PREDLOG PRAVILNIKA O USLOVIMA KOJE MORAJU ISPUNJAVATI STOČARSKO VETERINARSKI CENTRI ZA REPRODUKCIJU I VJEŠTAČKO OSJEMENJAVANJE I CENTRI ZA EMBRIOTRANSFER RADI OBAVLJANJA VETERINARSKE DJELATNOSTI

PREDLOG

Na osnovu člana 61 stav 2 Zakona o veterinarstvu ("Sl. list RCG", broj 11/2004) Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede donosi




P R A V I L N I K
O USLOVIMA KOJE MORAJU ISPUNJAVATI STOČARSKO VETERINARSKI CENTRI ZA REPRODUKCIJU I VJEŠTAČKO OSJEMENJAVANJE I
CENTRI ZA EMBRIOTRANSFER
RADI OBAVLJANJA VETERINARSKE DJELATNOSTI




I OPŠTE ODREDBE


Član 1

Ovim pravilnikom propisuju se bliži uslovi u pogledu uređenja objekata, prostorija, tehničkih uslova, higijene, opreme i stručnog kadra koje moraju ispunjavati stočarsko-veterinarski centri za reprodukciju i vještačko osjemenjavanje i centri za embriotransfer radi obavljanja veterinarske djelatnosti (u daljem tekstu: pravna lica).

Član 2

Postupci i uslovi vezani za preglede, liječenje, držanje, smještaj, ishranu i njegu životinja, kao i higijenu, moraju obezbjeđivati human odnos prema životinjama i očuvanje dobrobiti životinja u svim segmentima obavljanja veterinarske djelatnosti u pravnim licima.


II USLOVI

Član 3

Dvorište i prilazni putevi na funkcionalnom zemljištu oko pravnih lica moraju biti popločani ili asfaltirani, dok ostale površine moraju biti pokrivene travnatom oblogom.

Član 4

Pravna lica moraju biti smještena u zasebnom poslovnom objektu odnosno objektima koji moraju biti pod stalnim veterinarkim nadzorom.
Svi objekti i prostorije, odnosno prostori pravnih lica, moraju činiti jedinstvenu cjelinu i biti potpuno fizički odvojeni od drugog poslovnog ili stambenog objekta zaštitnom ogradom.
Raspored objekata i prostorija, odnosno prostora, i putevi komunikacije između njih, moraju odgovarati stručnim zahtjevima za vršenje svih poslova i logičkim pravcima kretanja zaposlenih u vršenju tih poslova i time osigurati nesmetani rad, bezbijednost u radu i kretanju zaposlenog osoblja i stranaka, kao i zaštitu od neovlašćenog ulaska u objekte, službene i radne prostorije.
Ulazak u objekat, odnosno objekte pravnog lica dozvoljen je samo: zaposlenima, najavljenim dobavljačima i nadležnim inspekcijskim organima, po posebnom režimu uz obaveznu upotrebu zaštitne odjeće i obuće.
Na glavnom ulazu u objekat, odnosno objekte pravnog lica mora postojati dezinfekciona barijera za ljude i vozila, dok ostali ulazi moraju biti zaključani.
Objekti i prostorije, odnosno prostori, osim kancelarija, moraju biti takvi da se mogu lako čistiti, prati i dezinfikovati.

Pod i zidovi u svim prostorijama, odnosno prostorima namijenjeni obavljanju veterinarske djelatnosti u okviru pravnih lica, osim kancelarija, mora biti od materijala koji nije klizav i koji je pogodan za čišćenje, pranje i dezinfekciju.

Prostorije, odnosno prostori, namijenjeni obavljanju veterinarske djelatnosti u okviru pravnih lica, moraju imati regulisan sistem vodovodne mreže (topla i hladna tekuća voda) na svim mjestima gdje se vrše poslovi pregleda i zdravstvene zaštite životinja, dobijanja i obrade sjemena i jajnih ćelija, i laboratorijskih ispitivanja, a koji je namijenjen za čišćenje i pranje pribora, instrumenata i opreme, i za pranje ruku zaposlenih, kao i sistem za odvođenje otpadnih voda koji je vezan za kanalizacionu mrežu ili septičku jamu, a koji ne smije biti takav da predstavlja izvor zagađenja okoline opasnim infektivnim ili hemijskim agensima.

Objekti i prostorije, odnosno prostori, moraju biti, u odnosu na vrstu životinje, vrstu i obim posla, odgovarajuće veličine, suvi i adekvatno temperirani tako da omogućavaju nesmetano vršenje svih poslova.
Sve prostorije, odnosno prostori, moraju biti osvijetljeni prirodnim ili vještačkim osvjetljenjem i to:
-u prostorijama, odnosno prostorima za pregled životinja, dobijanje i obradu sjemena i jajnih ćelija, i vršenje laboratorijskih ispitivanja najmanje 550 lux-a,
-u prostorijama, odnosno prostorima, za druge stručne poslove najmanje 300 lux-a,
-u pomoćnim prostorijama odnosno prostorima najmanje 110 lux-a.
Prostorije odnosno prostori iz kojih se mogu prenijeti uzročnici zaraznih bolesti životinja i/ili zoonoza, kao i druge materije koje na bilo koji način mogu štetno uticati na zdravlje ljudi i životinja, kao i na okolinu, moraju biti takvi da omogućavaju preduzimanje svih potrebnih radnji u cilju neutralisanja štetnih posljedica koje mogu nastati tokom rada u njima.

Član 5

Pravno lice, u odnosu na vrstu poslova za čije vršenje je registrovano odnosno koje ima namjeru da vrši, mora imati odgovarajuću opremu za rad koja mora biti navedena na ovjerenom spisku sa detaljnom specifikacijom koji se redovno ažurira.
Oprema za obavljenje veterinarske djelatnosti u pravnim licima mora biti usklađena sa stručnim i profesionalnim zahtjevima u vršenju pojedinih veterinarskih poslova i izrađena od materijala koji se može lako čistiti, prati i dezinfikovati.
U prostorijama odnosno prostorima u kojima se radi sa zaraženim ili potencijalno zaraženim materijalom, oprema mora biti takva da osigurava bezbjedan rad zaposlenih, bez opasnosti po život i zdravlje, a istovremeno mora onemogućiti prenošenje uzročnika zaraznih bolesti životinja i/ili zoonoza i po zdravlje ljudi i životinja štetnih materija.
Oprema u prostoru za zaposlene mora biti usklađena sa brojem zaposlenih radnika i takva da omogućava redovno vođenje propisane veterinarske evidencije i dokumentacije, kao i njeno arhiviranje.
Svako pravno lice mora posjedovati ormar za prvu pomoć i adekvatnu opremu za ličnu zaštitu zaposlenih.

Član 6

Stručne poslove u obavljanju veterinarske djelatnosti u pravnim licima, može obavljati samo doktor veterinarske medicine, odnosno diplomirani veterinar (u daljem tekstu veterinar), sa položenim stručnim ispitom, važećom licencom i specijalizacijom, odnosno magistraturom iz oblasti reprodukcije i vještačkog osjemenjavanja domaćih životinja.
Veterinarski tehničari i drugo tehničko osoblje mogu vršiti stručno-tehničke poslove u obavljanju veterinarske djelatnosti i laboratorijskih ispitivanja samo pod nadzorom lica iz stava 1 ovog člana, a koji nijesu vezani za postavljanje dijagnoze, određivanje načina liječenja životinja i tumačenja rezultata laboratorijskih ispitivanja.
Administrativno-stručni, knjigovodstveno-računovodstveni, pomoćni i njima slični poslovi ili samo pojedini od ovih poslova mogu se obavljati i izvan objekta pravnog lica ili povjeravanjem istih poslova drugim ovlašćenim pravnim licima za vođenje knjigovodstveno-finansijskog poslovanja.

Član 7

Pravna lica moraju imati posebne objekte, prostorije, prostore i opremu, i to:
-objekat za smještaj, ishranu i njegu kvalitetnih muških, odnosno ženskih priplodnih grla koji moraju ispunjavati zootehničke i zoohigijenske uslove;
-izolovani objekat za smještaj bolesnih i na zarazne bolesti sumnjivih grla;
-objekat, prostore i opremu za dobijanje sjemena za osjemenjavanje stoke, odnosno jajnih ćelija;
-objekat za laboratorijsku obradu sjemena, odnosno jajnih ćelija i njihovo čuvanje (skladištenje);
-prostoriju za čuvanje lijekova, medicinskih sredstava, potrebnih reagenasa i potrošnog materijala;
-prostoriju sa čuvanje sredstava i pribora za dezinfekciju, dezinsekciju i deratizaciju štaja, prostorija, dvorišta i dr.
-prostor (kancelarijski) za veterinare i ostalo zaposleno osoblje sa opremom za vođenje evidencija i čuvanje dokumentacije;
-sanitarne prostorije sa: umivaonikom i tušem, garderobnim prostorom sa ormarima za dnevnu i radnu odjeću svakog zaposlenog radnika i toalet;
-uređeno đubrište;
Član 8

Objekat za smještaj, ishranu i njegu kvalitetnih muških, odnosno ženskih priplodnih grla mora biti odvojen za svaku vrstu kvalitetnih muških, odnosno ženskih priplodnih grla (u daljem tekstu: priplodno grlo).
Objekat iz stava 1 ovog člana mora se sastojati iz stajskog dijela i ispusta radi slobodnog kretanja priplodnih grla.

Član 9

Izolovani objekat za smještaj bolesnih i na zarazne bolesti sumnjivih grla mora biti ograđen i izdvojen od ostalih objekata.
Objekat iz stava 1 ovog člana, mora imati zaseban ulaz sa dezinfekcionom barijerom koji se zaključava. Ulazak u objekat, dozvoljen je isključivo zaposlenim radnicima koji brinu o zdravstvenom stanju životinja u objektu i veterinarskom inspektoru.
Pod, zidovi i oprema u izolovanom objektu moraju biti izrađeni od materijala i na način koji osigurava mogućnost lakog čišćenja, pranja i dezinfekcije, kao i sprječavanje širenja zaraznih bolesti.

Član 10

Objekat iz stava 1 člana 9 ovog pravilnika mora imati:
-prostoriju (štalu) za smještaj bolesnog ili na zaraznu bolest sumnjivog grla;
-prostoriju za čuvanje hrane za životinje;
-prostor za čuvanje lijekova, medicinskih sredstava i sredstava za dezinfekciju;
-sanitarne prostorije sa: umivaonikom i tušem, garderobnim prostorom sa ormarima za dnevnu i radnu odjeću i toalet;
-posebnu jamu za đubre ili posebno đubrište;
-dovod vode za napajanje;
-sopstvenu opremu za pranje, čišćenje i dezinfekciju prostorija, prostora, opreme i pribora.

Član 11

Za svaku vrstu priplodnih grla mora biti izgrađen poseban objekat, odnosno uređeno natkriveno mjesto za dobijanje sjemena, odnosno jajnih ćelija i to izdvojeno od objekata za držanje grla i objekta za laboratorijsku obradu sjemena, odnosno jajnih ćelija.

Član 12

Objekat, odnosno uređeno mjesto iz člana 11 ovog pravilnika, mora da ispunjava i zoohigijenske uslove radi dobijanja ispravnog zdravog sjemena, odnosno jajnih ćelija i da ne dođe do povreda i infekcija priplodnih grla tokom uzimanja sjemena, odnosno jajnih ćelija.
Prostor za dobijanje sjemena, odnosno jajnih ćelija mora imati najmanje 40m2 za dobijanje sjemena, odnosno jajnih ćelija od goveda i najmanje 10m2 za dobijanje sjemena, odnosno jajnih ćelija od svinja, ovaca ili koza.
Prostor iz stava 2 ovog člana mora imati odgovarajuću stojnicu ili odgovarajući fantom za uzimanje sjemena, kao i zaštitne ograde za ljude izrađene tako da ne predstavljaju opasnost za povređivanje ljudi i životinja. Pod stojnice mora biti od grubog asfalta, gume ili drugog neklizajućeg materijala koji se može lako prati, čistiti i dezinfikovati.

Član 13

Objekat za laboratorijsku obradu sjemena, odnosno jajnih ćelija, mora biti izdvojen od objekata za držanje grla i dobijanje sjemena, odnosno jajnih ćelija priplodnih grla, mora biti klimatizovan sa održavanjem konstantne unutrašnje temperature u rasponu od 18 do 22OC i zaštićenom unutrašnjošću od direktne sunčeve svjetlosti. Zidovi objekta u visini od najmanje 1,5 metara moraju biti pokriveni keramičkim pločicama ili drugim pogodnim materijalom, nepropustljivim za vlagu, a koji se lako čisti, pere i dezinfikuje, svijetle boje i zaobljenih rubova u dodiru sa površinom poda koji mora biti od materijala koji nije klizav i koji se lako čisti, pere i dezinfikuje.

Član 14

Objekat iz člana 13 ovog pravilnika mora imati:
- prostoriju za obradu i zdravstveno biološko ispitivanje sjemena, odnosno jajnih ćelija;
- prostor za zamrzavanje sjemena, odnosno jajnih ćelija;
- prostoriju za čuvanje (skladištenje) zaliha sjemena, odnosno jajnih ćelija;
- prostoriju za čišćenje i pranje opreme, pribora i instrumenata;
- prostor za pripremu i sterilizaciju opreme, pribora i instrumenata;
Prostorije i prostor iz stava 1 alineje 1, 4 i 5 ovog člana moraju biti snabdjeveni toplom i hladnom vodom.

Član 15

Prostorija za obradu i zdravstveno biološko ispitivanje sjemena, odnosno jajnih ćelija mora biti snabdjevena, naročito sljedećom opremom, i to:
-potrebnim brojem odgovarajućih kompleta vagina za uzimanje sjemena;
-potrebnim instrumentarijem za dobijanje jajnih ćelija;
-fazno-kontrastnim binokularnim mikroskopom, vodenim kupatilom, vagama, termostatom, sterilizatorima za suvu i vlažnu sterilizaciju, potrebnim laboratorijskim priborom, potrebnim reagensima i priborom za ispitivanje kvaliteta sjemena, odnosno jajnih ćelija;
-aparatima i priborom za obilježavanje doza sjemena;

Član 16

Prostor za zamrzavanje sjemena, odnosno jajnih ćelija mora imati potreban odgovarajući pribor, frižider, zamrzivač i potreban broj kontejnera za zamrzavanje sjemena, odnosno jajnih ćelija, kao i prostor za rezerve tečnog azota u slučaju da se njime konzerviše sjeme.

Član 17

Prostorija za čuvanje (skladištenje) zaliha sjemena, odnosno jajnih ćelija, mora biti u izdvojenom objektu ili u sastavu objekata u kojem se vrši obrada sjemena, odnosno jajnih ćelija, s tim što mora biti izolovana od laboratorijskih prostorija.
Oprema za čuvanje (skladištenje) sjemena, odnosno jajnih ćelija mora biti posebna za svaku vrstu priplodnog grla.
Oprema iz stava 2 ovog člana mora da ispunjava uslove za neograničenu trajnost i ispravnost sjemena, odnosno jajnih ćelija.

Član 18

Oprema za pakovanje i distribuciju sjemena mora da obezbijedi mogućnost identifikacije svake doze sjemena.

Član 19

Oprema za transport sjemena mora da obezbijedi dopremanje sjemena na neograničene razdaljine i da osigura da ne dođe do gubljenja kvaliteta i njegove ispravnosti.
Za transport sjemena mora se raspolagati sa posebnim kontejnerima, a za transport tečnog azota odgovarajućim cistijernama.

Član 20

U prostoriji za čišćenje i pranje opreme, pribora i instrumenata, kao i u prostoru za pripremu i sterilizaciju opreme, pribora i instrumenata mora biti umivaonik sa tekućom hladnom i toplom vodom, oprema za pranje, cijedjenje i sušenje posuđa i pribora, ormar za čuvanje sredstava i pribora za čišćenje i pranje, odvojena polica za ostavljanje nečistog posuđa i pribora, kao i odgovarajuća oprema za sterilizaciju instrumenata i pribora.

Član 21

Uz zahtjev Veterinarskoj upravi za izdavanje dozvole za obavljanje veterinarske djelatnosti, pravna lica prilažu:
-potvrdu o registraciji pravnog lica u privrednom sudu;
-upotrebnu dozvolu za objekat, odnosno objekte izdatu od strane nadležnog organa;
-skicu objekta, odnosno objekata ovjerenu od strane projektantske kuće;
-dokaz o ispunjenju uslova u pogledu kadrova.

Član 22

Pravno lice mora voditi redovnu evidenciju o:
-identifikaciji i brojnom stanju priplodnih grla;
-proizvodnji sjemena, odnosno jajnih ćelija;
-ocjenjivanju kvaliteta sjemena, odnosno jajnih ćelija u sopstvenoj i ovlašćenoj laboratoriji;
-zalihama sjemena, odnosno jajnih ćelija;
-prodaji sjemena, odnosno jajnih ćelija;
-utrošku reprodukcijskog i potrošnog materijala;
-zdravstvenim i preventivnim mjerama na priplodnim grlima;
-prodaji, preseljenju ili klanju priplodnih grla;
-redovnosti izvršenih dezinfekcija objekata, opreme i održavanju dezinfekcionih barijera;
-izvršenim dezinsekcijama i deratizacijama;
-veterinarsko-sanitarnom redu;
-ulasku osoba ili vozila u objekat, odnosno objekte.

Član 23

Ovaj pravilnik stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u Službenom listu Republike Crne Gore.