Evropske istraživačke infrastrukture u službi rješavanja budućih izazova

Evropski strateški forum za istraživačku infrastrukturu (ESFRI), objavio je strateški dokument - Bijelu knjigu pod nazivom Making Science Happen. Dokument je rezultat petnaestomjesečnog rada ESFRI-ja usmjerenog na ostvarivanje vizije kreiranja integrisanog sistema istraživačkih infrastruktura koji će moći u potpunosti da odgovori novim izazovima i doprinese ostvarivanju ciljeva koji su u fokusu obnovljenog Evropskog istraživačkog prostora (ERA).

ESFRI vizija oslanja se na razvoj snažnog, povezanog sistema istraživačkih infrastruktura, u skladu sa najvišim naučnim standardima, što zahtijeva konsolidaciju postojećih infrastruktura i kontinuirano jačanje njihovih kapaciteta kroz ulaganje u jedinstvene, najsavremenije naučne instrumente i usluge te zajednički rad na zadovoljavanju potreba istraživača iz različitih disciplina. Vizija je usko povezana sa postizanjem pet ciljeva što nužno podrazumijeva ojačano partnerstvo u Evropskom istraživačkom prostoru  između država članica i pridruženih zemalja, Evropske komisije i naučne zajednice, odnosno:

1. Istraživanje: održati globalnu prednost omogućavajući da istraživačke infrastrukture budu u službi neophodnih, društveno relevantnih, naučnih i tehnoloških istraživanja, jačajući na taj način prijemčivost Evropskog istraživačkog prostora za istraživače, industrijske aktere i međunarodne partnere;
2. Inovacije: ubrzati eksploataciju evropskih istraživačkih infrastruktura kao čvorišta znanja i inovacija, jačajući njihovu ulogu pokretača ekonomskog rasta, društvenih i ekoloških promjena i inovacija zasnovanih na teritorijalnim okolnostima (place-based approach);
3. Obrazovanje: angažovati istraživačke infrastrukture i ustanove visokog obrazovanja u svrhu specijalizovane obuke studenata, mladog akademskog kadra i istraživača, koja će biti usmjerena na tehnologije buduće generacije, interdisciplinarne metodologije i vještine upravljanja podacima;
4. Programske politike: povećati koherentnost između evropskih, nacionalnih i regionalnih prioriteta i politika za razvoj i finansiranje istraživačke infrastrukture te efikasne sinergije sa drugim evropskim politikama i instrumentima finansiranja;
5. Podaci: iskoristiti ekspertizu iz oblasti nauke o podacima i inženjeringa podataka o istraživačkim infrastrukturama za razvoj Evropske digitalne platforme za Otvorenu nauku (European Open Science Cloud).

Uloga istraživačkih infrastruktura je u tom smislu ključna, budući da sve veća globalna konkurencija i gorući društveni izazovi zahtijevaju dodatne napore u vidu jačanja kapaciteta evropskih istraživanja kako bi se proizvela rješenja utemeljena na nauci koja mogu efikasno predvoditi ekonomske, društvene i ekološke promjene i unaprijediti svakodnevni život građana Evrope.

Važnost postojanja funkcionalnog integrisanog ekosistema istraživačke infrastrukture već se pokazala u borbi protiv pandemije COVID-19, imajući u vidu da su istraživačke infrastrukture uspjele da se u veoma kratkom roku povežu i ponude odgovarajuće usluge za ovu svrhu. O svim radnjama preduzetim u ovom pogledu, naučna zajednica se može informisati na internet stranici ESFRI-ja www.esfri.eu/covid-19.

Elektronska verzija dokumenta Making Science Happen može se preuzeti OVDJE.