Kako bi se omogućilo smanjenje budžetskog deficita
i stvaranje uslova za postepeno opadanje javnog duga, tokom 2019. godine nastavljeno
je sa sprovođenjem mjera fiskalne konsolidacije usmjerenih na očuvanje
održivosti javnih finansija, odnosno povećanje javnih prihoda i ograničenje
rasta tekuće potrošnje.
Javni prihodi u periodu januar-septembar 2019. godine iznosili su 1.523,7 mil. €
ili 31,6% procijenjenog BDP-a (4.817,1 mil. €). U odnosu na uporedni period
2018. godine naplata prihoda je veća za 89,4 mil. € ili 6,2%, najvećim dijelom
kao rezultat povećanja poreskih prihoda za 106,9 mil. €, odnosno za 8,5%. U
ovoj kategoriji najveći rast bilježi se kod: poreza na dodatu vrijednost za 56,4
mil. €, doprinosa 19,2 mil. € i poreza na dohodak 10,7 mil. €. U odnosu na
plan, prihodi su veći za 51,9 mil. € ili 3,5%.
Javna potrošnja u posmatranom periodu 2019. godine iznosila je 1.520,7 mil. € ili 31,6%
BDP-a, i povećana je za 41,7 mil. € ili 2,8% u odnosu na uporedni period
prethodne godine. Javna potrošnja je povećana zbog većeg izdvajanja u dijelu transfera
institucijama, pojedincima, nevladinom i javnom sektoru i bruto zarada u iznosu
od 21,4 mil € i 13,2 mil.€, respektivno. U odnosu na plan javna potrošnja je
niža za 128,3 mil. € ili 7,8%, prevashodno usljed niže realizacije Kapitalnog budžeta
za 74,6 mil.€, pri čemu realizaciju Kapitalnog budžeta, u najvećoj mjeri,
uslovljava dinamika povlačenja sredstava za potrebe izgradnje prioritetne
dionice Autoputa
Polazeći od kretanja prihoda i
rashoda, u periodu januar-septembar, ostvaren je suficit javnih finansija u iznosu od 3,0 mil. € ili 0,1% BDP-a.
BUDŽET CRNE GORE
Izvorni prihodi budžeta u periodu januar-septembar
2019. godine iznosili su 1.338,2 mil.€ ili 27,8% BDP-a i veći su u odnosu na ostvarene
u istom periodu 2018. za 65,2 mil. € ili 5,1%, dok su uu odnosu na planirane veći
za 34,6 mil. € ili 2,7%. Ovako snažnom rastu prihoda budžeta doprinijeli su
rast ekonomske aktivnosti, pozitivna kretanja na tržištu rada i jačanje poreske
discipline, uz redefinisanu akciznu politiku.
Kao
rezultat prethodno pomenutog, sve kategorije poreskih prihoda zabilježile su
rast u odnosu na isti period prethodne godine. Najznačajnija pozitivna
odstupanja zabilježena su kod prihoda po osnovu poreza na dodatu vrijednost za
56,4 mil. € ili 12,2%, što je prvenstveno rezultat rasta ekonomske aktivnosti
ali i efekata mjera fiskalne konsolidacije.
Kao
rezultat pozitivnih kretanja na tržištu rada, u posmatranom periodu porezi i
doprinosi na zarade zabilježili su rast, tako da su prihodi od poreza na
dohodak u odnosu na prethodnu godinu viši za 0,3 mil.€ ili 0,4%, iako se po
novom Zakonu o finansiranju lokalnih samouprava veći dio poreza na dohodak
ustupa lokalnim samoupravama. Prihodi po osnovu doprinosa u odnosu na isti
period prethodne godine viši su za 19,2 mil. € ili 5,5%. Povećanje poreza i
doprinosa na zarade, osim rasta zaposlenosti, rezultat je naplate poreskih
potraživanja shodno Zakonu o reprogramu poreskih potraživanja, ali i jačanja
poreske discipline.
Prihodi
od akciza u periodu januar-septembar 2019. godine veći su za 12,2 mil.€ ili 7,3% u odnosu na uporedni
period prethodne godine, uslijed veće naplate prihoda od svih vrsta akciznih
proizvoda, što pokazuje da je redefinisana akcizna politika dala pozitivne rezultate,
kroz prevashodno oporavak tržišta duvanskih proizvoda
Ukupni izdaci budžeta za posmatrani period 2019. godine iznosili su
1.376,5 mil. € ili 28,6% procijenjenog BDP-a za 2019. godinu (4.817,1 mil. €), što je za 62,9 mil.€ ili 4,8% više u odnosu
na isti period prethodne godine. U odnosu na plan izdaci su manji za 143,2 mil.
€ ili 9,4%. U strukturi ukupne potrošnje, Tekuća budžetska
potrošnja ostvarena je na nivou od 1.216,6 mil. € i manja je za 62,5 mil. € ili
4,9% u odnosu na planiranu, dok je Kapitalni budžet realizovan u iznosu od 66,5%
od planiranog. Niže ostvarenje tekuće budžetske potrošnje u odnosu na plan rezultat
je niže realizacije gotovo svih kategorija rashoda.
U poređenju sa
uporednim periodom prethodne godine, izdaci su ostvareni u većem ukupnom iznosu
od 62,9 mil. €, što je prevashodno rezultat većeg izdvajanja u dijelu transfera institucijama, pojedincima,
nevladinom i javnom sektoru kroz veće ulaganje u sektoru Zdravstva kao i veću
realizaciju Kapitalnog budžeta
Kao rezultat kretanja prihoda i rashoda u periodu januar-septembar, deficit centralnog budžeta je iznosio 38,4 mil. € ili 0,8% BDP-a, i manji je za 2,2 mil. € ili 5,5% od deficita ostvarenog u istom periodu 2018. godine. Otplata duga iznosila je 473,9 mil. €, od čega se na otplatu kredita rezidentima odnosi 168,9 mil. €, a nerezidentima 304,9 mil. €.
LOKALNA SAMOUPRAVA
Prihodi budžeta lokalne samouprave u periodu januar-septembar 2019. godine iznosili su 185,5 mil. € ili 3,9% BDP-a, i bilježe rast od 24,3 mil. € ili 15,1% u odnosu na isti period 2018. godine. U okviru prihoda, pozitivno odstupanje u odnosu na isti period prethodne godine bilježe porez na dohodak za 10,4 mil. € i naknade za 10,1 mil. €. Povećanje prihoda po osnovu poreza na dohodak fizičkih lica uslovljeno je izmjenom zakonskih rješenja koja se odnose na sistem finansiranja lokalne samouprave kojim je povećan procenat ustupanja ovog prihoda za opštine koje pripadaju sjevernom i središnjem regionu Crne Gore kao i opštinama primorskog regiona čiji je stepen razvijenosti ispod 100% prosječne vrijednosti indeksa razvijenosti, kao i rasta zaposlenostiPovećanje prihoda po osnovu naknada posljedica je poboljšane naplate naknada za komunalno opremanje zemljišta. U odnosu na plan, prihodi lokalne samouprave su veći za 17,3 mil. € ili 10,3%.
Izdaci budžeta lokalne
samouprave u pomenutom periodu 2019. godine iznosili su 144,2
mil. € ili 3,0% BDP-a, što je za 21,2 mil. € manje u odnosu na isti period 2018.
godine. U odnosu na plan izdaci su viši za 14,9 mil. €, prvenstveno zbog većeg
izdvajanja za kapitalni budžet.
Za
prvih devet mjeseci 2019. godine zabilježen je suficit lokalne samouprave u iznosu od 41,4 mil. € ili 0,9% BDP-a.
U prilogu: Analiza konsolidovane javne potrošnje za III kvartal 2019 godine.xlsx