanje važno, želim da potenciram da sumarno nesumnjivo dobri ekonomski rezultati Crne Gore ostvareni u posljednjih nekoliko godina nose sa sobom i nove izazove i rizike. Uz projektovane stope rasta u narednih nekoliko godina na nivou ili nešto ispod trenutne, predstoji nam još intenzivniji proces strukturnih reformi. Povezivanje ovog procesa sa procesom evropskih integracija vidim kao dobar okvir za stabilne javne finansije, kako bi proizvodnja javnih dobara mogla voditi daljem rastu zivotnog standarda stanovništva.Hvala na pažnji.
